پرونده استقلال اقتصادی
تشویق به پولدار شدن و مذمت دنبال پول نبودن
حدیث | جمع کردن مال برای حفظ آبرو و صله رحم
متن روایت
عَنْ عَمْرِو بْنِ جُمَیْعٍ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ: لَا خَیْرَ فِی مَنْ لَا یُحِبُّ جَمْعَ الْمَالِ مِنْ حَلَالٍ یَکُفُّ بِهِ وَجْهَهُ وَ یَقْضِی بِهِ دَیْنَهُ وَ یَصِلُ بِهِ رَحِمَهُ.
لغات مشکل
یَکُفُّ بِهِ وَجْهَهُ: آبرویش را حفظ کند.
منبع
کافی، ج5، ص72
من لایحضره الفقیه، ج3، ص166
مستندات | توسعه دادن در زندگی از بزرگترین صدقات است
شهید اول: أنّ التوسعة على العیال من أعظم الصدقات، و یستحبّ زیادة الوقود لهم فی الشتاء.
منبع
دروس(شهید اول)، ج1، ص255
حدیث | توسعه دادن در زندگی
متن روایت 1
عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ ع قَالَ: أَرْضَاکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَسْبَغُکُمْ عَلَى عِیَالِه.
لغات مشکل
أَسْبَغُکُمْ: سبغ در نفقه یعنی توسعه و تمام و کمال دادن نفقه.
منبع
کافی، ج4، ص11
متن روایت 2
عَنِ الرِّضَا ع قَالَ: صَاحِبُ النِّعْمَةِ یَجِبُ عَلَیْهِ التَّوْسِعَةُ عَنْ عِیَالِهِ.
منبع
کافی، ج4، ص11
حدیث | پول به پای زن و بچه بریزید تا مرگتان را آرزو نکنند
متن روایت
عَنْ مُعَمَّرِ بْنِ خَلَّاد عَنْ أَبِی الْحَسَنِ ع قَالَ: یَنْبَغِی لِلرَّجُلِ أَنْ یُوَسِّعَ عَلَى عِیَالِهِ کَیْلَا یَتَمَنَّوْا مَوْتَهُ وَ تَلَا هَذِهِ الْآیَةَ:
«وَ یُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلى حُبِّهِ مِسْکِیناً وَ یَتِیماً وَ أَسِیراً»(انسان/8).
قَالَ: الْأَسِیرُ عِیَالُ الرَّجُلِ. یَنْبَغِی لِلرَّجُلِ إِذَا زِیدَ فِی النِّعْمَةِ أَنْ یَزِیدَ أُسَرَاءَهُ فِی السَّعَةِ عَلَیْهِمْ. ثُمَّ قَالَ: إِنَّ فُلَاناً أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِ بِنِعْمَةٍ فَمَنَعَهَا أُسَرَاءَهُ وَ جَعَلَهَا عِنْدَ فُلَانٍ، فَذَهَبَ اللَّهُ بِهَا.
قَالَ مُعَمَّرٌ: وَ کَانَ فُلَانٌ حَاضِراً.
منبع
کافی، ج4، ص11
حدیث | ضرورت ثروت در آخرالزمان برای حفظ دین و دنیا
قال رسول الله ص: إذا کانَ فی آخِرِ الزَّمانِ؛ لابُدَّ لِلنّاسِ فیها مِنَ الدَّراهِمِ وَ الدَّنانیرِ یُقیمُ الرَّجُلُ بِها دینَهُ و دُنیاهُ.
منبع
المعجم الکبیر، ج20، ص279، ح660
کنز العمّال، ج3، ص238، ح6333
حدیث | لزوم حفظ مال برای حفظ دین
عن خلّاد: قالَ رَجُلٌ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّد ع قَالَ: قَالَ رَجُلٌ:
یا جَعفَرُ، الرَّجلُ یَکونُ لَهُ مالٌ فَیُضَیِّعُهُ فَیَذهَبُ؟
قالَ: احتَفِظ بِمالِکَ؛ فَإِنَّهُ قِوامُ دینِکَ.
ثُمَّ قَرَأَ: «وَ لا تُؤتُوا السُّفَهاءَ أمْوالَکُمُ الَّتی جَعَلَ اللّهُ لَکُمْ قِیاما»(نساء/5)
منبع
امالی طوسی، ص679
حدیث | از طلب کردن روزی کم غافل نشوید که مقدمه به دست آوردن روزی زیاد است / کار کم درآمد را کوچک نشمارید
متن روایت
عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ:
مَنْ طَلَبَ قَلِیلَ الرِّزْقِ کَانَ ذَلِکَ دَاعِیَهُ إِلَى اجْتِلَابِ کَثِیرٍ مِنَ الرِّزْقِ وَ مَنْ تَرَکَ قَلِیلًا مِنَ الرِّزْقِ کَانَ ذَلِکَ دَاعِیَهُ إِلَى ذَهَابِ کَثِیرٍ مِنَ الرِّزْقِ.
لغات مشکل
اجْتِلَابِ: به دست آوردن
منبع
کافی، ج5، ص311
داستان مکمل | تاجری که اجناسش با کشتی حمل می‌شد برای خرید یک کالای ناچیز دوباره در مغازه‌اش را باز می‌کند
متن روایت
عَنِ الْحَسَنِ بْنِ بَسَّامٍ الْجَمَّالِ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ الصَّیْرَفِیِّ فَجَاءَ رَجُلٌ یَطْلُبُ غَلَّةً بِدِینَارٍ وَ کَانَ قَدْ أَغْلَقَ بَابَ الْحَانُوتِ وَ خَتَمَ الْکِیسَ. فَأَعْطَاهُ غَلَّةً بِدِینَارٍ. فَقُلْتُ لَهُ: وَیْحَکَ یَا إِسْحَاقُ رُبَّمَا حَمَلْتُ لَکَ مِنَ السَّفِینَةِ أَلْفَ أَلْفِ دِرْهَمٍ.
قَالَ: فَقَالَ لِی: تَرَى کَانَ لِی هَذَا لَکِنِّی سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ:
مَنِ اسْتَقَلَّ قَلِیلَ الرِّزْقِ حُرِمَ کَثِیرَهُ.
ثُمَّ الْتَفَتَ إِلَیَّ فَقَالَ: یَا إِسْحَاقُ لَا تَسْتَقِلَّ قَلِیلَ الرِّزْقِ فَتُحْرَمَ کَثِیرَهُ.
لغات مشکل
الْحَانُوتِ: مغازه
خَتَمَ الْکِیسَ: کیسه و صندوقش را مهر کرده بود
منبع
کافی، ج5، ص318
حدیث | امام صادق(ع): حفظ اسلام در گرو این است که ثروت به دست اهلش بیافتد
متن روایت
قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع: إنَّ مِن بَقاءِ المُسلِمینَ و بَقاءِ الإِسلامِ أن تَصیرَ الأَموالُ عِندَ مَن یَعرِفُ فیهَا الحَقَّ، ویَصنَعُ فیهَا المَعروفَ؛ فَإِنَّ مِن فَناءِ الإِسلامِ و فَناءِ المُسلِمینَ أن تَصیرَ الأَموالُ فی أیدی مَن لا یَعرِفُ فیهَا الحَقَّ، و لا یَصنَعُ فیهَا المَعروفَ.
منبع
کافی، ج4، ص25
حدیث | پاسخ امام صادق(ع) به صوفیه: سلمان و ابوذر با آن همه جلالت دنبال دنیایشان بودند / داوود و سلیمان و یوسف و ذی‌القرنین حکومت داشتند و دنیا را اداره می‌کردند و خدا بر آنها عیب نگرفت
توضیح
سفیان ثوری بر امام صادق ع وارد می‌شود و لباس بسیار زیبایی بر تن حضرت می‌بیند. به حضرت ایراد می‌گیرد و حضرت هم پاسخش را می‌دهد. سپس عده‌ای از شاگردانش دوباره خدمت امام صادق ع می‌رسند و می‌گویند: او پاسخ شما را نداده و دلائلش را نگفته. حضرت می‌فرماید: دلیلتان را بگویید. آنها فقط یک آیه می‌خوانند و پاسخ همان را از حضرت طلب می‌کنند. امام صادق ع در پاسخ به اشکال آنها و ابطال تفکر صوفیانه و دنیا گریزانه جواب‌های متعددی می‌دهند تا اینکه به سیره عملیه دو تن از اصحاب خاص پیامبر ص یعنی اباذر و سلمان احتجاج می‌کنند.
در قسمتی دیگر از این روایت حضرت به حکومت و دنیا داری انبیاء و بزرگان تاریخ مانند داوود و سلیمان و یوسف و ذی القرنین استشهاد می‌کند و اینکه خدا و پیامبر ص به کار آنها ایراد نگرفته است.
قسمت برگزیده از روایت 1
قال الصادق ع: فَأَمَّا سَلْمَانُ فَکَانَ إِذَا أَخَذَ عَطَاهُ رَفَعَ مِنْهُ قُوتَهُ لِسَنَتِهِ حَتَّى یَحْضُرَ عَطَاؤُهُ مِنْ قَابِلٍ.
فَقِیلَ لَهُ: یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ أَنْتَ فِی زُهْدِکَ تَصْنَعُ هَذَا وَ أَنْتَ لَا تَدْرِی لَعَلَّکَ تَمُوتُ الْیَوْمَ أَوْ غَداً؟
فَکَانَ جَوَابَهُ أَنْ قَالَ:
مَا لَکُمْ لَا تَرْجُونَ لِیَ الْبَقَاءَ کَمَا خِفْتُمْ عَلَیَّ الْفَنَاءَ، أَ مَا عَلِمْتُمْ یَا جَهَلَةُ أَنَّ النَّفْسَ قَدْ تَلْتَاثُ عَلَى صَاحِبِهَا إِذَا لَمْ یَکُنْ لَهَا مِنَ الْعَیْشِ مَا یَعْتَمِدُ عَلَیْهِ، فَإِذَا هِیَ أَحْرَزَتْ مَعِیشَتَهَا اطْمَأَنَّتْ.
وَ أَمَّا أَبُو ذَرٍّ فَکَانَتْ لَهُ نُوَیْقَاتٌ وَ شُوَیْهَاتٌ یَحْلُبُهَا وَ یَذْبَحُ مِنْهَا إِذَا اشْتَهَى أَهْلُهُ اللَّحْمَ أَوْ نَزَلَ بِهِ ضَیْفٌ أَوْ رَأَى بِأَهْلِ الْمَاءِ الَّذِینَ هُمْ مَعَهُ خَصَاصَةً نَحَرَ لَهُمُ الْجَزُورَ أَوْ مِنَ الشِّیَاهِ عَلَى قَدْرِ مَا یَذْهَبُ عَنْهُمْ بِقَرَمِ اللَّحْمِ فَیَقْسِمُهُ بَیْنَهُمْ وَ یَأْخُذُ هُوَ کَنَصِیبِ وَاحِدٍ مِنْهُمْ لَا یَتَفَضَّلُ عَلَیْهِمْ. وَ مَنْ أَزْهَدُ مِنْ هَؤُلَاءِ وَ قَدْ قَالَ فِیهِمْ رَسُولُ اللَّهِ ص مَا قَالَ وَ لَمْ یَبْلُغْ مِنْ أَمْرِهِمَا أَنْ صَارَا لَا یَمْلِکَانِ شَیْئاً الْبَتَّةَ، کَمَا تَأْمُرُونَ النَّاسَ بِإِلْقَاءِ أَمْتِعَتِهِمْ وَ شَیْئِهِمْ وَ یُؤْثِرُونَ بِهِ عَلَى أَنْفُسِهِمْ وَ عِیَالاتِهِمْ.
لغات و عبارات مشکل
إِذَا أَخَذَ عَطَاهُ: زمانی که سهمش را از بیت المال می‌گرفت
رَفَعَ مِنْهُ قُوتَهُ لِسَنَتِهِ: به اندازه خرج یکسالش را از آن برمی‌داشت
قَابِلٍ: سال آینده
مَا لَکُمْ لَا تَرْجُونَ لِیَ الْبَقَاءَ کَمَا خِفْتُمْ عَلَیَّ الْفَنَاءَ: چرا همانطور که ترس از دنیا رفتن من را دارید امید به زنده ماندن من ندارید؟
تَلْتَاثُ: می‌پیچد
نُوَیْقَاتٌ: شترها
شُوَیْهَاتٌ: گوسفندها
یَحْلُبُهَا: از آنها شیر می‌دوشید
الْجَزُورَ: شتر یا گوسفندی که برای ذبح آماده کرده باشند
بِقَرَمِ اللَّحْمِ: اشتها و میل به گوشت
قسمت برگزیده از روایت 2
قال الصادق ع: أَخْبِرُونِی أَیْنَ أَنْتُمْ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ دَاوُدَ ع حَیْثُ سَأَلَ اللَّهَ مُلْکاً لَا یَنْبَغِی لِأَحَدٍ مِنْ بَعْدِهِ فَأَعْطَاهُ اللَّهُ جَلَّ اسْمُهُ ذَلِکَ وَ کَانَ یَقُولُ الْحَقَّ وَ یَعْمَلُ بِهِ ثُمَّ لَمْ نَجِدِ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ عَابَ عَلَیْهِ ذَلِکَ وَ لَا أَحَداً مِنَ الْمُؤْمِنِینَ؟ وَ دَاوُدَ النَّبِیِّ ص قَبْلَهُ فِی مُلْکِهِ وَ شِدَّةِ سُلْطَانِهِ؟ ثُمَّ یُوسُفَ النَّبِیِّ ع حَیْثُ قَالَ لِمَلِکِ مِصْرَ: «اجْعَلْنِی عَلى خَزائِنِ الْأَرْضِ إِنِّی حَفِیظٌ عَلِیمٌ»(یوسف/55) فَکَانَ مِنْ أَمْرِهِ الَّذِی کَانَ، أَنِ اخْتَارَ مَمْلَکَةَ الْمَلِکِ وَ مَا حَوْلَهَا إِلَى الْیَمَنِ وَ کَانُوا یَمْتَارُونَ الطَّعَامَ مِنْ عِنْدِهِ لِمَجَاعَةٍ أَصَابَتْهُمْ وَ کَانَ یَقُولُ الْحَقَّ وَ یَعْمَلُ بِهِ، فَلَمْ نَجِدْ أَحَداً عَابَ ذَلِکَ عَلَیْهِ. ثُمَّ ذُو الْقَرْنَیْنِ عَبْدٌ أَحَبَّ اللَّهَ فَأَحَبَّهُ اللَّهُ وَ طَوَى لَهُ الْأَسْبَابَ وَ مَلَّکَهُ مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَ مَغَارِبَهَا وَ کَانَ یَقُولُ الْحَقَّ وَ یَعْمَلُ بِهِ ثُمَّ لَمْ نَجِدْ أَحَداً عَابَ ذَلِکَ عَلَیْهِ.
