۹۵/۰۶/۲۷

پرونده «تقدس و معنویت منفعت‌طلبی»

حدیث | تقدس کسب روزی برای رفع حوائج و توسعه دادن به خانواده

متن روایت 1

عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: مَنْ طَلَبَ الرِّزْقَ فِی‏ الدُّنْیَا اسْتِعْفَافاً عَنِ النَّاسِ وَ تَوْسِیعاً عَلَى أَهْلِهِ وَ تَعَطُّفاً عَلَى جَارِهِ لَقِیَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ وَجْهُهُ مِثْلُ الْقَمَرِ لَیْلَةَ الْبَدْرِ.

ترجمه

هر که به دنبال طلب رزق در دنیا برود براى این که دست خواهش و نیاز به سوى کسى دراز نکند و به خانواده‏اش توسعه دهد و به همسایه‏‌اش‏ محبّتى نماید، با چهره‏‌اى چون ماه شب چهارده، با خدا دیدار کند.

منبع

کافی، ج5، ص78

متن روایت 2

قال الصادق ع: مَنْ طَلَبَ الدُّنْیَا اسْتِغْنَاءً عَنِ النَّاسِ وَ تَعَطُّفاً عَلَى الْجَارِ لَقِیَ اللَّهَ وَ وَجْهُهُ‏ کَالْقَمَرِ لَیْلَةَ الْبَدْر.

ترجمه

امام صادق ع فرمودند: کسی که به دنبال دنیا باشد برای بی‌نیازی از مردم و عطوفت و مهربانی به همسایه‌اش، در حالی خدا را ملاقات می‌کند که صورتش مانند ماه شب چهارده می‌درخشد.

منبع

ثواب الاعمال، ص181

جامع الاخبار، ص139 (با اندکی تفاوت از پیامبر ص)

متن روایت 3

قَالَ النَّبِیُّ ص‏: مَنْ طَلَبَ الدُّنْیَا حَلَالًا مُکَاثِراً مُفَاخِراً لَقِیَ اللَّهَ وَ هُوَ عَلَیْهِ غَضْبَانُ وَ مَنْ طَلَبَهَا اسْتِعْفَافاً عَنِ الْمَسْأَلَةِ وَ صِیَانَةً لِنَفْسِهِ جَاءَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ وَجْهُهُ کَالْقَمَرِ لَیْلَةَ الْبَدْر

ترجمه

پیامبر (ص) فرمودند: و هرکه دنیا را از راه حلال بطلبد، براى آن که با زیادی ثروتش بر دیگران فخر بفروشد و آن را به رُخ بکشد، در حالى خداوند را دیدار کند که خدا از او در خشم است و هر که دنیا را از راه حلال طلب کند، براى این که دست خواهش و نیاز به سوى کسى دراز نکند و خودش را حفظ کند، روز قیامت محشور می‌شود در حالیکه چهره‏‌اش چون ماه شب چهارده می‌درخشد

منبع

مجموعه ورام، ج1، ص153

حدیث | دنیا خواهی برای رسیدگی به خود و خانواده جزو دنیا خواهی به حساب نمی‌آید/ طلب دنیا برای رفع حوائج در واقع طلب آخرت است

متن روایت

عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِی یَعْفُورٍ قَالَ: قَالَ رَجُلٌ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع: وَ اللَّهِ إِنَّا لَنَطْلُبُ الدُّنْیَا وَ نُحِبُّ أَنْ نُؤْتَاهَا.

فَقَالَ: تُحِبُّ أَنْ تَصْنَعَ بِهَا مَا ذَا؟

قَالَ: أَعُودُ بِهَا عَلَى نَفْسِی وَ عِیَالِی وَ أَصِلُ بِهَا وَ أَتَصَدَّقُ بِهَا وَ أَحُجُّ وَ أَعْتَمِرُ.

فَقَالَ ع: لَیْسَ هَذَا طَلَبَ الدُّنْیَا هَذَا طَلَبُ الْآخِرَةِ.

