۹۲/۰۲/۰۸

صوت | راه تسهیل انتقال مفاهیم دینی به کودکان و نوجوانان

شناسنامه:

• مکان: شبکۀ 3 سیما
• زمان: سال 90 و 91
• تعداد: 26 جلسه
• کلیپ صوتی: شما پیشنهاد دهید
• خلاصه صوتی: شما پیشنهاد دهید

معرفی:

یکی از اساسی‌ترین وظایف والدین و مربیان در قبال فرزندان و نسل آینده تربیت آنان است به شکلی که باورها و ارزش‌های صحیح را به خوبی درک کنند و زندگی خود را بر اساس آن پایه‌ریزی نمایند؛ اما در بسیاری از موارد والدین و مربیان در انتقال مفاهیم وباورهای دینی و ارزش‌های معنوی دچار مشکل و چالش می‌شوند و نتیجه مطلوب نمی‌گیرند. در این سلسله جلسلت استاد پناهیان از منظر انسان‌شناسی با بررسی و مطالعه ابعاد وجودی انسان و عوامل مؤثر در تربیت و اثرپذیری، با دقت و موشکافی راه‌های انتقال مفاهیم و ارزش‌های معنوی را تبیین نموده‌است.

در ابتدا استاد پناهیان از زمینه‌ها و بستر مناسب برای تربیت و انتقال مفاهیم سخن می‌گوید. وی در این مباحث ده بُعد برای وجود انسان معرفی می‌نماید به علاوه از بعد محیط که خارج از وجود انسان ولی مؤثر بر آن است نیز بحث می‌کند. در این مباحث علاوه بر معرفی و توضیح ابعاد وجود انسان مانند عقلانیت، علم‌گرایی، تخییل، عمل وانس، زیبایی‌گرایی و...، راه‌های عملی و تکنیک‌های مفیدی در رابطه با هر یک از این ابعاد به منظور انتقال مفاهیم به فرزندان و تربیت آنها ارائه می‌شود.

در این جلسات بیشتر از دوره کودکی و نوجوانی گفتگو می‌شود لذا این مباحث برای والدین و مربیان دوره دبستان و راهنمایی بسیار مفید و ضروری می‌باشد.

فهرست تفصیلی:

جلسه 1: دو اقدام اساسی برای آموزش و تربیت دینی

• 1-بستر سازی با نشان دادن حقیقت زندگی

  • وظیفه ما، کشف و فعال نمودن فطرت کودک

  • آگاه کردن کودک و نوجوان از محدودیت‌های زندگی و دنیا

  • دین، برنامه لذت از زندگی

• 2-استفاده از ادبیات مناسب

  • استفاده کلمات آشنا با ذهن کودک برای انتقال مفاهیم

  • ورود به آغوش خدا پس از خروج از آغوش والدین

جلسه 2: اسلام و مدیریت لذت‌ها

• دین و لذت‌های دنیوی

  • زندگی بدون سختی، یک دروغ بزرگ

  • دین، راهنمای افزایش رضایتمندی

  • توقع زیاد از دنیا و سرخوردگی

• خطرناک بودن تربیت به شیوه غلط

• نقص نهادهای آموزشی در تربیت دینی

• تعبد یا بیان حکمت عبادات

• عدم همسویی برنامه‌های تلویزیون با تربیت دینی

جلسه 3: برنامه کودک در تلویزیون

• مسوولیت دو جانبه رسانه و خانواده

• مطلوب نبودن محیط استریل برای تربیت

  • آسیب‌های محیط کاملاً پاک

  • عدم انتظار زیاد از محیط

  • آفت افراط در استفاده از موسیقی

• فقدان پژوهش درباره چگونگی تربیت دینی

• معنای امیر بودن کودک در 7 سال اول

جلسه 4: اقدام‌ها اولیه در انتقال مفاهیم دینی

• چیستی مفهوم دینی

  • مفهوم اصلی

  • مفاهیم فرعی

• نحوۀ بسترسازی

  • 1-برقراری رابطه خوب با فرزندان

  • 2-خوب زندگی کردن

• آفت‌های خوبی بدون خدا

  • 1-عدم برخورداری از سطوح عالی

  • 2-فراگیر نبودن برای همه انسان‌ها

  • 3-امکان سوء استفاده ظالمان

  • 4-عدم ثبات

• زمان بندی انتقال اولین مفاهیم دینی

  • 3-1سالگی، لا اله الا الله(آشنایی با خدا)