کلمات و عبارات مشکل
عَابَ عَلَیْهِ ذَلِکَ: عیب بگیرد بر او این حکومت را
یَمْتَارُونَ الطَّعَامَ: حمل می‌کردند طعام را
لِمَجَاعَةٍ: به خاطر قحطی
طَوَى لَهُ الْأَسْبَابَ: اسباب را برایش جمع کرد(علم، قدرت، امکانات مادی)
منبع
کافی، ج5، صص68-70
حدیث | بی‌نیازی از مردم بهترین کمک‌کار برای تقوا است
متن روایت
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: نِعْمَ الْعَوْنُ عَلَى تَقْوَى اللَّهِ الْغِنَى.
منبع
کافی، ج5، ص71
حدیث | دست دهنده بهتر از گیرنده است / در عطاء از خانواده‌ات شروع کن
متن روایت
عَنِ الرَّبِیعِ بْنِ یَزِیدَ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ:
الْیَدُ الْعُلْیَا خَیْرٌ مِنَ الْیَدِ السُّفْلَى وَ ابْدَأْ بِمَنْ تَعُول.
لغات مشکل
الْیَدُ الْعُلْیَا و السُّفْلَى: دست اعطاء دهنده و گیرنده
بِمَنْ تَعُول: کسانی که تو متکفل آنهایی(نان‌خورهایت)
منبع
کافی، ج4، ص11
حدیث | در گناهکاری مرد همین بس که برای زن و بچه‌اش کم بگذارد
متن روایت
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: کَفَى بِالْمَرْءِ إِثْماً أَنْ یُضَیِّعَ مَنْ یَعُولُه.
لغات مشکل
مَنْ یَعُولُه: کسانی که نان‌خور او هستند.
منبع
کافی، ج4، ص12
حدیث | امام سجاد(ع): اینکه برای زن و بچه‌ام وقتی میل به گوشت دارند، گوشت بخرم، برای من دوست‌داشتنی‌تر است از اینکه بنده آزاد کنم
متن روایت
قَالَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع: لَأَنْ أَدْخُلَ السُّوقَ وَ مَعِی دَرَاهِمُ أَبْتَاعُ بِهِ لِعِیَالِی لَحْماً وَ قَدْ قَرِمُوا أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ أَنْ أُعْتِقَ نَسَمَةً.
لغات مشکل
قَدْ قَرِمُوا: در حالیکه میل و اشتهاء به گوشت دارند
نَسَمَةً: عبد
منبع
کافی، ج4، ص12
حدیث | پول را به کار بیاندازید / بدترین ارث از پدر پول راکد است
متن روایت
عَنْ زُرَارَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُول: ما یُخَلِّفُ الرَّجُلُ شَیئا أشَدَّ عَلَیهِ مِنَ المالِ الصّامِتِ.
قُلتُ: کَیفَ یَصنَعُ بِهِ؟
قالَ: یَجعَلُهُ فِی الحائِطِ یَعنی فِی البُستانِ أوِ الدّار.
کلمات مشکل
المالِ الصّامِتِ: طلا و نقره
منبع
کافی، ج5، ص91
حدیث | تاکید بر حفظ سرمایه
متن روایت 1
عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ قَالَ: دَعَانِی جَعْفَرٌ ع فَقَالَ:
بَاعَ فُلَانٌ أَرْضَهُ؟
فَقُلْتُ: نَعَمْ.
قَالَ: مَکْتُوبٌ فِی التَّوْرَاةِ أَنَّهُ مَنْ بَاعَ أَرْضاً أَوْ مَاءً وَ لَمْ یَضَعْهُ فِی أَرْضٍ أَوْ مَاءٍ ذَهَبَ ثَمَنُهُ مَحْقا.
لغات مشکل
مَحْقا: نابود شده
منبع
کافی، ج5، ص91
متن روایت 2
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مُشتَرِی العُقدَةِ مَرزوقٌ و بائِعُها مَمحوقٌ.
لغات مشکل
مَرزوقٌ: پر روزی و برکت
مَمحوقٌ: نابود و هلاک شده
منبع
کافی، ج5، ص92
مستقل بودن در روزی
حدیث | سعادت مرد در این است که شخصا روزی خانواده‌اش را بدهد
متن روایت
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مِنْ سَعَادَةِ الرَّجُلِ أَنْ یَکُونَ الْقَیِّمَ عَلَى عِیَالِهِ.
منبع
کافی، ج4، ص13
حدیث | نسبت به هیچ کس خود را نیازمند قرار مده که تو اسیر او خواهی شد
متن روایت
قَالَ عَلِیٌّ ع: تَفَضَّلْ عَلَى مَنْ شِئْتَ فَأَنْتَ أَمِیرُهُ وَ اسْتَغْنِ عَمَّنْ شِئْتَ فَأَنْتَ نَظِیرُهُ وَ افْتَقِرْ إِلَى مَنْ شِئْتَ فَأَنْتَ أَسِیرُه.
منبع
مصباح الشریعه، ص106
حدیث | برای کسب روزی بین خودت و خدا واسطه قرار نده
متن روایت
قسمتی از نامه امیرالمومنین(ع) به فرزندشان امام حسن(ع): وَ إِنِ اسْتَطَعْتَ أَلَّا یَکُونَ بَیْنَکَ وَ بَیْنَ اللَّهِ ذُو نِعْمَةٍ فَافْعَلْ. فَإِنَّکَ مُدْرِکٌ قَسْمَکَ وَ آخِذٌ سَهْمَکَ وَ إِنَّ الْیَسِیرَ مِنَ اللَّهِ سُبْحَانَهُ أَکْرَمُ وَ أَعْظَمُ مِنَ الْکَثِیرِ مِنْ خَلْقِهِ وَ إِنْ کَانَ کُلٌّ مِنْه.
منبع
نهج البلاغه، نامه31
حدیث | کسی که برای دیگری کار می‌کند در روزی را به روی خود بسته است
متن روایت
عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ: مَنْ آجَرَ نَفْسَهُ فَقَدْ حَظَرَ عَلَى نَفْسِهِ الرِّزْقَ.
وَ فِی رِوَایَةٍ أُخْرَى: وَ کَیْفَ لَا یَحْظُرُهُ وَ مَا أَصَابَ فِیهِ فَهُوَ لِرَبِّهِ الَّذِی آجَرَهُ.
لغات و عبارات مشکل
حَظَرَ: منع کرد
مَا أَصَابَ فِیهِ فَهُوَ لِرَبِّهِ الَّذِی آجَرَهُ: آنچه که به دست می‌آورد برای اربابش هست که او را اجیر کرده است.
منبع
کافی، ج5، ص90
روایت مکمل | امام صادق(ع): اگر می‌توانی خودت تجارت کنی اجیر نشو، حتی اگر سودش مساوی (بیشتر) باشد
متن روایت
عَنْ عَمَّارٍ السَّابَاطِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع: الرَّجُلُ یَتَّجِرُ فَإِنْ هُوَ آجَرَ نَفْسَهُ أُعْطِیَ مَا یُصِیبُ فِی تِجَارَتِهِ.
فَقَالَ: لَا یُؤَاجِرْ نَفْسَهُ وَ لَکِنْ یَسْتَرْزِقُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ یَتَّجِرُ فَإِنَّهُ إِذَا آجَرَ نَفْسَهُ حَظَرَ عَلَى نَفْسِهِ الرِّزْقَ.
عبارات مشکل
أُعْطِیَ مَا یُصِیبُ فِی تِجَارَتِهِ: همان سودی که در تجارت شخصی نصیبش می‌شد در اجیر شدن هم نصیبش می‌شود.(در کتاب من لایحضره الفقیه عبارت اینچنین است: «أُعْطِیَ أَکْثَرَ مِمَّا یُصِیبُ فِی تِجَارَتِه»، که در این صورت معنا اینچنین می‌شود: اگر خودش را اجیر کند بیشتر از سودی که شخصا تجارت کند نصیبش می‌شود)
منبع
کافی، ج5، ص90
حدیث | کارهای مهمت را خودت به شخصه انجام بده
متن روایت
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ قَالَ: بَاشِرْ کِبَارَ أُمُورِکَ بِنَفْسِکَ وَ کِلْ مَا شَفَّ إِلَى غَیْرِکَ.
قُلْتُ: ضَرْبَ أَیِّ شَیْءٍ؟
قَالَ: ضَرْبَ أَشْرِیَةِ الْعَقَارِ وَ مَا أَشْبَهَهَا.
لغات مشکل
بَاشِرْ کِبَارَ أُمُورِکَ بِنَفْسِکَ: کارهای بزرگت را خودت بدون واسطه انجام بده
مَا شَفَّ: کارهای کوچک و کم‌ارزش (در کتاب من لایحضره الفقیه به جای این عبارت چنین آمده: مَا صَغُرَ مِنْهَا)
ضَرْبَ أَیِّ شَیْءٍ: مثل چه چیزی
ضَرْبَ أَشْرِیَةِ الْعَقَارِ: مثل خرید و فروش زمین
منبع
کافی، ج5، ص90-91
من لایحضره الفقیه، ج3، ص169
روایت مکمل | کارهای کوچک و حقیر را خودت انجام نده
متن روایت
عَنِ الْأَرْقَطِ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع: لَا تَکُونَنَّ دَوَّاراً فِی الْأَسْوَاقِ وَ لَا تَلِی دَقَائِقَ الْأَشْیَاءِ بِنَفْسِکَ، فَإِنَّهُ لَا یَنْبَغِی لِلْمَرْءِ الْمُسْلِمِ ذِی الْحَسَبِ وَ الدِّینِ أَنْ یَلِیَ شِرَاءَ دَقَائِقِ الْأَشْیَاءِ بِنَفْسِهِ مَا خَلَا ثَلَاثَةَ أَشْیَاءَ فَإِنَّهُ یَنْبَغِی لِذِی الدِّینِ وَ الْحَسَبِ أَنْ یَلِیَهَا بِنَفْسِهِ الْعَقَارَ وَ الرَّقِیقَ وَ الْإِبِلَ.
لغات و عبارات مشکل
لَا تَلِی دَقَائِقَ الْأَشْیَاءِ بِنَفْسِکَ: خودت به شخصه چیزهای کم اهمیت را نخر
الْعَقَارَ: زمین
الرَّقِیقَ: برده
منبع
کافی، ج5، ص91
من لایحضره الفقیه، ج3، ص169
حدیث | اهمیت به تولید/ دور انداختن هسته خرما مصداق فساد است
متن روایت
عَنْ الرِّضَا ع أَنَّهُ قَالَ: مِنَ الْفَسَادِ قَطْعُ الدِّرْهَمِ وَ الدِّینَارِ وَ طَرْحُ النَّوَى
لغات مشکل
قَطْعُ الدِّرْهَمِ: شکستن سکه مضروب(شاید مراد خورد کردن پول باشد، یا اینکه سکه مضروب را وقتی تکه تکه کنی برای مصرف ارزشش پایین می‌آید)
طَرْحُ النَّوَى: دور انداختن هسته خرما
منبع
من لایحضره الفقیه، ج3، ص167
حدیث | لبنیات را خودتان تولید کنید/ گوسفند در خانه باعث برکت است
متن روایت 1
عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: دَخَلَ رَسُولُ اللَّهِ ص عَلَى أُمِّ سَلَمَةَ فَقَالَ لَهَا:
مَا لِی لَا أَرَى فِی بَیْتِکِ الْبَرَکَةَ؟
قَالَتْ: بَلَى وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ إِنَّ الْبَرَکَةَ لَفِی بَیْتِی.
فَقَالَ: إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْزَلَ ثَلَاثَ بَرَکَاتٍ الْمَاءَ وَ النَّارَ وَ الشَّاةَ.
منبع
کافی، ج6، ص545
متن روایت 2
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: دَخَلَ رَسُولُ اللَّهِ ص عَلَى أُمِّ أَیْمَنَ فَقَالَ: مَا لِی لَا أَرَى فِی بَیْتِکِ الْبَرَکَةَ؟
فَقَالَتْ: أَ وَ لَیْسَ فِی بَیْتِی بَرَکَةٌ؟
قَالَ: لَسْتُ أَعْنِی ذَلِکَ، ذَاکَ شَاةٌ تَتَّخِذِینَهَا تَسْتَغْنِی وُلْدَکَ مِنْ لَبَنِهَا وَ تُطْعِمِینَ مِنْ سَمْنِهَا وَ تُصَلِّیَنَّ فِی مَرْبِضِهَا.
لغات مشکل
مَرْبِضِهَا: آغلش
منبع
محاسن، ج2، ص641
متن روایت 3
عن رسول الله ص: ما مِن أهلِ بَیتٍ عِندَهُم شاةٌ إلّا و فی بَیتِهِم بَرَکَة.
منبع
کنز العمّال، ج4، ص32، ح9354
درخواست نکردن از دیگران
حدیث | خدا دوست ندارد از کسی چیزی درخواست کنید
متن روایت
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى أَحَبَّ شَیْئاً لِنَفْسِهِ وَ أَبْغَضَهُ لِخَلْقِهِ. أَبْغَضَ لِخَلْقِهِ الْمَسْأَلَةَ وَ أَحَبَ لِنَفْسِهِ أَنْ یُسْأَلَ. وَ لَیْسَ شَیْءٌ أَحَبَّ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ أَنْ یُسْأَلَ، فَلَا یَسْتَحْیِی أَحَدُکُمْ أَنْ یَسْأَلَ اللَّهَ مِنْ فَضْلِهِ وَ لَوْ بِشِسْعِ نَعْلٍ.