ترجمه

عبداللّه بن ابى یعفورگفت: مردى به امام صادق(ع) گفت: به خدا سوگند! هر آینه ما در طلب دنیاییم و دوست مى‏داریم که به آن دست یابیم.

امام فرمود: مى‏خواهى به آن دست یابى که چه کنى؟

گفت: مى‏خواهم خود و خانواده‏ام را تأمین کنم و با خویشانم پیوند برقرار نمایم و با آن صدقه دهم و حج و عمره گزارم.

امام فرمود: این دنیا خواهى نیست، بلکه آخرت خواهى است.

منبع

کافی، ج5، ص72

حدیث | کار و تلاش برای خود باشد یا خانواده، در راه خداست

متن روایت

عن رسول الله ص فی شابٍّ نَشیطٍ یَسوقُ غُنَیمَةً لَهُ: أما إنَّهُ إن کانَ یَسعى عَلى والِدَیهِ أو أحَدِهِما فَهُوَ فی سَبیلِ اللّهِ، و إن کانَ یَسعى عَلى عِیالٍ یَکفیهِم فَهُوَ فی سَبیلِ اللّهِ، و إن کانَ یَسعى عَلى نَفسِهِ فَهُو فی سَبیلِ اللّهِ عَزَّ وجَل.

ترجمه

پیامبر ص درباره جوان کوشایى که برّه‏اش را می‏راند می‌فرمودند: آگاه باشید که اگر او براى پدر و مادرش یا یکى از آنها مى‏کوشد، [در حقیقت،] در راه خداوند، گام بر مى‏دارد، و اگر براى تأمین خانواده‏اش مى‏کوشد، در راه خداوند، گام بر می‏دارد، و اگر براى [تأمین‏] خودش هم می‏کوشد، باز در راه خداوند عز و جل گام بر مى‏دارد.

منبع

السنن الکبرى، ج7، ص787

کنز العمّال، ج4، ص10

حدیث | اصلاح معیشت نشان دین‌داری است

متن روایت

قال رسول الله ص: مِن فِقهِ الرجُلِ أن یُصلِحَ مَعِیشَتَهُ، و لیسَ مِن حُبِّ الدنیا طَلَبُ ما یُصلِحُک‏

ترجمه

پیامبر خدا(ص): از نشانه‏هاى فقاهت (دین شناسى) آدمى این است که امور معیشتى خود را سامان دهد؛ و تحصیل آنچه زندگیت را سامان می‏دهد دنیا دوستى نیست.

منبع

کنزالعمال، ج3، ص50، حدیث 5439

حدیث | طلب روزی برای خانواده مانند صدقه دادن است

متن روایت

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: کَانَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع إِذَا أَصْبَحَ خَرَجَ غَادِیاً فِی طَلَبِ الرِّزْقِ.

فَقِیلَ لَهُ: یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ أَیْنَ تَذْهَبُ؟

فَقَالَ: أَتَصَدَّقُ لِعِیَالِی.

قِیلَ لَهُ: أَ تَتَصَدَّقُ؟

قَالَ: مَنْ طَلَبَ الْحَلَالَ فَهُوَ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ صَدَقَةٌ عَلَیْهِ.

ترجمه

از امام صادق ع نقل شده که فرمودند: علی بن الحسین ع وقتی صبح می‌‌کردند در همان ابتدای روز به دنبال روزی می‌رفتند.

به حضرت گفته شد: یابن رسول الله کجا می‌روید؟

حضرت فرمودند: صدقه می‌دهم به عیالم.

گفته شد به ایشان: آیا صدقه می‌دهید(با طلب روزی)؟

حضرت پاسخ دادند: کسی که به دنبال حلال باشد این کار به منزله صدقه بر اوست از طرف خدا.

منبع

کافی، ج4، ص12

حدیث | ارزش تلاش و سختی برای روزی خانواده

متن روایت 1

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الْکَادُّ عَلَى عِیَالِهِ کَالْمُجَاهِدِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ.