  • 3-2سال و7 ماه،محمد (ص) رسول الله(آشنایی با پیامبر)

  • 4-3سالگی، صلوات(آشنایی با اهل بیت)

  • 5-4سالگی، قبله و سجده(اصلی‌ترین قسمت نماز)

  • 7-5سالگی، وضو و نماز(آغاز ادب و آمادگی پذیرش دستور)

جلسه 5: پرسش و پاسخ

• سختی‌های زندگی و مهربانی خدا

• جشن ادب در 7 سالگی

• ضرورت پرداختن حوزه‌های علمیه به تبلیغ

• مراحل آموزش مفاهیم دینی

• اسلام و لذت

• حج، باران دستورهای خداوند

جلسه 6: انتقال مفهوم عبودیت و بندگی

• عبد بودن، هویت انسان

• چگونگی انتقال مفهوم عبودیت

  • 1-اربابی والدین برای فرزند

  • 2-اطاعت مادر از پدر

  • 3-توصیه پدر به فرزند درباره اطاعت از مادر و بالعکس

  • 4-نشان دادن اطاعت والدین از خدا به فرزند

  • 5-مهم نشان دادن نافرمانی از والدین

  • 6-عدم افراط در دستور و پرهیز از دستورهای سخت

  • 7-رابطه والدین با پدر بزرگ و مادر بزرگ

• تفاوت عبد بودن و خوب بودن

جلسه 7: توضیحاتی بر مطالب گذشته

• درک عبد بودن،اصلی‌ترین پاسخ چرایی عبادت

• خانواده گریزی نوجوان

  • مراعات یک رفتار طبیعی

  • عواقب فرزندسالاری و سهل‌انگاری در 7-14 سال

• تاملی در تشویق و تنبیه

• سادگی تربیت فرزند

• اطاعت زن از مرد

  • توان و علاقه معیار دستور اسلام

  • علاقه زن به مرد مقتدر و قابل اتکاء

جلسه 8: اثرات عزاداری امام حسین در انتقال مفاهیم دینی

• فضای خانوادگی روضه‌های امام حسین(ع)

• افزایش اثرات روضه با برخورد آگاهانه

• انتقال آسان و شیرین کلیدی‌ترین مفاهیم دینی در مکتب امام حسین(ع)

• معرفت در گریه بر روضه‌ها

• عزاداری و گریه، نشانی از عشق حقیقی

• معجزه بزرگ امام حسین(ع)

• مجالس عزای امام حسین(ع)، فرصت انس با قرآن

• نمایش بندگی و عبد بودن در روضه‌ها

• برکات روضه‌های خانگی

• استقبال امام حسین(ع) از گنهکاران

جلسه 9: کودکان و کربلا

• برتری کمی و کیفی محرم امسال نسبت به گذشته

• راه‌کار‌های استمرار حال خوش محرم

• آشنا کردن کودکان با محرم و عزاداری

  • روضه‌های خانگی و برکات آنها

  • عدم اجبار کودکان برای شرکت در مجالس

  • کودکان کربلا، راه آشنایی و انس با کربلا و امام حسین(ع)

• یاری مظلوم و مقابله با ظالم، اثر عملی عزاداری امام حسین(ع)

• روضه‌ها، محمل انتقال افکار امام حسین(ع)

جلسه 10: ابعاد وجود انسان و انتقال مفاهیم دینی

• مقدمات انتقال مفاهیم دینی

  • مبارزه با نفس،تنظیم رابطه با دنیا

  • بندگی، تنظیم رابطه با خدا

• ابعاد وجود انسان

  • بعد علمی

  • بعد عقلی

  • بعد خیال

  • بعد اعتقادی

  • بعد عاطفی

  • بعد عملی

  • بعد اخلاق

  • بعد زیباگرایی

  • کنترل محیط

• جایگاه روضه و اشک بر امام حسین (ع)