لغات مشکل
وَ لَوْ بِشِسْعِ نَعْلٍ: بند کفش
منبع
کافی، ج4، ص20-21
حدیث | ضمانت بهشت از جانب رسول خدا(ص) برای جماعتی، به شرط اینکه از هیچ کس چیزی درخواست نکنند
متن روایت
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: جَاءَتْ فَخِذٌ مِنَ الْأَنْصَارِ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص فَسَلَّمُوا عَلَیْهِ فَرَدَّ عَلَیْهِمُ السَّلَامَ فَقَالُوا:
یَا رَسُولَ اللَّهِ لَنَا إِلَیْکَ حَاجَةٌ.
فَقَالَ: هَاتُوا حَاجَتَکُمْ.
قَالُوا: إِنَّهَا حَاجَةٌ عَظِیمَةٌ.
فَقَالَ: هَاتُوهَا مَا هِیَ؟
قَالُوا: تَضْمَنُ لَنَا عَلَى رَبِّکَ الْجَنَّةَ.
قَالَ: فَنَکَسَ رَسُولُ اللَّهِ ص رَأْسَهُ ثُمَّ نَکَتَ فِی الْأَرْضِ ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ فَقَالَ:
أَفْعَلُ ذَلِکَ بِکُمْ عَلَى أَنْ لَا تَسْأَلُوا أَحَداً شَیْئاً.
قَالَ: فَکَانَ الرَّجُلُ مِنْهُمْ یَکُونُ فِی السَّفَرِ فَیَسْقُطُ سَوْطُهُ فَیَکْرَهُ أَنْ یَقُولَ لِإِنْسَانٍ نَاوِلْنِیهِ، فِرَاراً مِنَ الْمَسْأَلَةِ؛ فَیَنْزِلُ فَیَأْخُذُهُ. وَ یَکُونُ عَلَى الْمَائِدَةِ فَیَکُونُ بَعْضُ الْجُلَسَاءِ أَقْرَبَ إِلَى الْمَاءِ مِنْهُ فَلَا یَقُولُ نَاوِلْنِی، حَتَّى یَقُومُ فَیَشْرَبُ.
لغات مشکل
فَخِذٌ: قبیله‌ای
فَنَکَسَ رَأْسَهُ: سرش را پایین انداخت
نَکَتَ فِی الْأَرْضِ: با حالت تفکر با دستش به زمین ضربه می‌زد
نَاوِلْنِیهِ: آن را به من بده
منبع
کافی، ج4، ص21
حدیث | رفتن به بیابان برای کسب روزی، بهتر از درخواست کردن از دیگران است
متن روایت
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: الْأَیْدِی ثَلَاثٌ، یَدُ اللَّهِ الْعُلْیَا وَ یَدُ الْمُعْطِی الَّتِی تَلِیهَا. وَ یَدُ الْمُعْطَى أَسْفَلُ الْأَیْدِی، فَاسْتَعِفُّوا عَنِ السُّؤَالِ مَا اسْتَطَعْتُمْ. إِنَّ الْأَرْزَاقَ دُونَهَا حُجُبٌ فَمَنْ شَاءَ قَنِیَ حَیَاءَهُ وَ أَخَذَ رِزْقَهُ وَ مَنْ شَاءَ هَتَکَ الْحِجَابَ وَ أَخَذَ رِزْقَهُ. وَ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ لَأَنْ یَأْخُذَ أَحَدُکُمْ حَبْلًا ثُمَّ یَدْخُلَ عَرْضَ هَذَا الْوَادِی فَیَحْتَطِبَ حَتَّى لَا یَلْتَقِیَ طَرَفَاهُ ثُمَّ یَدْخُلَ بِهِ السُّوقَ فَیَبِیعَهُ بِمُدٍّ مِنْ تَمْرٍ وَ یَأْخُذَ ثُلُثَهُ وَ یَتَصَدَّقَ بِثُلُثَیْهِ خَیْرٌ لَهُ مِنْ أَنْ یَسْأَلَ النَّاسَ أَعْطَوْهُ أَوْ حَرَمُوهُ.
لغات و عبارات مشکل
دُونَهَا حُجُبٌ: روزی در پس پرده‌هایی است.
قَنِیَ حَیَاءَهُ: حیائش را حفظ می‌کند(از کسی چیزی درخواست نمی‌کند)
فَیَحْتَطِبَ حَتَّى لَا یَلْتَقِیَ طَرَفَاهُ: هیزم جمع کند به اندازه‌ای که دو طرف طناب به هم نرسد(کنایه از رنج و مشقت زیاد، چرا که حمل هیزم در این شرایط بسیار دشوار است)
منبع
کافی، ج4، ص20
بی‌نیازی از دیگران
حدیث | لعن و نفرین برای کسی که بارش را به دوش دیگران بیاندازد
متن روایت
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص:
مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ أَلْقَى کَلَّهُ عَلَى النَّاسِ مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ ضَیَّعَ مَنْ یَعُولُ.
لغات مشکل
کَلَّهُ: بار و سنگینیش، عیالاتش.
مَنْ یَعُولُ: کسانی که نان‌خور او هستند.
منبع
کافی، ج4، ص12
حدیث | از دنیا کمک بگیرید تا سربار دیگران نباشید
متن روایت
عَنِ المُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ: اسْتَعِینُوا بِبَعْضِ هَذِهِ عَلَى هَذِهِ وَ لَا تَکُونُوا کُلُولًا عَلَى النَّاسِ.
لغات مشکل
کُلُولًا: سربار
منبع
کافی، ج5، ص72
حدیث | بی‌نیازی بهترین کمک کار برای تقوا
متن روایت
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: نِعْمَ الْعَوْنُ عَلَى تَقْوَى اللَّهِ الْغِنَى.
منبع
من لایحضره الفقیه، ج3، ص156
حدیث | انسان کریم دنبال ثروت است تا از انسان پست بی‌نیاز شود
متن روایت
قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع عَلَیْکَ بِإِصْلَاحِ الْمَالِ فَإِنَّ فِیهِ مَنْبَهَةً لِلْکَرِیمِ وَ اسْتِغْنَاءً عَنِ اللَّئِیمِ.
لغات مشکل
مَنْبَهَةً لِلْکَرِیمِ: مورد توجه انسان کریم است.
منبع
کافی، ج5، ص88
حدیث | ثروتی که مانع تو از ظلم بشود بهتر از فقریست که تو را به گناه بکشد
متن روایت
قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع: غِنًى یَحْجُزُکَ عَنِ الظُّلْمِ خَیْرٌ مِنْ فَقْرٍ یَحْمِلُکَ عَلَى الْإِثْمِ.
لغات مشکل
یَحْجُزُکَ: مانع شود تو را
منبع
کافی، ج5، ص72
من لایحضره الفقیه، ج3، ص166
دنبال روزی رفتن
حدیث | امام صادق(ع): آیا گمان می‌کنی مرد برود در خانه‌اش بنشیند روزی از آسمان برای او می‌آید؟
متن روایت
عَنْ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع: أَ رَأَیْتَ لَوْ أَنَّ رَجُلًا دَخَلَ بَیْتَهُ وَ أَغْلَقَ بَابَهُ أَ کَانَ یَسْقُطُ عَلَیْهِ شَیْءٌ مِنَ السَّمَاءِ.
منبع
کافی، ج5، ص78
حدیث | خدا دعای کسی که نشسته و دنبال روزی نمی‌رود و می‌گوید خدایا به من روزی بده را مستجاب نمی‌کند
متن روایت
عَنِ الْوَلِیدِ بْنِ صَبِیحٍ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فَجَاءَهُ سَائِلٌ فَأَعْطَاهُ ثُمَّ جَاءَهُ آخَرُ فَأَعْطَاهُ ثُمَّ جَاءَهُ آخَرُ فَأَعْطَاهُ ثُمَّ جَاءَهُ آخَرُ فَقَالَ:
وَسَّعَ اللَّهُ عَلَیْکَ.
ثُمَّ قَالَ: إِنَّ رَجُلًا لَوْ کَانَ لَهُ مَالٌ یَبْلُغُ ثَلَاثِینَ أَوْ أَرْبَعِینَ أَلْفَ دِرْهَمٍ ثُمَّ شَاءَ أَنْ لَا یُبْقِیَ مِنْهَا شَیْئاً إِلَّا وَضَعَهُ فِی حَقٍّ لَفَعَلَ فَیَبْقَى لَا مَالَ لَهُ فَیَکُونُ مِنَ الثَّلَاثَةِ الَّذِینَ یُرَدُّ دُعَاؤُهُمْ.
قَالَ: قُلْتُ: مَنْ هُمْ؟
قَالَ: أَحَدُهُمْ رَجُلٌ کَانَ لَهُ مَالٌ فَأَنْفَقَهُ فِی غَیْرِ وَجْهِهِ ثُمَّ قَالَ: یَا رَبِّ ارْزُقْنِی. فَیَقُولُ الرَّبُّ عَزَّ وَ جَلَّ: أَ لَمْ أَرْزُقْکَ؟
وَ رَجُلٌ جَلَسَ فِی بَیْتِهِ وَ لَا یَسْعَى فِی طَلَبِ الرِّزْقِ وَ یَقُولُ: یَا رَبِّ ارْزُقْنِی. فَیَقُولُ الرَّبُّ عَزَّ وَ جَلَّ: أَ لَمْ أَجْعَلْ لَکَ سَبِیلًا إِلَى طَلَبِ الرِّزْقِ؟
وَ رَجُلٌ لَهُ امْرَأَةٌ تُؤْذِیهِ فَیَقُولُ: یَا رَبِّ خَلِّصْنِی مِنْهَا. فَیَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: أَ لَمْ أَجْعَلْ أَمْرَهَا بِیَدِکَ.
منبع
من لایحضره الفقیه، ج2، ص69
روایت مکمل | مستجاب نشدن دعای کسی که کسب و کار را کنار گذارد
متن روایت 1
عَنْ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ الْعَزِیزِ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع: مَا فَعَلَ عُمَرُ بْنُ مُسْلِمٍ؟
قُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ أَقْبَلَ عَلَى الْعِبَادَةِ وَ تَرَکَ التِّجَارَةَ.
فَقَالَ: وَیْحَهُ، أَ مَا عَلِمَ أَنَّ تَارِکَ الطَّلَبِ لَا یُسْتَجَابُ لَهُ؟ إِنَّ قَوْماً مِنْ أَصْحَابِ رَسُولِ اللَّهِ ص لَمَّا نَزَلَتْ: «وَ مَنْ یَتَّقِ اللَّهَ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً * وَ یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لا یَحْتَسِبُ»(طلاق/2-3) أَغْلَقُوا الْأَبْوَابَ وَ أَقْبَلُوا عَلَى الْعِبَادَةِ وَ قَالُوا: قَدْ کُفِینَا.
فَبَلَغَ ذَلِکَ النَّبِیَّ ص فَأَرْسَلَ إِلَیْهِمْ. فَقَالَ:
مَا حَمَلَکُمْ عَلَى مَا صَنَعْتُمْ؟
قَالُوا: یَا رَسُولَ اللَّهِ تُکُفِّلَ لَنَا بِأَرْزَاقِنَا فَأَقْبَلْنَا عَلَى الْعِبَادَةِ.
فَقَالَ: إِنَّهُ مَنْ فَعَلَ ذَلِکَ لَمْ یُسْتَجَبْ لَهُ، عَلَیْکُمْ بِالطَّلَبِ.
منبع
کافی، ج5، ص84
متن روایت 2
عَنْ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع: رَجُلٌ قَالَ: لَأَقْعُدَنَّ فِی بَیْتِی وَ لَأُصَلِّیَنَّ وَ لَأَصُومَنَّ وَ لَأَعْبُدَنَّ رَبِّی، فَأَمَّا رِزْقِی فَسَیَأْتِینِی.
فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع: هَذَا أَحَدُ الثَّلَاثَةِ الَّذِینَ لَا یُسْتَجَابُ لَهُمْ.
منبع
کافی، ج5، ص77
حدیث | امام صادق(ع) خطاب به مردی که توقع داشت بدون زحمت روزی به دست آورد: برایت دعا نمی‌کنم، برو کار کن
متن روایت 1
عَنْ أَیُّوبَ أَخِی أُدَیْمٍ بَیَّاعِ الْهَرَوِیِّ قَالَ: کُنَّا جُلُوساً عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع إِذْ أَقْبَلَ الْعَلَاءُ بْنُ کَامِلٍ فَجَلَسَ قُدَّامَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فَقَالَ:
ادْعُ اللَّهَ أَنْ یَرْزُقَنِی فِی دَعَةٍ.
فَقَالَ: لَا أَدْعُو لَکَ، اطْلُبْ کَمَا أَمَرَکَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ.
لغات مشکل
قُدَّامَ: مقابل
دَعَةٍ: آسایش و راحتی(بدون زحمت)
منبع
کافی، ج5، ص78
متن روایت 2
عَنْ کُلَیْبٍ الصَّیْدَاوِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع: ادْعُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لِی فِی الرِّزْقِ فَقَدِ الْتَاثَتْ عَلَیَّ أُمُورِی.
فَأَجَابَنِی مُسْرِعاً: لَا، اخْرُجْ فَاطْلُبْ.
لغات مشکل
الْتَاثَتْ عَلَیَّ أُمُورِی: اموراتم به هم پیچیده
منبع
کافی، ج5، ص79
حدیث | امام باقر(ع): بدم می‌آید از مردی که در خانه می‌خوابد و می‌گوید خدایا به من روزی بده
متن روایت
قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع: إِنِّی أَجِدُنِی أَمْقُتُ الرَّجُلَ یَتَعَذَّرُ عَلَیْهِ الْمَکَاسِبُ فَیَسْتَلْقِی عَلَى قَفَاهُ وَ یَقُولُ: اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی، وَ یَدَعُ أَنْ یَنْتَشِرَ فِی الْأَرْضِ وَ یَلْتَمِسَ مِنْ فَضْلِ اللَّهِ، وَ الذَّرَّةُ تَخْرُجُ مِنْ جُحْرِهَا تَلْتَمِسُ رِزْقَهَا
لغات مشکل
أَمْقُتُ: بغض شدید دارم
الذَّرَّةُ: مورچه
جُحْرِهَا: لانه‌اش
منبع
من لایحضره الفقیه، ج3، ص158
حدیث | در کسب روزی از مورچه کمتر نباشید
متن روایت
عَنْ أَبَانٍ عَنِ الْعَلَاءِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ: أَ یَعْجِزُ أَحَدُکُمْ أَنْ یَکُونَ مِثْلَ النَّمْلَةِ فَإِنَّ النَّمْلَةَ تَجُرُّ إِلَى جُحْرِهَا.