ترجمه

امام صادق ع فرمودند: کسی که برای خانواده‌اش به سختی و زحمت می‌افتد مانند مجاهد و جنگجو در راه خداست.

منبع

کافی، ج5، ص88

متن روایت 2

عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا ع قَالَ: الَّذِی یَطْلُبُ مِنْ فَضْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَا یَکُفُّ بِهِ عِیَالَهُ أَعْظَمُ أَجْراً مِنَ الْمُجَاهِدِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ.

ترجمه

از امام رضا ع نقل شده: کسی که از فضل و رحمت خدا برای رفع نیاز خانواده‌اش طلب روزی می‌کند اجر و پاداشش از مجاهد در راه خدا بیشتر است.

منبع

کافی، ج5، ص88

متن روایت 3

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا کَانَ الرَّجُلُ مُعْسِراً فَیَعْمَلُ بِقَدْرِ مَا یَقُوتُ بِهِ نَفْسَهُ وَ أَهْلَهُ وَ لَا یَطْلُبُ حَرَاماً فَهُوَ کَالْمُجَاهِدِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ.

ترجمه

امام صادق ع فرمودند: اگر مردی در حال تنگدستی به اندازه‌ای که خودش و خانواده‌اش را سیر کند کار انجام دهد و به دنبال حرام نرود همانند مجاهد و جنگنجو در راه خدا است.

منبع

کافی، ج5، ص88

حدیث | غم و غصه روزی پوششی در مقابل آتش جهنم است

متن روایت

عَنِ الْمُسَیَّبِ قَالَ: خَرَجَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع یَوْماً مِنَ الْبَیْتِ فَاسْتَقْبَلَهُ سَلْمَانُ، فَقَالَ لَهُ؟

کَیْفَ أَصْبَحْتَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ؟

قَالَ: أَصْبَحْتُ فِی غُمُومٍ أَرْبَعَةٍ.

قَالَ: وَ مَا هُنَّ؟

قَالَ: هُمُ الْعِیَالُ یَطْلُبُونَ الْخُبْزَ، وَ الشَّهَوَاتِ وَ الْخَالِقُ تَعَالَى یَطْلُبُ الطَّاعَةَ، وَ الشَّیْطَانُ یَأْمُرُ بِالْمَعْصِیَةِ، وَ مَلَکُ الْمَوْتِ یَطْلُبُ الرُّوحَ.

فَقَالَ لَهُ: أَبْشِرْ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ، فَإِنَّ لَکَ بِکُلِّ خَصْلَةٍ دَرَجَاتٍ وَ إِنِّی کُنْتُ دَخَلْتُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص ذَاتَ یَوْمٍ فَقَالَ ص:

کَیْفَ أَصْبَحْتَ یَا عَلِیُّ؟

فَقُلْتُ: أَصْبَحْتُ وَ لَیْسَ فِی یَدِی شَیْ‏ءٌ غَیْرُ الْمَاءِ وَ أَنَا مُغْتَمٌّ لِحَالِ فَرْخَیَّ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ ع.

فَقَالَ لِی: یَا عَلِیُّ غَمُّ الْعِیَالِ سِتْرٌ مِنَ النَّارِ، وَ طَاعَةُ الْخَالِقِ أَمَانٌ مِنَ‏ الْعَذَابِ، وَ الصَّبْرُ عَلَى الْفَاقَةِ جِهَادٌ وَ أَفْضَلُ مِنْ عِبَادَةِ سِتِّینَ سَنَةً، وَ غَمُّ الْمَوْتِ کَفَّارَةُ الذُّنُوبِ. وَ اعْلَمْ یَا عَلِیُّ أَنَّ أَرْزَاقَ الْعِبَادِ عَلَى اللَّهِ سُبْحَانَهُ وَ غَمَّکَ لَهُمْ لَا یَضُرُّ وَ لَا یَنْفَعُ، غَیْرَ أَنَّکَ تُؤْجَرُ عَلَیْهِ، وَ أَنَّ أَغَمَّ الْغَمِّ غَمُّ الْعِیَالِ.