  • انتقال افکار امام حسین(ع) در قالب روضه

  • اشک بر حسین(ع)، نابود کننده ریشۀ ظلم

جلسه 11: زیبایی‌گرایی در انتقال مفاهیم دینی

• دین و زیبایی

  • بهای والای زیبایی در دین

  • عوامل به حاشیه رفتن بعد زیبایی دین

• راههای عملی استفاده از زیبایی در انتقال مفاهیم دینی

  • استفاده از ادبیات زیبای قابل فهم

  • انتقال زیبایی با شیوه برخورد

  • استفاده از قاعده مجاورت

  • ترویج زیبایی معنایی در منش اولیاء

• زیبایی خاص قرآن کریم

• امام سجاد(ع) و زیبایی در انتقال مفاهیم دینی

جلسه 12: نقش علم و آگاهی در انتقال مفاهیم دینی

• جایگاه مهمّ علم در دین اسلام

  • ارزش و قداست آگاهی‌های دینی

  • تفاوت علم دین و آگاهی دینی

  • نقدی بر نظام آموزش دین

• اولویت‌های آموزش مفاهیم دینی

  • تقدم نبوت بر توحید در مقام آموزش

  • مسائل حکومتی دوران پیامبر(ص) و امیرالمومنین(ع)

  • تقدم انسان‌شناسی بر اخلاق

  • دنیاشناسی و سنت‌های زندگی

• چند راهکار عملی

  • آموزش در ضمن رفتارها

  • استفاده از تمثیل، تشبیه و زبان کودکانه

  • تذکر و یاد آوری سیره پیامبر(ص) و امامان(ع)

• لزوم گذراندن دوره‌های آموزشی توسط والدین

جلسه 13: بعد عقلانی و انتقال مفاهیم دینی

• علت نیاز روزافزون به معارف عمیق‌تر

• ضرورت آموزش تفکر منطقی به کودکان

• تاثیرات علاقه و گرایش بر تفکر منطقی

• محبت صحیح و قوت عقل

• راه‌های تقویت عقل و تفکر کودکان در خانواده

جلسه 14: نقش عاطفه و محبت در انتقال مفاهیم دینی

• عقل، گناه و کارهای بزرگ

• تاثیر محبت در افزایش فهم

• اقسام محبت

• محبت موثر در تربیت فرزندان

• راه‌های عملی

  • انتقال بخش‌های محبت‌آمیز دین

  • محبت والدین به یکدیگر

جلسه 15: پرسش و پاسخ

• ثبات و تغییر در دین

  • محدوده تغییرات در دین

  • وسوسه‌های شیطان

• چرایی تربیت نادرست فرزندان علی رغم تلاش والدین

  • باور استقلال و مسوولیت فرزندان بعد از 14 سال

  • آیا ما واقعاً همه چیز را رعایت کرده‌ایم؟

  • پس از انجام وظیفه هیچ توقعی نداشته باشیم

• نیاز تفهیم و تفاهم به تلاش

• دو نکته در باب ایمان

جلسه 16: انتقال مفاهیم دینی(1)

• وظیفه والدین پس از 14 سالگی

  • 1.مدیریت سنت‌گریزی و مدارا با استقلال

  • 2.باور استقلال و مسئولیت نوجوان در برابر خداوند

• چیستی ایمان

  • ایمان به عنوان یک راه

  • ایمان به عنوان یک مفهوم

• فرق اسلام و ایمان

• عوامل افزایش ایمان

  • 1.علم

  • 2.اخلاق و صفای باطن

  • 3.تفکر

  • 4.عمل صالح

• آنچه باید به آنها ایمان داشت

• راه‌های عملی تقویت ایمان فرزندان

  • 1.معاشرت با مومنین

  • 2.والدین ایمان خود را نشان دهند

  • 3.دعوت به تفکر

  • 4.عدم شتابزدگی و افراط در دینورزی کودکان

جلسه 17: ایمان و انتقال مفاهیم دینی(2)