لغات مشکل
جُحْرِهَا: لانه‌اش
منبع
کافی، ج5، ص79
حدیث | مسلمانان مبتلای به کسب روزی شدند
متن روایت
عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ رَفَعَهُ إِلَى أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قِیلَ لَهُ: مَا بَالُ أَصْحَابِ عِیسَى ع کَانُوا یَمْشُونَ عَلَى الْمَاءِ وَ لَیْسَ ذَلِکَ فِی أَصْحَابِ مُحَمَّدٍ ص؟
قَالَ: إِنَّ أَصْحَابَ عِیسَى ع کُفُوا الْمَعَاشَ وَ إِنَّ هَؤُلَاءِ ابْتُلُوا بِالْمَعَاش.
لغات مشکل
کُفُوا الْمَعَاشَ: معاش و زندگیشان کفایت شده است(مراد این است که نباید دنبال روزی می‌رفتند)
منبع
کافی، ج5، ص71
تهذیب، ج6، ص327
حدیث | سفر یا باید برای تفریح باشد یا آخرت یا کسب و کار
متن روایت
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ فِی حِکْمَةِ آلِ دَاوُدَ یَنْبَغِی لِلْمُسْلِمِ الْعَاقِلِ أَنْ لَا یُرَى ظَاعِناً إِلَّا فِی ثَلَاثٍ مَرَمَّةٍ، لِمَعَاشٍ أَوْ تَزَوُّدٍ لِمَعَادٍ أَوْ لَذَّةٍ فِی غَیْرِ ذَاتِ مُحَرَّمٍ. وَ یَنْبَغِی لِلْمُسْلِمِ الْعَاقِلِ أَنْ یَکُونَ لَهُ سَاعَةٌ یُفْضِی بِهَا إِلَى عَمَلِهِ فِیمَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ سَاعَةٌ یُلَاقِی إِخْوَانَهُ الَّذِینَ یُفَاوِضُهُمْ وَ یُفَاوِضُونَهُ فِی أَمْرِ آخِرَتِهِ وَ سَاعَةٌ یُخَلِّی بَیْنَ نَفْسِهِ وَ لَذَّاتِهَا فِی غَیْرِ مُحَرَّمٍ فَإِنَّهَا عَوْنٌ عَلَى تِلْکَ السَّاعَتَیْنِ.
لغات مشکل
ظَاعِناً: مسافر
منبع
کافی، ج5، ص87
حدیث | امام صادق(ع) خطاب به کسی که هیچ حرفه‌ای بلد نیست: بار روی سرت بگذار و جابجا کن
متن روایت
عَنْ زُرَارَةَ قَالَ: إِنَّ رَجُلًا أَتَى أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع فَقَالَ: إِنِّی لَا أُحْسِنُ أَنْ أَعْمَلَ عَمَلًا بِیَدِی وَ لَا أُحْسِنُ أَنْ أَتَّجِرَ وَ أَنَا مُحَارَفٌ مُحْتَاجٌ.
فَقَالَ: اعْمَلْ فَاحْمِلْ عَلَى رَأْسِکَ وَ اسْتَغْنِ عَنِ النَّاسِ، فَإِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَدْ حَمَلَ حَجَراً عَلَى عَاتِقِهِ فَوَضَعَهُ فِی حَائِطٍ لَهُ مِنْ حِیطَانِهِ وَ إِنَّ الْحَجَرَ لَفِی مَکَانِهِ وَ لَا یُدْرَى کَمْ عُمْقُهُ إِلَّا أَنَّهُ ثَمَّ.
لغات مشکل
مُحَارَفٌ: محروم
منبع
کافی، ج5، ص76-77
حدیث | اقتصاد مقاومتی/ با اقتصاد مقاومتی هیچ مملکتی نیازمند و فقیر نخواهد شد
متن روایت
قَالَ الْعَالِمُ ع: ضَمِنْتُ لِمَنِ اقْتَصَدَ أَنْ لَا یَفْتَقِرَ.
منبع
من لایحضره الفقیه، ج3، ص167
حدیث | تشویق مسلمانان به تجارت/ ای جماعت قریش اگر در تجارت تنبلی کنید بردگانتان از شما پیشی می‌گیرند
متن روایت
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: لِتَجْهَدُوا، فَإِنَّ مَوَالِیَکُمْ تَغْلِبُکُمْ عَلَى التِّجَارَةِ. یَا جَمَاعَةَ قُرَیْشٍ إِنَّ الْبَرَکَةَ فِی التِّجَارَةِ وَ لَا یُفْقِرُ اللَّهُ صَاحِبَهَا إِلَّا تَاجِراً حَالِفاً.
منبع
مستدرک الوسائل، ج13، ص9
حدیث | طلب روزی حلال کمک برای دین است
متن روایت
عَنْ عَمْرِو بْنِ سَیْفٍ الْأَزْدِیِّ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ ع:
لَا تَدَعْ طَلَبَ الرِّزْقِ مِنْ حِلِّهِ فَإِنَّهُ عَوْنٌ لَکَ عَلَى دِینِکَ وَ اعْقِلْ رَاحِلَتَکَ وَ تَوَکَّلْ.
منبع
امالی مفید، ص172
امالی طوسی، ص193
روایت مکمل | به خاطر آخرت دنیایت را رها نکن
متن روایت
قَالَ ابو عبدالله ع: لَیْسَ مِنَّا مَنْ تَرَکَ دُنْیَاهُ لآِخِرَتِهِ وَ لَا آخِرَتَهُ لِدُنْیَاه.
منبع
من لایحضره الفقیه، ج3، ص156
حدیث | برنامه ریزی برای دنیا ابدی باشد
متن روایت
رُوِیَ عَنِ الْعَالِمِ ع: أَنَّهُ قَالَ اعْمَلْ لِدُنْیَاکَ کَأَنَّکَ تَعِیشُ أَبَداً وَ اعْمَلْ لآِخِرَتِکَ کَأَنَّکَ تَمُوتُ غَداً.
منبع
من لایحضره الفقیه، ج3، ص156
حدیث | غربت کشیدن و سفر برای روزی
متن روایت 1
عَنِ الصَّادِقِ ع أَنَّهُ قَالَ: إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى لَیُحِبُّ الِاغْتِرَابَ فِی طَلَبِ الرِّزْقِ.
منبع
من لایحضره الفقیه، ج3، ص156
متن روایت 2
قَالَ الصادق ع: اشْخَصْ یَشْخَصْ لَکَ الرِّزْق
عبارات مشکل
یَشْخَصْ لَکَ الرِّزْق: روزی به سمتت سفر کند
متن روایت 3
قَالَ رَسولُ اللّهِ ص: ما مِن جالِبٍ یَجلِبُ طَعاما مِن بَلَدٍ إلى بَلَدٍ فَیَبیعُهُ بِسِعرِ یَومِهِ إلّا کانَت مَنزِلَتُهُ عِندَ اللّهِ مَنزِلَةَ الشُّهَداءِ. ثُمَّ قَرَأَ رَسولُ اللّهِ صلىاللهعلیهوآله: «وَ ءَاخَرُونَ یَضْرِبُونَ فِى الْأَرْضِ یَبْتَغُونَ مِن فَضْلِ اللَّهِ وَ ءَاخَرُونَ یُقَتِلُونَ فِى سَبِیلِ اللَّهِ»(مزمل،20)
عبارات مشکل
فَیَبیعُهُ بِسِعرِ یَومِهِ: به قیمت روز بفروشد
منبع
حکم النبی الاعظم، ج7، ص18
تفسیر القرطبی، ج19، ص55
حدیث | سفارش خاص امام صادق(ع) به اصحابش / دستور به سحر خیزی برای طلب روزی
متن روایت
عَنْ خَالِدِ بْنِ نَجِیحٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع: أَقْرِءُوا مَنْ لَقِیتُمْ مِنْ أَصْحَابِکُمُ السَّلَامَ وَ قُولُوا لَهُمْ:
إِنَ فُلَانَ بْنَ فُلَانٍ یُقْرِئُکُمُ السَّلَامَ وَ قُولُوا لَهُمْ عَلَیْکُمْ بِتَقْوَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَا یُنَالُ بِهِ مَا عِنْدَ اللَّهِ إِنِّی وَ اللَّهِ مَا آمُرُکُمْ إِلَّا بِمَا نَأْمُرُ بِهِ أَنْفُسَنَا، فَعَلَیْکُمْ بِالْجِدِّ وَ الِاجْتِهَادِ وَ إِذَا صَلَّیْتُمُ الصُّبْحَ وَ انْصَرَفْتُمْ فَبَکِّرُوا فِی طَلَبِ الرِّزْقِ وَ اطْلُبُوا الْحَلَالَ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ سَیَرْزُقُکُمْ وَ یُعِینُکُمْ عَلَیْهِ.
منبع
کافی، ج5، ص78-79
روایت مکمل | دعای پیامبر(ص) برای برکت روزی کسانی که صبح زود سر کار می‌روند
متن روایت 1
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ قَالَ: إِنِّی لَأُحِبُّ أَنْ أَرَى الرَّجُلَ مُتَحَرِّفاً فِی طَلَبِ الرِّزْقِ. إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَالَ:
اللَّهُمَّ بَارِکْ لِأُمَّتِی فِی بُکُورِهَا.
منبع
من لایحضره الفقیه، ج3، ص157
متن روایت 2
قَالَ رسوال الله ص: إِذَا أَرَادَ أَحَدُکُمُ الْحَاجَةَ فَلْیُبَکِّرْ إِلَیْهَا فَإِنِّی سَأَلْتُ رَبِّی عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ یُبَارِکَ لِأُمَّتِی فِی بُکُورِهَا.
منبع
من لایحضره الفقیه، ج3، ص157
روایت مکمل | نهی از حرص در روزی و غفلت از یاد خدا / اولین و آخرین نفر در بازار نباشید
توضیح
با توجه به روایاتی که تاکید بر شروع کسب و کار از صبح زود می‌کند، مراد از روایات فوق، دیر از خانه بیرون رفتن نیست، بلکه نهی از افراط و حرص زدن و مدت بسیار زیاد در بازار ماندن است. چنانچه در برخی روایات داریم در طلب روزی نباید حریص بود. طبیعتا کسی که اولین نفر به بازار می‌رود و آخرین نفر از بازار خارج می‌شود در واقع عمده اوقات شبانه روزش را در بازار است و مصداق حرص در روزی و غفلت از یاد خداست، اما صرف صبح زود سر کار رفتن برای رفع حوائج شرعیه هیچ تنافی با این روایات ندارد.
نکته دیگر در این روایات این است که نهی در خصوص بازار وارد شده است نه مطلق صبح زود سرکار رفتن و با توجه به روایاتی که می‌فرماید بازار میدان ابلیس است و محل بسیاری از فسادهای مالی، ممکن است این نهی شامل مطلق کسب روزی مثل کشاورزی یا دیگر کارهای یدی و صنعتی نباشد.
نکته از همه مهمتر این است که با توجه به برخی روایات مراد از ابغض اهل بازار که اولین نفر وارد بازار و آخرین نفر از آن خارج می‌شود ابلیس می‌باشد که در این صورت دیگر منافاتی با روایات صبح زور سر کار رفتن ندارد.
متن روایت 1
قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع: جَاءَ أَعْرَابِیٌّ مِنْ بَنِی عَامِرٍ إِلَى النَّبِیِّ ص فَسَأَلَهُ عَنْ شَرِّ بِقَاعِ الْأَرْضِ وَ خَیْرِ بِقَاعِ الْأَرْضِ؟
فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ ص: شَرُّ بِقَاعِ الْأَرْضِ الْأَسْوَاقُ وَ هِیَ مَیْدَانُ إِبْلِیسَ یَغْدُو بِرَایَتِهِ وَ یَضَعُ کُرْسِیَّهُ وَ یَبُثُّ ذُرِّیَّتَهُ فَبَیْنَ مُطَفِّفٍ فِی قَفِیزٍ أَوْ طَائِشٍ فِی مِیزَانٍ أَوْ سَارِقٍ فِی ذَرْعٍ أَوْ کَاذِبٍ فِی سِلْعَةٍ فَیَقُولُ:
عَلَیْکُمْ بِرَجُلٍ مَاتَ أَبُوهُ وَ أَبُوکُمْ حَیٌّ فَلَا یَزَالُ مَعَ ذَلِکَ أَوَّلَ دَاخِلٍ وَ آخِرَ خَارِجٍ.
ثُمَّ قَالَ ع: وَ خَیْرُ الْبِقَاعِ الْمَسَاجِدُ وَ أَحَبُّهُمْ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَوَّلُهُمْ دُخُولًا وَ آخِرُهُمْ خُرُوجاً مِنْهَا.
لغات و عبارات مشکل
یَغْدُو بِرَایَتِهِ: هر صبح با پرچمش حرکت می‌کند
یَبُثُّ ذُرِّیَّتَهُ: فرزندانش را پراکنده می‌کند
مُطَفِّفٍ فِی قَفِیزٍ: کسی که پیمانه و کیل را کم می‌گیرد
طَائِشٍ فِی مِیزَانٍ: کسی که کم فروشی می‌کند در وزن اجناس
سَارِقٍ فِی ذَرْعٍ: کسی که از متر و اندازه پارچه می‌دزدد
کَاذِبٍ فِی سِلْعَةٍ: کسی که در مورد کالا دروغ می‌گوید
بِرَجُلٍ مَاتَ أَبُوهُ وَ أَبُوکُمْ حَیٌّ: مردی که پدرش مرده(منظور از پدر حضرت آدم ع می‌باشد، یعنی مردمی که پدرشان آدم از دنیا رفته است) در حالیکه پدر شما(ابلیس) زنده است
منبع
من لایحضره الفقیه، ج3، ص199
معانی الاخبار، ص168(با کمی تفاوت)
متن روایت 2
عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ الْبَاقِرِ ع عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لِجَبْرَئِیلَ ع: أَیُّ الْبِقَاعِ أَحَبُّ إِلَى اللَّهِ قَالَ:
الْمَسَاجِدُ، وَ أَحَبُّ أَهْلِهَا إِلَى اللَّهِ أَوَّلُهُمْ دُخُولًا إِلَیْهَا وَ آخِرُهُمْ خُرُوجاً مِنْهَا.
