اولین جلسه درس «دانش تبلیغ دین» در حوزه علمیه قم
اجتهاد، شرط لازم، اما ناکافی برای تبلیغ مطلوب/ تدریس سلسله دروس «دانش تبلیغ دین» برای اولین بار به صورت عمومی در حوزۀ علمیۀ قم آغاز شد/ «مبانی و اصول تبلیغ» عنوان دورۀ اول این مباحث است که توسط علیرضا پناهیان برای طلاب سطوح عالی حوزۀ علمیه در مدرسۀ علمیۀ امام کاظم(ع) قم ارائه می‌شود.
شناسنامه:
- زمان: 1400/11/18
- مکان: قم - مدرسه علمیه امام کاظم(ع)
- موضوع: مبانی و اصول تبلیغ - جلسه اول
- صوت: اینجا
ایشان با توجه به ضرورت حرکت عالمانه برای «جهاد تبیین» و پاسخ به دغدغه مقام معظم رهبری گفت:
«مقام معظم رهبری در چندین سخنرانی اخیرشان بعد از تنفیذ حکم ریاست جمهوری مدام تاکید دارند بر ضرورت کار تبلیغی و جهاد تبیین و مدام تذکر می دهند که ما در این زمینه ضعیف هستیم. خب زشت نیست که ما تلاش نمی‌کنیم تا ببینیم ضعف ما در این زمینه در کجاست؟»
این استاد حوزه، با طرح این پرسش که «جدا از میزان تناسب تبلیغات دینی ما با زمانه، اساساً تبلیغات دینی ما، تا چه اندازه منطبق بر آنچه قرآن ما را بدان راهنمایی می‌کند، هست؟» به رسالت حوزۀ عملیه قم در تدوین، تولید و تبویب «دانش تبلیغ دین» براساس قرآن اشاره کرد و گفت:
«ادبیات علم کلام، برای تبلیغ دین براساس آنچه در حوزه رایج است، پاسخگوی نیازهای اصلی مخاطب امروز نیست.» مسئول مرکز تخصصی تبلیغ دارالحکمه تهران، عامل اصلی موفقیت در تبلیغ را «محتوا» دانست و میزان اثرگذاری روش‌ها و فنون سخنوری در تبلیغ دین را «حداقلی» عنوان کرد و گفت:
«تبلیغ دین نیازمند کیاست، بصیرت، فرقان، حکمت و دانشی خیلی بیشتر از فقه (به معنای استنباط احکام) است. هرچند دانش فقه بسیار محترم و لازم است، ولی صدها سال است که علما روی این مباحث کار کرده‌اند و مسیر برای رسیدن به قوه استنباط و اجتهاد در فروعات احکام بسیار مهیا و هموار شده است؛ ولی در خصوص تبلیغ دین، هنوز دانش چندانی مدوّن برای تولید محتوای مناسب، وجود ندارد. تبلیغ دین بر خلاف آنچه ممکن است در ابتدا تصور شود، نیاز به فعالیت علمی پیچده و با خلاقیت دارد.»
وی یکی از اشتباهات رایج در حوزه را مشترک دانستن «فن خطابه» با سخنرانی دینی عنوان کرد.
فن خطابه مهارتی است که در علم منطق از آن بحث می‌شود و با استفاده از مشهورات و مقبولات، سعی در اقناع مخاطب دارد. در حالیکه در سخنرانی دینی که الهام گرفته از روش قرآن و انبیاء است، اقناع ناشی از تفکر و تأمل ارزش دارد، نه اقناعی که بر اساس حرفهای مشهور و مقبول، هرچند نادرست باشد.
مدرس حوزه علمیه قم با نقل سخنی از امام صادق(ع)، دربارۀ تفاوت‌های میان فردی، گفت:
«یکی از علوم پیچیده در تبلیغ، درک تفاوت‌های میان افراد و تناسب محتوای تبلیغ با انواع مخاطبین است» وی یکی از آسیب‌های جدی تبلیغ را قیاس به نفس مبلغین در تبلیغ و انتقال معارف دین بیان کرد و نیاز تبلیغ به دانش‌هایی نظیر انسان‌شناسی و جامعه‌شناسی را ضروری و پر اهمیت دانست.
علیرضا پناهیان، اجتهاد را شرط موفقیت در یک تبلیغ مطلوب بیان کرد و گفت:
«اگرچه اجتهاد و فقاهت برای تبلیغ لازم است، اما علوم دیگری هم برای موفقیت در تبلیغ نیاز است.» وی در ادامه به ضرورت جهاد تبیین اشاره کرد و گفت: «ما در سلسله جلسات مبانی و اصول تبلیغ، قصد داریم به اهم مبانی و مسائل این علم بپردازیم». وی در پایان به شرح و تبیین آیه 52 سورۀ ابراهیم، به عنوان یکی از آیات کلیدی در بیان ابعاد تبلیغ اصیل دین پرداخت.
در پایان این جلسه که بیش از دو ساعت به طول انجامید، طلاب حاضر به بیان اشکالات و سوالات خود پرداختند.
سلام لطفا صوت دانش تبلیغ را زود منتشر کنید واقعا لازم داریم خدا اجرتون بده