ترجمه

از مسیب نقل شده روزی امیرالمومنین ع از خانه خارج شدند و سلمان را دیدند. به او فرمودند:

امروز چطور صبح کردی اباعبدالله؟

سلمان جواب داد: صبح کردم در حالیکه چهار غم مرا گرفته است.

حضرت فرمود: آن غم‌ها چه هستند؟

سلمان عرضه داشت: آن‌ها خانواده‌ام هستند که از من نان می‌خواهند و شهوات و خالقم که از من طاعت می‌خواهند و شیطان که مرا امر به معصیت و نافرمانی می‌کند و ملک الموت که روحم را از من طلب می‌کند.

حضرت به سلمان فرمود: بر تو بشارت باد، چرا که خداوند برای هر خصلتت درجاتی برایت قرار می‌دهد. روزی بر پیامبر ص وارد شدم حضرت فرمود:

چطور صبح کردی یا علی؟

عرضه داشتم: صبح کردم در حالیکه در دستانم غیر از آب چیزی نیست و من غمگینم به خاطر حال دو جوجه‌ام حسن و حسین.

پیامبر ص به من فرمود: یا علی غم خانواده پوششی از برای آتش است و طاعت خدا امانی از عذاب است و صبر بر فقر و تنگدستی جهاد است و برتر از شصت سال عبادت و غم مردن کفاره گناهان است. و بدان یا علی که همانا روزی بندگان به عهده خود خداوند سبحانه است و غم تو برای خانواده‌ات نه ضرری به آنان می‌زند و نه منفعتی برایشان دارد، مگر اینکه تو به خاطر این غم اجر می‌بری و همانا غمناک‌ترین غم‌ها غم و غصه خانواده است.

منبع

جامع الاخبار، ص91

بحارالانوار، ج73، ص16

حدیث | کمال انسان در دوراندیشی برای زندگی است

متن روایت

عَنْ رِبْعِیٍّ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الْکَمَالُ کُلُّ الْکَمَالِ فِی ثَلَاثَةٍ.

وَ ذَکَرَ فِی الثَّلَاثَةِ التَّقْدِیرَ فِی الْمَعِیشَةِ.

ترجمه

امام صادق ع فرمودند: تمام کمال انسان در سه چیز است.

حضرت یکی از آن سه چیز را دوراندیشی و فکر معیشت بودن ذکر کردند.

منبع

کافی، ج5، ص87

حدیث | طلب روزی حلال وظیفه شرعی است

متن روایت

وَ قَالَ النَّبِیُّ ص: طَلَبُ الْحَلَالِ فَرِیضَةٌ عَلَى کُلِّ مُسْلِمٍ وَ مُسْلِمَةٍ.

ترجمه

پیامبر ص فرمودند: به دنبال روزی حلال رفتن وظیفه شرعی هر مرد و زن مسلمان است.

منبع

جامع الاخبار، ص139

حدیث | بهترین جزء عبادت طلب حلال است

متن روایت

عَنْ أَبِی خَالِدٍ الْکُوفِیِّ رَفَعَهُ إِلَى أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: الْعِبَادَةُ سَبْعُونَ جُزْءاً أَفْضَلُهَا طَلَبُ الْحَلَالِ.

ترجمه

امام باقر ع فرمودند: پیامبر خدا ص فرمودند: عبادت هفتاد جزء دارد که برترین جزء آن طلب روزی حلال است.

منبع

کافی، ج5، ص78

حدیث | نه دهم عبادت در طلب روزی حلال است

متن روایت

قَالَ رسول الله ص: الْعِبَادَةُ عَشَرَةُ أَجْزَاءٍ تِسْعَةُ أَجْزَاءٍ فِی طَلَبِ الْحَلَالِ.

ترجمه

پیامبر ص فرمودند: عبادت ده جزء دارد که نه جزء آن در جستجوی مال حلال است.