قَالَ: فَأَیُّ الْبِقَاعِ أَبْغَضُ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى؟
قَالَ: الْأَسْوَاقُ، وَ أَبْغَضُ أَهْلِهَا إِلَیْهِ أَوَّلُهُمْ دُخُولًا إِلَیْهَا، وَ آخِرُهُمْ خُرُوجاً مِنْهَا.
منبع
امالی طوسی، 145
روایت مکمل | در کسب و کار نه تنبل و سست باش و نه حریص به دنیا
متن روایت
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لِیَکُنْ طَلَبُکَ لِلْمَعِیشَةِ فَوْقَ کَسْبِ الْمُضَیِّعِ وَ دُونَ طَلَبِ الْحَرِیصِ الرَّاضِی بِدُنْیَاهُ الْمُطْمَئِنِّ إِلَیْهَا وَ لَکِنْ أَنْزِلْ نَفْسَکَ مِنْ ذَلِکَ بِمَنْزِلَةِ الْمُنْصِفِ الْمُتَعَفِّفِ، تَرْفَعُ نَفْسَکَ عَنْ مَنْزِلَةِ الْوَاهِنِ الضَّعِیفِ وَ تَکْتَسِبُ مَا لَا بُدَّ مِنْهُ، إِنَّ الَّذِینَ أُعْطُوا الْمَالَ ثُمَّ لَمْ یَشْکُرُوا لَا مَالَ لَهُمْ.
لغات مشکل
الْمُضَیِّعِ: کسی که کمِ کار می‌گذارد.
منبع
کافی، ج5، ص81
تهذیب، ج6، ص322 (با کمی اختلاف)
حدیث | امام صادق(ع): در طلب روزی تنبلی نکنید پدران ما دنبال روزی می‌دویدند
متن روایت
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَا تَکْسَلُوا فِی طَلَبِ مَعَایِشِکُمْ فَإِنَّ آبَاءَنَا کَانُوا یَرْکُضُونَ فِیهَا وَ یَطْلُبُونَهَا.
لغات مشکل
یَرْکُضُونَ فِیهَا: می‌دویدند در طلب روزی
منبع
من لایحضره الفقیه، ج3، ص157
حدیث | راه حل پیامبر(ص) به مردی که هیچ حرفه‌ای بلد نبود
متن روایت
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: شَکَا رَجُلٌ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص الْحُرْفَةَ.
فَقَالَ: انْظُرْ بُیُوعاً فَاشْتَرِهَا ثُمَّ بِعْهَا فَمَا رَبِحْتَ فِیهِ فَالْزَمْه.
عبارات مشکل
انْظُرْ بُیُوعاً فَاشْتَرِهَا: ابتدا به خرید و فروش دیگران دقت کن و بعد مثل آنها بخر
منبع
کافی، ج5، ص168
من لایحضره الفقیه، ج3، ص169
حدیث | نفس انسان وقتی آرام می‌گیرد که روزیش را به دست آورد
متن روایت
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: إِنَّ النَّفْسَ إِذَا أَحْرَزَتْ قُوتَهَا اسْتَقَرَّتْ.
منبع
کافی، ج5، ص89
من لایحضره الفقیه، ج3، ص166
روایت مکمل | امام رضا(ع) روزی یکسالش را جمع می‌کرد
متن روایت
سَأَلَ مُعَمَّرُ بْنُ خَلَّادٍ أَبَا الْحَسَنِ الرِّضَا ع عَنْ حَبْسِ الطَّعَامِ سَنَةً؟
فَقَالَ: أَنَا أَفْعَلُهُ.
منبع
من لایحضره الفقیه، ج3، ص167
حدیث | پاسخ امام صادق(ع) به صوفیه: سلمان و ابوذر با آن همه جلالت دنبال دنیایشان بودند / داوود و سلیمان و یوسف و ذی‌القرنین حکومت داشتند و دنیا را اداره می‌کردند و خدا بر آنها عیب نگرفت
توضیح
سفیان ثوری بر امام صادق ع وارد می‌شود و به لباس بسیار زیبایی که بر تن حضرت بوده ایراد می‌گیرد. امام ع پاسخش را می‌دهد و می‌گذرد. پس از آن عده‌ای از شاگردانش دوباره خدمت امام صادق ع می‌رسند و می‌گویند: او پاسخ شما را نداده و دلائلش را نگفته. حضرت می‌فرماید: دلیلتان را بگویید. آنها فقط یک آیه می‌خوانند و پاسخ همان را از حضرت طلب می‌کنند. امام صادق ع در پاسخ به اشکال آنها و ابطال تفکر صوفیانه و دنیا گریزانه جواب‌های متعددی می‌دهد تا اینکه به سیره عملیه دو تن از اصحاب خاص پیامبر ص یعنی اباذر و سلمان احتجاج می‌کند.
در قسمتی دیگر از این روایت حضرت حکومت و دنیا داری انبیاء و بزرگان تاریخ مانند داوود و سلیمان و یوسف و ذی القرنین مثال می‌زند و عیب و ایراد نگرفتن خدا و پیامبر ص را دلیلی بر صحت عمل آنها می‌داند.
متن روایت
عن ابی عبدالله ع: ... فَأَمَّا سَلْمَانُ فَکَانَ إِذَا أَخَذَ عَطَاهُ رَفَعَ مِنْهُ قُوتَهُ لِسَنَتِهِ حَتَّى یَحْضُرَ عَطَاؤُهُ مِنْ قَابِلٍ.
فَقِیلَ لَهُ: یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ أَنْتَ فِی زُهْدِکَ تَصْنَعُ هَذَا وَ أَنْتَ لَا تَدْرِی لَعَلَّکَ تَمُوتُ الْیَوْمَ أَوْ غَداً.
فَکَانَ جَوَابَهُ أَنْ قَالَ: مَا لَکُمْ لَا تَرْجُونَ لِیَ الْبَقَاءَ کَمَا خِفْتُمْ عَلَیَّ الْفَنَاءَ؟ أَ مَا عَلِمْتُمْ یَا جَهَلَةُ أَنَّ النَّفْسَ قَدْ تَلْتَاثُ عَلَى صَاحِبِهَا إِذَا لَمْ یَکُنْ لَهَا مِنَ الْعَیْشِ مَا یَعْتَمِدُ عَلَیْهِ فَإِذَا هِیَ أَحْرَزَتْ مَعِیشَتَهَا اطْمَأَنَّتْ.
وَ أَمَّا أَبُو ذَرٍّ فَکَانَتْ لَهُ نُوَیْقَاتٌ وَ شُوَیْهَاتٌ یَحْلُبُهَا وَ یَذْبَحُ مِنْهَا إِذَا اشْتَهَى أَهْلُهُ اللَّحْمَ أَوْ نَزَلَ بِهِ ضَیْفٌ أَوْ رَأَى بِأَهْلِ الْمَاءِ الَّذِینَ هُمْ مَعَهُ خَصَاصَةً، نَحَرَ لَهُمُ الْجَزُورَ أَوْ مِنَ الشِّیَاهِ عَلَى قَدْرِ مَا یَذْهَبُ عَنْهُمْ بِقَرَمِ اللَّحْمِ، فَیَقْسِمُهُ بَیْنَهُمْ وَ یَأْخُذُ هُوَ کَنَصِیبِ وَاحِدٍ مِنْهُمْ لَا یَتَفَضَّلُ عَلَیْهِمْ. وَ مَنْ أَزْهَدُ مِنْ هَؤُلَاءِ؟ وَ قَدْ قَالَ فِیهِمْ رَسُولُ اللَّهِ ص مَا قَالَ. وَ لَمْ یَبْلُغْ مِنْ أَمْرِهِمَا أَنْ صَارَا لَا یَمْلِکَانِ شَیْئاً الْبَتَّةَ کَمَا تَأْمُرُونَ النَّاسَ بِإِلْقَاءِ أَمْتِعَتِهِمْ وَ شَیْئِهِمْ وَ یُؤْثِرُونَ بِهِ عَلَى أَنْفُسِهِمْ وَ عِیَالاتِهِمْ ...
... وَ أَخْبِرُونِی أَیْنَ أَنْتُمْ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ دَاوُدَ ع حَیْثُ سَأَلَ اللَّهَ مُلْکاً لَا یَنْبَغِی لِأَحَدٍ مِنْ بَعْدِهِ؟ فَأَعْطَاهُ اللَّهُ جَلَّ اسْمُهُ ذَلِکَ وَ کَانَ یَقُولُ الْحَقَّ وَ یَعْمَلُ بِهِ. ثُمَّ لَمْ نَجِدِ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ عَابَ عَلَیْهِ ذَلِکَ وَ لَا أَحَداً مِنَ الْمُؤْمِنِینَ.
وَ دَاوُدَ النَّبِیِّ ص قَبْلَهُ فِی مُلْکِهِ وَ شِدَّةِ سُلْطَانِهِ.
ثُمَّ یُوسُفَ النَّبِیِّ ع حَیْثُ قَالَ لِمَلِکِ مِصْرَ: «اجْعَلْنِی عَلى خَزائِنِ الْأَرْضِ إِنِّی حَفِیظٌ عَلِیمٌ»(یوسف/55) فَکَانَ مِنْ أَمْرِهِ الَّذِی کَانَ أَنِ اخْتَارَ مَمْلَکَةَ الْمَلِکِ وَ مَا حَوْلَهَا إِلَى الْیَمَنِ وَ کَانُوا یَمْتَارُونَ الطَّعَامَ مِنْ عِنْدِهِ لِمَجَاعَةٍ أَصَابَتْهُمْ وَ کَانَ یَقُولُ الْحَقَّ وَ یَعْمَلُ بِهِ، فَلَمْ نَجِدْ أَحَداً عَابَ ذَلِکَ عَلَیْهِ.
ثُمَّ ذُو الْقَرْنَیْنِ عَبْدٌ أَحَبَّ اللَّهَ فَأَحَبَّهُ اللَّهُ وَ طَوَى لَهُ الْأَسْبَابَ وَ مَلَّکَهُ مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَ مَغَارِبَهَا وَ کَانَ یَقُولُ الْحَقَّ وَ یَعْمَلُ بِهِ. ثُمَّ لَمْ نَجِدْ أَحَداً عَابَ ذَلِکَ عَلَیْهِ ...
لغات و عبارات مشکل
إِذَا أَخَذَ عَطَاهُ: زمانی که سهمش را از بیت المال می‌گرفت
مَا لَکُمْ لَا تَرْجُونَ لِیَ الْبَقَاءَ کَمَا خِفْتُمْ عَلَیَّ الْفَنَاءَ: شما را چه شده، آنطور که بیم از نابودی من داریم امید به ماندن من ندارید؟
تَلْتَاثُ عَلَى صَاحِبِهَا: صاحبش را سنگین و کُند می‌کند از طاعات، می‌پیچد به صاحبش
نُوَیْقَاتٌ: شترها
شُوَیْهَاتٌ: گوسفندها
یَحْلُبُهَا: شیر آنها را می‌دوشید
الْجَزُورَ: شتر یا گوسفندی که برای ذبح آماده کرده باشند
بِقَرَمِ اللَّحْمِ: اشتها و میل به گوشت
یَمْتَارُونَ الطَّعَامَ: حمل می‌کردند طعام را
لِمَجَاعَةٍ: به خاطر قحطی
طَوَى لَهُ الْأَسْبَابَ: اسباب را برایش جمع کرد(علم، قدرت، امکانات مادی)
منبع
کافی، ج5، صص65-70
حدیث | برای کسب و کار کافی است درب مغازه‌ات را باز کنی و آب و جارو کنی و بساطی پهن کنی
متن روایت 1
عَنِ الطَّیَّارِ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو جَعْفَرٍ ع: أَیَّ شَیْءٍ تُعَالِجُ أَیَّ شَیْءٍ تَصْنَعُ؟
فَقُلْتُ: مَا أَنَا فِی شَیْءٍ.
قَالَ: فَخُذْ بَیْتاً وَ اکْنُسْ فِنَاهُ وَ رُشَّهُ وَ ابْسُطْ فِیهِ بِسَاطاً فَإِذَا فَعَلْتَ ذَلِکَ فَقَدْ قَضَیْتَ مَا وَجَبَ عَلَیْکَ.
قَالَ: فَقَدِمْتُ فَفَعَلْتُ فَرُزِقْتُ.
لغات مشکل
اکْنُسْ: جارو بزن
فِنَاهُ: جلوی درب خانه
رُشَّهُ: آب پاچی کن
منبع
کافی، ج5، ص79
متن روایت 2
عَنِ الْحُسَیْنِ الصَّحَّافِ عَنْ سَدِیرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع: أَیُّ شَیْءٍ عَلَى الرَّجُلِ فِی طَلَبِ الرِّزْقِ؟
فَقَالَ: إِذَا فَتَحْتَ بَابَکَ وَ بَسَطْتَ بِسَاطَکَ فَقَدْ قَضَیْتَ مَا عَلَیْکَ.
منبع
کافی، ج5، ص79
روایت مکمل | سفارش امام صادق(ع) به کاسب ورشکسته‌ای که آه در بساط ندارد: برو در مغازه و ترازویت را پهن کن
متن روایت
عَنْ أَبِی عُمَارَةَ الطَّیَّارِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع:
إِنَّهُ قَدْ ذَهَبَ مَالِی وَ تَفَرَّقَ مَا فِی یَدِی وَ عِیَالِی کَثِیرٌ.