• ثمره عملی ایمان، با خدا بودن و حس حضور خدا

• آنچه باید بدان ایمان داشت

  • 1.باورهای کلیدی

  • 2.ایمان به امام غائب و حضور او

  • 3.ایمان به محبت خدا و اولیائش به ما

• راه‌های نهادینه شدن ایمان در فرزندان

• هفته وحدت و رحمت

• غفلت، عامل اصلی ترک محبت

جلسه 18: رحمت و مهربانی دین اسلام

• اسلام دین رحمت

  • زبان کنایه‌ای اسلام، فرصتی برای کافران

  • زبان کنایه‌ای و زمینه تعقل و تفکر

• خودخواهی، مهم‌ترین مانع رحمت و مهربانی

• اسلام و دوست داشتنی‌های دل

  • اقسام دوست داشتن

  • دین، معرفی کننده دوست داشتنی‌های عمیق و راه رسیدن به آنها

جلسه 19: بعد اخلاق در انقال مفاهیم دینی

• اخلاق نیکو، مقدمه فهم دین و تمایل به آن

• معانی اخلاق

• تغایر اخلاق و دین

  • مشابهت

  • تفاوت‌ها

• راهکارها

  • نشان دادن انگیزه ایمان در اخلاق خوب

  • فریب نخوردن از خوبی‌های ژنتیک

  • گفتگو با فرزندان درباره بهتر کردن اخلاق

• بداخلاقی برخی متدینین

• نحوه استفاده از تشویق

جلسه 20: نقش عادت و انس در انتقال مفاهیم دینی

• تکمله‌ای بر بحث اخلاق

  • ایمان یا اخلاق، اولویت با کدام است؟

  • راه‌های خوش اخلاق کردن مومن

• نقش مهم عادت و انس در تربیت

  • ضرورت برنامه ریزی برای انس گرفتن

  • عادت‌های خوب، مانع کارهای بد

  • مراتب عادت و انس از ترک گناه تا فضیلت‌های عالی

• تاثیر تکرار و تلقین

  • درک و تاثیر مفاهیم با تکرار

  • اهمیت تکرار و تلقین در بیان امام خمینی(س)

جلسه 21: آموزش سیاسی در خانواده

• حفاظت خداوند از قرآن کریم

• دین و سیاست

  • تفکیک‌ناپذیری دین از سیاست

  • مبارزه دین راستین با دین دروغین، در طول تاریخ

  • مضاعف بودن تاثیر رفتار سیاسیون

• خانواده و سیاست

  • خانواده محل آموزش‌های سیاسی

  • خانواده محل تربیت، رشد و شکوفایی سیاسی

جلسه 22: بعد خیال در انتقال مفاهیم دینی

• جایگاه «خیال» در دین و رشد شخصیت انسان

  • خیال در وجود انسان و نقش آن در تلطیف دین

  • نیاز و استعداد فرزندان در استفاده از خیال

  • ضرورت جهت‌دهی خیال

• کاربردهای خیال برای انتقال مفاهیم دینی در قرآن کریم

• راه‌کارها

  • انعطاف‌پذیری والدین و مربیان از خیال

  • نمونه‌ها و راه‌های عملی

جلسه 23: تأثیر محیط بر تربیت

• مبنای تقسیم‌بندی ابعاد مؤثر در تربیت

• نقش موقعیت و محیط در انتقال مفاهیم

• عوامل شکل‌دهنده محیط

• محیط خوب هم بی‌آسیب نیست

• زیان جبران‌ناپذیر لقمه حرام و وظیفه مادران

• دینداری در جامعه غیر دینی

جلسه 24: پرسش و پاسخ(1)

• تعامل فرزندان متدین با والدین غیر متدین

• خستگی فرزندان از نماز و آداب دینی

• نیاز به رشته تحصیلی «مادری» در دانشگاه‌ها

• نقش پدر و مادر در شناخت خدا

جلسه 25: پرسش و پاسخ(2)

• تلخی و شیرینی نماز

  • تفاوت انسان‌ها در لذت از نماز

  • منطق نماز: «ادب در برابر خداوند»

• عمق و اهمیت رشته مدیریت خانواده

• نقش پدر

جلسه 26: اهمیت فراوان انتقال مفهوم «عبد بودن» و آثار ادب

• حقیقت رابطه انسان با خداوند

  • تبلیغ انسان‌گرا از خداوند

  • «بنده بودن» مفهومی غریب برای بسیاری از انسان‌ها

  • وظیفه والدین در انتقال مفهوم «عبد خدا بودن»

• آثار رعایت ادب

  • فراهم شدن فرصت محبت یافتن به خداوند

  • خودسازی و مبارزه با هوای نفس

  • تواضع به خداوند ثمره تلاوت قرآن کریم

• نقش آموزش در تسهیل دینداری