منبع

جامع الاخبار، ص139

حدیث | کمک بودن کسب و کار برای دین

متن روایت

عَنْ عَمْرِو بْنِ سَیْفٍ الْأَزْدِیِّ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ ع:

لَا تَدَعْ طَلَبَ الرِّزْقِ مِنْ حِلِّهِ فَإِنَّهُ عَوْنٌ لَکَ عَلَى دِینِکَ وَ اعْقِلْ‏ رَاحِلَتَکَ وَ تَوَکَّلْ.

ترجمه

عمرو بن سیف ازدی نقل می‌کند: امام صادق ع به من فرمود:

طلب روزی حلال را هیچ وقت رها نکن، چرا که کمک کار تو بر دینت است و مرکبت را ببند و بر خدا توکل کن.(کنایه از اینکه باید غیر از توکل بر خدا به اسباب ظاهری هم اهمیت بدهی و برای طلب روزی تلاش و زحمت بکشی)

منبع

امالی مفید، ص172

امالی طوسی، ص193

حدیث | کارکردن ثوابش بیشتر از عبادت در خانه است

متن روایت

عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ مُعَلَّى بْنِ خُنَیْسٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: سَأَلَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ رَجُلٍ وَ أَنَا عِنْدَهُ، فَقِیلَ لَهُ:

أَصَابَتْهُ الْحَاجَةُ.

قَالَ: فَمَا یَصْنَعُ الْیَوْمَ؟

قِیلَ: فِی الْبَیْتِ یَعْبُدُ رَبَّهُ.

قَالَ: فَمِنْ أَیْنَ قُوتُهُ؟

قِیلَ: مِنْ عِنْدِ بَعْضِ إِخْوَانِهِ.

فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع: وَ اللَّهِ لَلَّذِی یَقُوتُهُ أَشَدُّ عِبَادَةً مِنْهُ.

ترجمه

امام صادق ع از مردی سوال کرد و من نزد او بودم، پس به حضرت گفته شد: محتاج و تنگدست شده است

حضرت فرمود: پس امروز چه کار می‌کند؟

عرض شد: در خانه نشسته و عبادت خدا را می‌کند.

حضرت فرمود: پس خورد و خوراکش را از کجا تهیه می‌کند؟

عرض شد: از بعضی رفقایش.

امام صادق ع فرمود: به خدا قسم برای آنهایی که ما یحتاج او را تامین می‌کنند بیشتر از خود او عبادت حساب می‌شود.

منبع

کافی، ج5، ص78

تهذیب، ج6، ص324

حدیث | پاداش اخروی کسی که از دست‌رنج خود می‌خورد

متن روایت 1

وَ قَالَ ص: مَنْ أَکَلَ مِنْ کَدِّ یَدِهِ مَرَّ عَلَى الصِّرَاطِ کَالْبَرْقِ الْخَاطِفِ.

ترجمه

پیامبر ص فرمودند: کسی که از حاصل دست رنج خودش بخورد از پل صراط همانند برق جهنده عبور می‌کند.

متن روایت 2

وَ قَالَ ص: مَنْ أَکَلَ مِنْ کَدِّ یَدِهِ حَلَالًا فُتِحَ لَهُ أَبْوَابُ الْجَنَّةِ یَدْخُلُ مِنْ أَیِّهَا شَاءَ.

ترجمه

پیامبر ص فرمودند: کسی که از حاصل دست رنج خودش مال حلال بخورد همه درهای بهشت به روی او باز می‌شود تا از هر دری که می‌خواهد وارد بهشت شود.

متن روایت 3

وَ قَالَ ص: مَنْ أَکَلَ مِنْ کَدِّ یَدِهِ نَظَرَ اللَّهُ إِلَیْهِ بِالرَّحْمَةِ ثُمَّ لَا یُعَذِّبُهُ أَبَداً.