فَقَالَ لَهُ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع: إِذَا قَدِمْتَ الْکُوفَةَ فَافْتَحْ بَابَ حَانُوتِکَ وَ ابْسُطْ بِسَاطَکَ وَ ضَعْ مِیزَانَکَ وَ تَعَرَّضْ لِرِزْقِ رَبِّکَ.
قَالَ: فَلَمَّا أَنْ قَدِمَ فَتَحَ بَابَ حَانُوتِهِ وَ بَسَطَ بِسَاطَهُ وَ وَضَعَ مِیزَانَهُ. قَالَ: فَتَعَجَّبَ مَنْ حَوْلَهُ بِأَنْ لَیْسَ فِی بَیْتِهِ قَلِیلٌ وَ لَا کَثِیرٌ مِنَ الْمَتَاعِ وَ لَا عِنْدَهُ شَیْءٌ. قَالَ: فَجَاءَهُ رَجُلٌ فَقَالَ:
اشْتَرِ لِی ثَوْباً.
قَالَ: فَاشْتَرَى لَهُ وَ أَخَذَ ثَمَنَهُ وَ صَارَ الثَّمَنُ إِلَیْهِ. ثُمَّ جَاءَهُ آخَرُ فَقَالَ لَهُ:
اشْتَرِ لِی ثَوْباً.
قَالَ: فَطَلَبَ لَهُ فِی السُّوقِ ثُمَّ اشْتَرَى لَهُ ثَوْباً فَأَخَذَ ثَمَنَهُ فَصَارَ فِی یَدِهِ وَ کَذَلِکَ یَصْنَعُ التُّجَّارُ یَأْخُذُ بَعْضُهُمْ مِنْ بَعْضٍ. ثُمَّ جَاءَهُ رَجُلٌ آخَرُ فَقَالَ لَهُ:
یَا أَبَا عُمَارَةَ إِنَّ عِنْدِی عِدْلًا مِنْ کَتَّانٍ فَهَلْ تَشْتَرِیهِ وَ أُؤَخِّرَکَ بِثَمَنِهِ سَنَةً؟
فَقَالَ: نَعَمْ احْمِلْهُ وَ جِئْنِی بِهِ.
قَالَ: فَحَمَلَهُ فَاشْتَرَاهُ مِنْهُ بِتَأْخِیرِ سَنَةٍ. قَالَ: فَقَامَ الرَّجُلُ فَذَهَبَ ثُمَّ أَتَاهُ آتٍ مِنْ أَهْلِ السُّوقِ فَقَالَ لَهُ:
یَا أَبَا عُمَارَةَ مَا هَذَا الْعِدْلُ؟
قَالَ: هَذَا عِدْلٌ اشْتَرَیْتُهُ.
قَالَ: فَبِعْنِی نِصْفَهُ وَ أُعَجِّلَ لَکَ ثَمَنَهُ.
قَالَ: نَعَمْ.
فَاشْتَرَاهُ مِنْهُ وَ أَعْطَاهُ نِصْفَ الْمَتَاعِ وَ أَخَذَ نِصْفَ الثَّمَنِ. قَالَ: فَصَارَ فِی یَدِهِ الْبَاقِی إِلَى سَنَةٍ. قَالَ: فَجَعَلَ یَشْتَرِی بِثَمَنِهِ الثَّوْبَ وَ الثَّوْبَیْنِ وَ یَعْرِضُ وَ یَشْتَرِی وَ یَبِیعُ حَتَّى أَثْرَى وَ عَرَضَ وَجْهُهُ وَ أَصَابَ مَعْرُوفاً.
لغات و عبارت مشکل
حَانُوتِکَ: مغازه‌ات
اشْتَرِ لِی ثَوْباً: برای من لباسی بخر
فَاشْتَرَى لَهُ وَ أَخَذَ ثَمَنَهُ وَ صَارَ الثَّمَنُ إِلَیْهِ: لباس را برای او خرید و پولش را هم از او گرفت و پول نزد خودش ماند
کَذَلِکَ یَصْنَعُ التُّجَّارُ یَأْخُذُ بَعْضُهُمْ مِنْ بَعْضٍ: مراد این است که تجار جنسی را از دیگری به امانت می‌گرفتند و پول را بعدا به او می‌دادند
عِدْلًا مِنْ کَتَّانٍ: یک لنگه بار از کتان
أُعَجِّلَ لَکَ ثَمَنَهُ: پولش را جلوتر به تو می‌دهم
أَثْرَى: ثروتمند شد
عَرَضَ وَجْهُهُ: آبرویی یافت
منبع
کافی، ج5، ص304-305
روایت مکمل | داستان مردی که بسیار محتاج بود و چیزی برای کسب و کار نداشت / سفارش امام صادق(ع) به مردی که چیزی برای کسب و کار نداشت: یک کوزه آب کنار دستت بگذار و در مغازه‌ات بنشین
متن روایت
عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ قَالَ: کَانَ رَجُلٌ مِنْ أَصْحَابِنَا بِالْمَدِینَةِ فَضَاقَ ضَیْقاً شَدِیداً وَ اشْتَدَّتْ حَالُهُ، فَقَالَ لَهُ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع:
اذْهَبْ فَخُذْ حَانُوتاً فِی السُّوقِ وَ ابْسُطْ بِسَاطاً وَ لْیَکُنْ عِنْدَکَ جَرَّةٌ مِنْ مَاءٍ وَ الْزَمْ بَابَ حَانُوتِکَ.
قَالَ: فَفَعَلَ الرَّجُلُ فَمَکَثَ مَا شَاءَ اللَّهُ. قَالَ: ثُمَّ قَدِمَتْ رِفْقَةٌ مِنْ مِصْرَ فَأَلْقَوْا مَتَاعَهُمْ کُلُّ رَجُلٍ مِنْهُمْ عِنْدَ مَعْرِفَتِهِ وَ عِنْدَ صَدِیقِهِ حَتَّى مَلَئُوا الْحَوَانِیتَ وَ بَقِیَ رَجُلٌ مِنْهُمْ لَمْ یُصِبْ حَانُوتاً یُلْقِی فِیهِ مَتَاعَهُ. فَقَالَ لَهُ أَهْلُ السُّوقِ:
هَاهُنَا رَجُلٌ لَیْسَ بِهِ بَأْسٌ وَ لَیْسَ فِی حَانُوتِهِ مَتَاعٌ فَلَوْ أَلْقَیْتَ مَتَاعَکَ فِی حَانُوتِهِ.
فَذَهَبَ إِلَیْهِ فَقَالَ لَهُ: أُلْقِی مَتَاعِی فِی حَانُوتِکَ؟
فَقَالَ لَهُ: نَعَمْ.
فَأَلْقَى مَتَاعَهُ فِی حَانُوتِهِ وَ جَعَلَ یَبِیعُ مَتَاعَهُ الْأَوَّلَ فَالْأَوَّلَ حَتَّى إِذَا حَضَرَ خُرُوجُ الرِّفْقَةِ بَقِیَ عِنْدَ الرَّجُلِ شَیْءٌ یَسِیرٌ مِنْ مَتَاعِهِ فَکَرِهَ الْمُقَامَ عَلَیْهِ. فَقَالَ لِصَاحِبِنَا:
أُخَلِّفُ هَذَا الْمَتَاعَ عِنْدَکَ تَبِیعُهُ وَ تَبْعَثُ إِلَیَّ بِثَمَنِهِ؟
قَالَ: فَقَالَ: نَعَمْ.
فَخَرَجَتِ الرِّفْقَةُ وَ خَرَجَ الرَّجُلُ مَعَهُمْ وَ خَلَّفَ الْمَتَاعَ عِنْدَهُ فَبَاعَهُ صَاحِبُنَا وَ بَعَثَ بِثَمَنِهِ إِلَیْهِ.
قَالَ: فَلَمَّا أَنْ تَهَیَّأَ خُرُوجُ رِفْقَةِ مِصْرَ مِنْ مِصْرَ بَعَثَ إِلَیْهِ بِبِضَاعَةٍ فَبَاعَهَا وَ رَدَّ إِلَیْهِ ثَمَنَهَا. فَلَمَّا رَأَى ذَلِکَ الرَّجُلُ أَقَامَ بِمِصْرَ وَ جَعَلَ یَبْعَثُ إِلَیْهِ بِالْمَتَاعِ وَ یُجَهِّزُ عَلَیْهِ.
قَالَ: فَأَصَابَ وَ کَثُرَ مَالُهُ وَ أَثْرَى.
لغات و عبارات مشکل
حَانُوتاً: مغازه‌ای
جَرَّةٌ: کوزه
الْزَمْ بَابَ حَانُوتِکَ: همواره بر در مغازه‌ات حاضر باش
رِفْقَةٌ: کاروانی
منبع
کافی، ج5، ص309 و 310
حدیث | پیامبر(ص) نسبت به جوان بیکار می‌فرمود: «از چشمم افتاد»
متن روایت
رَوَى ابْنُ عَبَّاسٍ قَالَ: کَانَ رَسُولُ اللَّهِ إِذَا نَظَرَ الرَّجُلَ فَأَعْجَبَهُ قَالَ: هَلْ لَهُ حِرْفَةٌ؟
فَإِنْ قَالُوا لَا قَالَ:
سَقَطَ مِنْ عَیْنِی.
قِیلَ: وَ کَیْفَ ذَاکَ یَا رَسُولَ اللَّهِ؟
قَالَ: لِأَنَّ الْمُؤْمِنَ إِذَا لَمْ یَکُنْ لَهُ حِرْفَةٌ یَعِیشُ بِدِینِهِ.
منبع
جامع الاخبار، ص139
حدیث | نه دهم روزی در تجارت است
متن روایت
عَنْ مُحَمَّدٍ الزَّعْفَرَانِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ طَلَبَ التِّجَارَةَ اسْتَغْنَى عَنِ النَّاسِ.
قُلْتُ: وَ إِنْ کَانَ مُعِیلًا؟
قَالَ: وَ إِنْ کَانَ مُعِیلًا. إِنَّ تِسْعَةَ أَعْشَارِ الرِّزْقِ فِی التِّجَارَةِ.
منبع
کافی، ج5، ص148
تهذیب، ج7، ص3
متن روایت
رُوِیَ عَنِ النَّبِیِّ ص: أَنَّهُ قَالَ: تِسْعَةُ أَعْشَارِ الرِّزْقِ فِی التِّجَارَةِ وَ الْجُزْءُ الْبَاقِی فِی السَّابِیَاءِ یَعْنِی الْغَنَم.
منبع
خصال، ج2، ص445-446
متن روایت
عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: الْبَرَکَةُ عَشَرَةُ أَجْزَاءٍ تِسْعَةُ أَعْشَارِهَا فِی التِّجَارَةِ وَ الْعُشْرُ الْبَاقِی فِی الْجُلُودِ.
لغات مشکل
الْجُلُودِ: مرحوم صدوق ذیل این روایت می‌فرماید مراد از جلود(پوست)، گوسفند است به قرینه روایت بالا
منبع
خصال، ج2، ص445
حدیث | تجارت عقل را زیاد و ترک آن موجب نقصان عقل می‌شود
متن روایت
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: التِّجَارَةُ تَزِیدُ فِی الْعَقْلِ.
منبع
کافی، ج5، ص148
متن روایت
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: تَرْکُ التِّجَارَةِ یَنْقُصُ الْعَقْلَ.
منبع
کافی، ج5، ص148
تهذیب، ج7، ص2
متن روایت
عَنْ فُضَیْلٍ الْأَعْوَرِ قَالَ: شَهِدْتُ مُعَاذَ بْنَ کَثِیرٍ وَ قَالَ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع: إِنِّی قَدْ أَیْسَرْتُ فَأَدَعُ التِّجَارَةَ.
فَقَالَ: إِنَّکَ إِنْ فَعَلْتَ قَلَّ عَقْلُکَ أَوْ نَحْوَهُ.
لغات مشکل
أَیْسَرْتُ: توانگر و پولدار شدم
منبع
کافی، ج5، ص148
تهذیب، ج7، ص2
متن روایت
عَنْ مُعَاذِ بْنِ کَثِیرٍ صَاحِبِ الْأَکْسِیَةِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع: قَدْ هَمَمْتُ أَنْ أَدَعَ السُّوقَ وَ فِی یَدِی شَیْءٌ.
قَالَ: إِذَنْ یَسْقُطَ رَأْیُکَ وَ لَا یُسْتَعَانَ بِکَ عَلَى شَیْءٍ.
منبع
تهذیب، ج6، ص329
حدیث | حتی اگر نیازی هم به مال نداری، تجارت را ترک نکن
متن روایت
عَنْ مُعَاذٍ بَیَّاعِ الْأَکْسِیَةِ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع: یَا مُعَاذُ أَضَعُفْتَ عَنِ التِّجَارَةِ أَوْ زَهِدْتَ فِیهَا؟
قُلْتُ: مَا ضَعُفْتُ عَنْهَا وَ مَا زَهِدْتُ فِیهَا.
قَالَ: فَمَا لَکَ؟
قُلْتُ: کُنَّا نَنْتَظِرُ أَمْراً.
وَ ذَلِکَ حِینَ قُتِلَ الْوَلِیدُ وَ عِنْدِی مَالٌ کَثِیرٌ وَ هُوَ فِی یَدِی وَ لَیْسَ لِأَحَدٍ عَلَیَّ شَیْءٌ وَ لَا أَرَانِی آکُلُهُ حَتَّى أَمُوتَ.
فَقَالَ: تَتْرُکُهَا؟ فَإِنَّ تَرْکَهَا مَذْهَبَةٌ لِلْعَقْلِ، اسْعَ عَلَى عِیَالِکَ وَ إِیَّاکَ أَنْ یَکُونَ هُمُ السُّعَاةَ عَلَیْکَ.
لغات و عبارات مشکل
أَمْراً: در تهذیب به جای «أَمْراً» «أَمْرَک» دارد و در هر دو صورت مراد امر قیام حضرت و استقرار حکومت در دستان ایشان می‌باشد، که دو احتمال دارد، یکی اینکه مراد مطلق رسیدن حق خلافت به ائمه(ع) باشد، و دیگر اینکه مراد قیام قائم آل محمد(ع) باشد، چرا که در آن موقع اینقدر امر ظهور را نزدیک می‌دیدند که شیعیان احتمال می‌دادند امام صادق(ع) آن امام قائم باشد و ظاهرا حضرات معصومین(ع) هم این احتمال را نفی نمی‌کردند.