ترجمه

پیامبر ص فرمودند: کسی که از حاصل دست رنج خودش بخورد خداوند با نگاه رحیمانه به او نگاه کرده و هرگز او را عذاب نمی‌کند.

متن روایت 4

وَ قَالَ ص: مَنْ أَکَلَ مِنْ کَدِّ یَدِهِ کَانَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ فِی عِدَادِ الْأَنْبِیَاءِ وَ یَأْخُذُ ثَوَابَ الْأَنْبِیَاءِ.

ترجمه

پیامبر ص فرمودند: کسی که از حاصل دست رنج خودش بخورد در روز قیامت در زمره انبیاء به حساب آمده و پاداش انبیاء را به او می‌دهند.

منبع

جامع الاخبار، ص139

حدیث | کسی که در حال خستگی از طلب روزی بخوابد گناهانش بخشیده است

متن روایت

قَالَ النَّبِیُّ ص: مَنْ بَاتَ کَالًّا مِنْ طَلَبِ الْحَلَالِ بَاتَ مَغْفُوراً.

ترجمه

پیامبر ص فرمودند: کسی که در حال خستگی و ناتوانی به خاطر به دست آوردن روزی حلال بخوابد، در حالی خوابیده که گناهانش بخشیده شده است.

منبع

جامع الاخبار، ص139

حدیث | برترین انفاق نزد خدا، خرج کردن برای والدین، خود و خانواده است

متن روایت 1

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: خَمْسُ تَمَرَاتٍ اَوْ خَمْسُ قُرَصٍ اَوْ دَنَانِیرُ اَوْ دَرَاهِمُ یَمْلِکُهَا الْاِنْسَانُ وَ هُوَ یُرِیدُ اَنْ یُمْضِیَهَا، فَاَفْضَلُهَا مَا اَنْفَقَهُ الْاِنْسَانُ عَلَی وَالِدَیْهِ ثُمَّ الثَّانِیَةُ عَلَی نَفْسِهِ وَ عِیَالِهِ ثُمَّ الثَّالِثَةُ عَلَی قَرَابَتِهِ الْفُقَرَاءِ ثُمَّ الرَّابِعَةُ عَلَی جِیرَانِهِ الْفُقَرَاءِ ثُمَّ الْخَامِسَةُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ هُوَ اَخَسُّهَا اَجْراً.

ترجمه

پیامبر خدا ص فرمودند: اگر انسان پنج دانه خرما یا پنج قرص نان یا دینار یا درهم داشته باشد و بخواهد آن‏ها را به مصرف رسانَد، بهترینِ آن، انفاق به پدر و مادر، دوم خود و خانواده‏اش، سوم خویشاوندان فقیر، چهارم همسایگان مسکین، و پنجم در راه خدا است؛ و این [پنجمین‏] از همه کم پاداش‏تر است.

منبع

کافی، ج5، ص66

متن روایت 2

قال رسول اللّه ص: أفضَلُ دینارٍ یُنفِقُهُ الرَّجُلُ، دینارٌ یُنفِقُهُ عَلى عِیالِه‏.

ترجمه

پیامبر خدا ص: برترین دینارى که مرد، خرج مى‏کند، دینارى است که خرجِ خانواده‏اش مى‏نماید.

منبع

کنز العمّال، ج 6، ص428، ح16396

صحیح مسلم، ج2، ص692، ح38

متن روایت 3

قال رسول اللّه ص: ما مِن عَبدٍ یَکسِبُ ثُمَّ یُنفِقُ عَلى عِیالِهِ، إلّا أعطاهُ اللّهُ بِکُلِّ دِرهَمٍ یُنفِقُهُ عَلى عِیالِهِ سَبعَمِئَةِ ضِعفٍ.

ترجمه

پیامبر خدا ص: هیچ بنده‏اى نیست که درآمدى به دست آورد و آن را خرج خانواده‏اش کند، مگر آن که خداوند براى هر درهمى که خرج خانواده‏اش مى‏کند، هفتصد برابر به او عطا فرماید.