وَ لَا أَرَانِی آکُلُهُ حَتَّى أَمُوتَ: گمان نمی‌کنم که تا دم مرگم هم بتوانم تمام این مال را بخورم.
وَ ذَلِکَ حِینَ قُتِلَ الْوَلِیدُ: در حاشیه یکی از نسخ کتاب کافی این عبارت اضافه شده است: «إنّا کنّا قد نرجو انتقال الدولة إلیکم بعد انقطاع سلطنة الخلفاء و جمعنا لأجل ذلک، ثمّ بعد قتل الولید رأینا أنّها قد انتقلت إلى بنی عبّاس فانصرفنا عن التجارة؛ إذ عندی مال کثیر» که نشان می‌دهد برخی شیعیان از جمله معاذ برای کمک به حکومت ائمه ع با تجارت ثروت انباشته می‌کردند، منتهی بعد از کشته شدن ولید و انتقال حکومت از بنی امیه به بنی عباس از حکومت ائمه ع نا امید شدند، لذا دیگر نیازی به تجارت و جمع آوری پول نداشتند.
منبع
کافی، ج5، ص148-149
تهذیب، ج7، ص2-3
حدیث | عزت در تجارت است
متن روایت
عَنْ هِشَامِ بْنِ أَحْمَرَ قَالَ: کَانَ أَبُو الْحَسَنِ ع یَقُولُ لِمُصَادِفٍ: اغْدُ إِلَى عِزِّکَ یَعْنِی السُّوقَ.
منبع
کافی، ج5، ص149
روایت مکمل | تجارت را ترک نکنید که ذلیل می‌شوید
متن روایت
عَنِ الْفُضَیْلِ بْنِ أَبِی قُرَّةَ قَالَ: سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ رَجُلٍ وَ أَنَا حَاضِرٌ فَقَالَ:
مَا حَبَسَهُ عَنِ الْحَجِّ؟
فَقِیلَ: تَرَکَ التِّجَارَةَ وَ قَلَّ شَیْئُهُ.
قَالَ: وَ کَانَ مُتَّکِئاً فَاسْتَوَى جَالِساً ثُمَّ قَالَ لَهُمْ:
لَا تَدَعُوا التِّجَارَةَ فَتَهُونُوا اتَّجِرُوا بَارَکَ اللَّهُ لَکُمْ.
منبع
کافی، ج5، ص149
تهذیب، ج7، ص3
روایت مکمل | تجارت و کسب مال عزت شماست، در هیچ شرایطی آن را ترک نکنید
متن روایت
قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لِمَوْلًى لَهُ: یَا عَبْدَ اللَّهِ احْفَظْ عِزَّکَ.
قَالَ: وَ مَا عِزِّی جُعِلْتُ فِدَاکَ؟
قَالَ: غُدُوُّکَ إِلَى سُوقِکَ وَ إِکْرَامُکَ نَفْسَکَ.
وَ قَالَ لآِخَرَ مَوْلًى لَهُ:
مَا لِی أَرَاکَ تَرَکْتَ غُدُوَّکَ إِلَى عِزِّکَ؟
قَالَ: جَنَازَةٌ أَرَدْتُ أَنْ أَحْضُرَهَا.
قَالَ: فَلَا تَدَعِ الرَّوَاحَ إِلَى عِزِّکَ.
لغات مشکل
الرَّوَاحَ: رفتن
منبع
تهذیب، ج7، ص4
حدیث | تجارت باعث بی‌نیازی از مردم می‌شود
متن روایت
عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ:
تَعَرَّضُوا لِلتِّجَارَةِ فَإِنَّ فِیهَا غِنًى لَکُمْ عَمَّا فِی أَیْدِی النَّاسِ.
منبع
کافی، ج5، ص149
حدیث | ترک تجارت باعث از بین رفتن سرمایه می‌شود
متن روایت
عَنْ فُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع: إِنِّی قَدْ کَفَفْتُ عَنِ التِّجَارَةِ وَ أَمْسَکْتُ عَنْهَا.
قَالَ: وَ لِمَ ذَلِکَ؟ أَ عَجْزٌ بِکَ؟ کَذَلِکَ تَذْهَبُ أَمْوَالُکُمْ. لَا تَکُفُّوا عَنِ التِّجَارَةِ وَ الْتَمِسُوا مِنْ فَضْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ.
منبع
کافی، ج5، ص149
متن روایت
عَنْ فُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع:
أَیَّ شَیْءٍ تُعَالِجُ؟
قُلْتُ: مَا أُعَالِجُ الْیَوْمَ شَیْئاً؟
فَقَالَ: کَذَلِکَ تَذْهَبُ أَمْوَالُکُمْ وَ اشْتَدَّ عَلَیْهِ.
عبارات مشکل
أَیَّ شَیْءٍ تُعَالِجُ: به چه کاری ممارست داری (به چه کار مشغولی)
منبع
کافی، ج5، ص148
حدیث | ترک تجارت مساوی با هلاکت است
متن روایت
عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ وَ کَانَ خَتَنَ بُرَیْدٍ الْعِجْلِیِّ قَالَ بُرَیْدٌ لِمُحَمَّدٍ: سَلْ لِی أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ شَیْءٍ أُرِیدُ أَنْ أَصْنَعَهُ. إِنَّ لِلنَّاسِ فِی یَدِی وَدَائِعَ وَ أَمْوَالًا وَ أَنَا أَتَقَلَّبُ فِیهَا وَ قَدْ أَرَدْتُ أَنْ أَتَخَلَّى مِنَ الدُّنْیَا وَ أَدْفَعَ إِلَى کُلِّ ذِی حَقٍّ حَقَّهُ.
قَالَ: فَسَأَلَ مُحَمَّدٌ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ ذَلِکَ وَ خَبَّرَهُ بِالْقِصَّةِ وَ قَالَ:
مَا تَرَى لَهُ؟ فَقَالَ: یَا مُحَمَّدُ أَ یَبْدَأُ نَفْسَهُ بِالْحَرَبِ؟ لَا وَ لَکِنْ یَأْخُذُ وَ یُعْطِی عَلَى اللَّهِ جَلَّ اسْمُهُ.
لغات و عبارات مشکل
أَنَا أَتَقَلَّبُ فِیهَا: با آن اموال تجارت می‌کنم
أَ یَبْدَأُ نَفْسَهُ بِالْحَرَبِ: جنگ با خودش را شروع کرده
منبع
کافی، ج5، ص149-150
حدیث | در موقع گرانی هم تجارت را ترک نکنید
متن روایت
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: اشْتَرُوا وَ إِنْ کَانَ غَالِیاً فَإِنَّ الرِّزْقَ یَنْزِلُ مَعَ الشِّرَاءِ.
منبع
کافی، ج5، ص150
حدیث | در هنگام جنگ هم دنبال رزق و امرار معاشت باش
متن روایت
عَنْ هِشَامٍ الصَّیْدَلَانِیِّ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع: یَا هِشَامُ إِنْ رَأَیْتَ الصَّفَّیْنِ قَدِ الْتَقَیَا فَلَا تَدَعْ طَلَبَ الرِّزْقِ فِی ذَلِکَ الْیَوْمِ.
منبع
کافی، ج5، ص78
حدیث | در روز قبل از ظهور مهدی(عج) هم کسب و کار را تعطیل نکنید
متن روایت
عَنْ شِهَابِ بْنِ عَبْدِ رَبِّهِ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنْ ظَنَنْتَ أَوْ بَلَغَکَ أَنَّ هَذَا الْأَمْرَ کَائِنٌ فِی غَدٍ فَلَا تَدَعَنَّ طَلَبَ الرِّزْقِ وَ إِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ لَا تَکُونَ کَلًّا فَافْعَلْ.
لغات مشکل
کَلًّا: سربار
منبع
کافی، ج5، ص79 (سند طبق مبنای درایه صحیحه است مگر کسانی که اصحاب اجماع را قبول نداشته باشند ضعیف می دانند، به خاطر وجود الحسینبنأحمدالمنقریالتمیمی در سند که تضعیف دارد لکن ابن ابی عمیر از او روایت کرده که از اصحاب اجماع است)
روایت مکمل | نهی حضرت از کسی که به خاطر انتظار فرج دست از کسب و کار کشیده است
متن روایت
عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ع أَنَّهُ سَأَلَ بَعْضَ أَصْحَابِهِ عَمَّا یَتَصَرَّفُ فِیهِ.
فَقَالَ: جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنِّی کَفَفْتُ یَدِی عَنِ التِّجَارَة.
قَالَ: لِمَ ذَلِکَ؟
قَالَ: انْتِظَارِی هَذَا الْأَمْرَ.
قَالَ: ذَلِکَ أَعْجَبُ لَکُمْ تَذْهَبُ أَمْوَالُکُمْ لَا تَکْفُفْ عَنِ التِّجَارَةِ وَ الْتَمِسْ مِنْ فَضْلِ اللَّهِ وَ افْتَحْ بَابَکَ وَ ابْسُطْ بِسَاطَکَ وَ اسْتَرْزِقْ رَبَّکَ.
منبع
دعائم الاسلام، ج2، ص16
تقدس کسب و کار
حدیث | طلب روزی برای خانواده مانند صدقه دادن است
متن روایت
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: کَانَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع إِذَا أَصْبَحَ خَرَجَ غَادِیاً فِی طَلَبِ الرِّزْقِ.
فَقِیلَ لَهُ: یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ أَیْنَ تَذْهَبُ؟
فَقَالَ: أَتَصَدَّقُ لِعِیَالِی.
قِیلَ لَهُ: أَ تَتَصَدَّقُ؟
قَالَ: مَنْ طَلَبَ الْحَلَالَ فَهُوَ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ صَدَقَةٌ عَلَیْهِ.
لغات مشکل
غَادِیاً: اول روز، صبح زود
منبع
کافی، ج4، ص12
حدیث | تلاش و سختی برای روزی خانواده مانند جهاد در راه خداست
متن روایت 1
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الْکَادُّ عَلَى عِیَالِهِ کَالْمُجَاهِدِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ.
لغات مشکل
الْکَادُّ: کسی که در عمل به شدت و سختی زیاد دچار می‌شود
منبع
کافی، ج5، ص88
متن روایت 2
عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا ع قَالَ: الَّذِی یَطْلُبُ مِنْ فَضْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَا یَکُفُّ بِهِ عِیَالَهُ أَعْظَمُ أَجْراً مِنَ الْمُجَاهِدِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ.
منبع
کافی، ج5، ص88
متن روایت 3
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا کَانَ الرَّجُلُ مُعْسِراً فَیَعْمَلُ بِقَدْرِ مَا یَقُوتُ بِهِ نَفْسَهُ وَ أَهْلَهُ وَ لَا یَطْلُبُ حَرَاماً فَهُوَ کَالْمُجَاهِدِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ.
منبع
کافی، ج5، ص88
حدیث | طلب روزی برای رفع حوائج و توسعه دادن به خانواده سبب نورانیت چهره در قیامت می‌شود
متن روایت 1
عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: مَنْ طَلَبَ الرِّزْقَ فِی الدُّنْیَا اسْتِعْفَافاً عَنِ النَّاسِ وَ تَوْسِیعاً عَلَى أَهْلِهِ وَ تَعَطُّفاً عَلَى جَارِهِ لَقِیَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ وَجْهُهُ مِثْلُ الْقَمَرِ لَیْلَةَ الْبَدْرِ.
منبع
کافی، ج5، ص78
متن روایت 2
قال الصادق ع: مَنْ طَلَبَ الدُّنْیَا اسْتِغْنَاءً عَنِ النَّاسِ وَ تَعَطُّفاً عَلَى الْجَارِ لَقِیَ اللَّهَ وَ وَجْهُهُ کَالْقَمَرِ لَیْلَةَ الْبَدْر.
منبع
ثواب الاعمال، ص181
جامع الاخبار، ص139 (با اندکی تفاوت از پیامبر ص)
متن روایت 3
قَالَ النَّبِیُّ ص: مَنْ طَلَبَ الدُّنْیَا حَلَالًا مُکَاثِراً مُفَاخِراً لَقِیَ اللَّهَ وَ هُوَ عَلَیْهِ غَضْبَانُ وَ مَنْ طَلَبَهَا اسْتِعْفَافاً عَنِ الْمَسْأَلَةِ وَ صِیَانَةً لِنَفْسِهِ جَاءَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ وَجْهُهُ کَالْقَمَرِ لَیْلَةَ الْبَدْر
منبع
مجموعه ورام، ج1، ص153
حدیث | دنیا خواهی برای رسیدگی به خود و خانواده جزو دنیا خواهی به حساب نمی‌آید
متن روایت
عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِی یَعْفُورٍ قَالَ: قَالَ: رَجُلٌ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع: وَ اللَّهِ إِنَّا لَنَطْلُبُ الدُّنْیَا وَ نُحِبُّ أَنْ نُؤْتَاهَا.
فَقَالَ: تُحِبُّ أَنْ تَصْنَعَ بِهَا مَا ذَا؟
قَالَ: أَعُودُ بِهَا عَلَى نَفْسِی وَ عِیَالِی وَ أَصِلُ بِهَا وَ أَتَصَدَّقُ بِهَا وَ أَحُجُّ وَ أَعْتَمِرُ.
فَقَالَ ع: لَیْسَ هَذَا طَلَبَ الدُّنْیَا هَذَا طَلَبُ الْآخِرَةِ.
منبع
کافی، ج5، ص72
حدیث | کمال انسان در دوراندیشی برای زندگی است
متن روایت
عَنْ رِبْعِیٍّ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الْکَمَالُ کُلُّ الْکَمَالِ فِی ثَلَاثَةٍ وَ ذَکَرَ فِی الثَّلَاثَةِ التَّقْدِیرَ فِی الْمَعِیشَةِ.
منبع
کافی، ج5، ص87
روایت مکمل | اصلاح مسلمان جز با دوراندیشی برای معاش کامل نمی‌شود
متن روایت
قَالَ الصَّادِقُ ع: لَا یَصْلُحُ الْمَرْءُ الْمُسْلِمُ إِلَّا بِثَلَاثٍ التَّفَقُّهِ فِی الدِّینِ وَ التَّقْدِیرِ فِی الْمَعِیشَةِ وَ الصَّبْرِ عَلَى النَّائِبَةِ.
منبع
من لایحضره الفقیه، ج3، ص166
روایت مکمل | اصلاح معیشت نشان دین‌داری است
متن روایت
قال رسول الله ص: مِن فِقهِ الرجُلِ أن یُصلِحَ مَعِیشَتَهُ، و لیسَ مِن حُبِّ الدنیا طَلَبُ ما یُصلِحُک
ترجمه
پیامبر خدا(ص): از نشانههاى فقاهت (دین شناسى) آدمى این است که امور معیشتى خود را سامان دهد؛ و تحصیل آنچه زندگیت را سامان مىدهد دنیا دوستى نیست.
منبع
کنزالعمال، ج3، ص50، حدیث 5439
حدیث | دنبال حلال نروی مبتلا به حرام می‌شوی
متن روایت
قال رسولُ اللّهِ ص: ما مِن عَبدٍ استَحیا مِن الحَلالِ إلّا ابتَلاهُ اللّهُ بالحَرامِ.
منبع
نهج الفصاحه، ص710
حدیث | طلب روزی حلال وظیفه شرعی است
متن روایت
وَ قَالَ النَّبِیُّ ص: طَلَبُ الْحَلَالِ فَرِیضَةٌ عَلَى کُلِّ مُسْلِمٍ وَ مُسْلِمَةٍ.
منبع
جامع الاخبار، ص139
حدیث | بهترین جزء عبادت طلب حلال است
متن روایت
عَنْ أَبِی خَالِدٍ الْکُوفِیِّ رَفَعَهُ إِلَى أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: الْعِبَادَةُ سَبْعُونَ جُزْءاً أَفْضَلُهَا طَلَبُ الْحَلَالِ.
منبع
کافی، ج5، ص78
حدیث | نه دهم عبادت در طلب روزی حلال است
متن روایت
وَ قَالَ رسول الله ص: الْعِبَادَةُ عَشَرَةُ أَجْزَاءٍ تِسْعَةُ أَجْزَاءٍ فِی طَلَبِ الْحَلَالِ.
منبع
جامع الاخبار، ص139
حدیث | کسب و کار کمک برای دین
متن روایت
عَنْ عَمْرِو بْنِ سَیْفٍ الْأَزْدِیِّ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ ع:
لَا تَدَعْ طَلَبَ الرِّزْقِ مِنْ حِلِّهِ فَإِنَّهُ عَوْنٌ لَکَ عَلَى دِینِکَ وَ اعْقِلْ رَاحِلَتَکَ وَ تَوَکَّلْ.
منبع
امالی مفید، ص172
امالی طوسی، ص193
حدیث | کارکردن ثوابش بیشتر از عبادت در خانه است
متن روایت
عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ مُعَلَّى بْنِ خُنَیْسٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: سَأَلَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ رَجُلٍ وَ أَنَا عِنْدَهُ، فَقِیلَ لَهُ:
أَصَابَتْهُ الْحَاجَةُ.
قَالَ: فَمَا یَصْنَعُ الْیَوْمَ؟
قِیلَ: فِی الْبَیْتِ یَعْبُدُ رَبَّهُ.
قَالَ: فَمِنْ أَیْنَ قُوتُهُ؟
قِیلَ: مِنْ عِنْدِ بَعْضِ إِخْوَانِهِ.
فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع: وَ اللَّهِ لَلَّذِی یَقُوتُهُ أَشَدُّ عِبَادَةً مِنْهُ.
منبع
کافی، ج5، ص78
تهذیب، ج6، ص324
حدیث | پاداش اخروی کسی که از دست‌رنج خود می‌خورد
متن روایت 1
وَ قَالَ ص: مَنْ أَکَلَ مِنْ کَدِّ یَدِهِ مَرَّ عَلَى الصِّرَاطِ کَالْبَرْقِ الْخَاطِفِ.
ترجمه
پیامبر ص فرمودند: کسی که از حاصل دست رنج خودش بخورد از پل صراط همانند برق جهنده عبور می‌کند.
متن روایت 2
وَ قَالَ ص: مَنْ أَکَلَ مِنْ کَدِّ یَدِهِ حَلَالًا فُتِحَ لَهُ أَبْوَابُ الْجَنَّةِ یَدْخُلُ مِنْ أَیِّهَا شَاءَ.
ترجمه
پیامبر ص فرمودند: کسی که از حاصل دست رنج خودش مال حلال بخورد همه درهای بهشت به روی او باز می‌شود تا از هر دری که می‌خواهد وارد بهشت شود.
متن روایت 3
وَ قَالَ ص: مَنْ أَکَلَ مِنْ کَدِّ یَدِهِ نَظَرَ اللَّهُ إِلَیْهِ بِالرَّحْمَةِ ثُمَّ لَا یُعَذِّبُهُ أَبَداً.
ترجمه
پیامبر ص فرمودند: کسی که از حاصل دست رنج خودش بخورد خداوند با نگاه رحیمانه به او نگاه کرده و هرگز او را عذاب نمی‌کند.
متن روایت 4
وَ قَالَ ص: مَنْ أَکَلَ مِنْ کَدِّ یَدِهِ کَانَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ فِی عِدَادِ الْأَنْبِیَاءِ وَ یَأْخُذُ ثَوَابَ الْأَنْبِیَاءِ.
ترجمه
پیامبر ص فرمودند: کسی که از حاصل دست رنج خودش بخورد در روز قیامت در زمره انبیاء به حساب آمده و پاداش انبیاء را به او می‌دهند.
منبع
جامع الاخبار، ص139
حدیث | کسی که در حال خستگی از طلب روزی بخوابد گناهانش بخشیده است
متن روایت
قَالَ النَّبِیُّ ص: مَنْ بَاتَ کَالًّا مِنْ طَلَبِ الْحَلَالِ بَاتَ مَغْفُوراً.
لغات مشکل
کَالًّا: خسته و ناتوان
منبع
جامع الاخبار، ص139
حدیث | خدا دوست دارد بنده‌اش را خسته در راه طلب روزی ببیند
متن روایت
قال رسول اللّه ص: إنَّ اللّهَ تَعالى یُحِبُّ أن یَرى عَبدَهُ تَعِبا فی طَلَبِ الحَلال.
منبع
کنز العمّال، ج4، ص4، ح9200
حدیث | رها کردن تجارت و روی آوردن به عبادت عمل شیطان است
متن روایت
عَنْ أَسْبَاطِ بْنِ سَالِمٍ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فَسَأَلَنَا عَنْ عُمَرَ بْنِ مُسْلِمٍ مَا فَعَلَ؟
فَقُلْتُ: صَالِحٌ وَ لَکِنَّهُ قَدْ تَرَکَ التِّجَارَةَ.
فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع: عَمَلُ الشَّیْطَانِ -ثَلَاثاً- أَ مَا عَلِمَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص اشْتَرَى عِیراً أَتَتْ مِنَ الشَّامِ، فَاسْتَفْضَلَ فِیهَا مَا قَضَى دَیْنَهُ وَ قَسَمَ فِی قَرَابَتِهِ؟ یَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: «رِجالٌ لا تُلْهِیهِمْ تِجارَةٌ وَ لا بَیْعٌ عَنْ ذِکْرِ اللَّهِ»(نور/37) إِلَى آخِرِ الْآیَةِ، یَقُولُ الْقُصَّاصُ: إِنَّ الْقَوْمَ لَمْ یَکُونُوا یَتَّجِرُونَ. کَذَبُوا وَ لَکِنَّهُمْ لَمْ یَکُونُوا یَدَعُونَ الصَّلَاةَ فِی مِیقَاتِهَا وَ هُوَ أَفْضَلُ مِمَّنْ حَضَرَ الصَّلَاةَ وَ لَمْ یَتَّجِرْ.
منبع
کافی، ج5، ص75
حدیث | دعا برای معاش خوب در دنیا
متن روایت
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَلُوا اللَّهَ الْغِنَى فِی الدُّنْیَا وَ الْعَافِیَةَ وَ فِی الْآخِرَةِ الْمَغْفِرَةَ وَ الْجَنَّةَ.
منبع
کافی، ج5، ص71
متن روایت
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: «رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً»(بقره/179) رِضْوَانُ اللَّهِ وَ الْجَنَّةُ فِی الْآخِرَةِ وَ الْمَعَاشُ وَ حُسْنُ الْخُلُقِ فِی الدُّنْیَا.
منبع
کافی، ج5، ص71
متن روایت
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً قَالَ رِضْوَانُ اللَّهِ وَ الْجَنَّةُ فِی الْآخِرَةِ وَ السَّعَةُ فِی الرِّزْقِ وَ الْمَعَایِشِ وَ حُسْنُ الْخُلُقِ فِی الدُّنْیَا.
منبع
من لایحضره الفقیه، ج3، ص156
حدیث | دعا برای ورود به بازار و نشستن در محل کار
متن روایت
عَنْ حَنَانٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو جَعْفَرٍ ع:
یَا أَبَا الْفَضْلِ أَ مَا لَکَ مَکَانٌ تَقْعُدُ فِیهِ فَتُعَامِلَ النَّاسَ؟
قَالَ: قُلْتُ: بَلَى.
قَالَ: مَا مِنْ رَجُلٍ مُؤْمِنٍ یَرُوحُ أَوْ یَغْدُو إِلَى مَجْلِسِهِ أَوْ سُوقِهِ فَیَقُولُ حِینَ یَضَعُ رِجْلَهُ فِی السُّوقِ: «اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ مِنْ خَیْرِهَا وَ خَیْرِ أَهْلِهَا» إِلَّا وَکَّلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ مَنْ یَحْفَظُهُ وَ یَحْفَظُ عَلَیْهِ حَتَّى یَرْجِعَ إِلَى مَنْزِلِهِ. فَیَقُولُ لَهُ:
قَدْ أُجِرْتَ مِنْ شَرِّهَا وَ شَرِّ أَهْلِهَا یَوْمَکَ هَذَا بِإِذْنِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ قَدْ رُزِقْتَ خَیْرَهَا وَ خَیْرَ أَهْلِهَا فِی یَوْمِکَ هَذَا.
فَإِذَا جَلَسَ مَجْلِسَهُ قَالَ حِینَ یَجْلِسُ: «أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ، اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ مِنْ فَضْلِکَ حَلَالًا طَیِّباً وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْ أَنْ أَظْلِمَ أَوْ أُظْلَمَ وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْ صَفْقَةٍ خَاسِرَةٍ وَ یَمِینٍ کَاذِبَةٍ». فَإِذَا قَالَ ذَلِکَ، قَالَ لَهُ الْمَلَکُ الْمُوَکَّلُ بِهِ:
أَبْشِرْ فَمَا فِی سُوقِکَ الْیَوْمَ أَحَدٌ أَوْفَرَ مِنْکَ حَظّاً قَدْ تَعَجَّلْتَ الْحَسَنَاتِ وَ مُحِیَتْ عَنْکَ السَّیِّئَاتُ وَ سَیَأْتِیکَ مَا قَسَمَ اللَّهُ لَکَ مُوَفَّراً حَلَالًا طَیِّباً مُبَارَکاً فِیهِ.
منبع
کافی، ج5، ص155-156
من لایحضره الفقیه، ج3، ص200
متن روایت
عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا دَخَلْتَ سُوقَکَ فَقُلِ:
«اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ مِنْ خَیْرِهَا وَ خَیْرِ أَهْلِهَا وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْ شَرِّهَا وَ شَرِّ أَهْلِهَا اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ أَنْ أَظْلِمَ أَوْ أُظْلَمَ أَوْ أَبْغِیَ أَوْ یُبْغَى عَلَیَّ أَوْ أَعْتَدِیَ أَوْ یُعْتَدَى عَلَیَّ اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ شَرِّ إِبْلِیسَ وَ جُنُودِهِ وَ شَرِّ فَسَقَةِ الْعَرَبِ وَ الْعَجَمِ وَ حَسْبِیَ اللَّهُ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَ هُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ».
منبع
کافی، ج5، ص156
تهذیب، ج7، ص9
حدیث | دعا برای خریدن کالا
متن روایت
عَنْ حَرِیزٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا اشْتَرَیْتَ شَیْئاً مِنْ مَتَاعٍ أَوْ غَیْرِهِ فَکَبِّرْ ثُمَّ قُلِ اللَّهُمَّ إِنِّی اشْتَرَیْتُهُ أَلْتَمِسُ فِیهِ مِنْ فَضْلِکَ فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ اللَّهُمَّ فَاجْعَلْ لِی فِیهِ فَضْلًا اللَّهُمَّ إِنِّی اشْتَرَیْتُهُ أَلْتَمِسُ فِیهِ مِنْ رِزْقِکَ [اللَّهُمَ] فَاجْعَلْ لِی فِیهِ رِزْقاً ثُمَّ أَعِدْ کُلَّ وَاحِدَةٍ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ.
منبع
کافی، ج5، ص156
من لایحضره الفقیه، ج3، ص200
متن روایت
عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا أَرَدْتَ أَنْ تَشْتَرِیَ شَیْئاً فَقُلْ یَا حَیُّ یَا قَیُّومُ یَا دَائِمُ یَا رَءُوفُ یَا رَحِیمُ أَسْأَلُکَ بِعِزَّتِکَ وَ قُدْرَتِکَ وَ مَا أَحَاطَ بِهِ عِلْمُکَ أَنْ تَقْسِمَ لِی مِنَ التِّجَارَةِ الْیَوْمَ أَعْظَمَهَا رِزْقاً وَ أَوْسَعَهَا فَضْلًا وَ خَیْرَهَا عَاقِبَةً فَإِنَّهُ لَا خَیْرَ فِیمَا لَا عَاقِبَةَ لَهُ قَالَ وَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِذَا اشْتَرَیْتَ دَابَّةً أَوْ رَأْساً فَقُلِ اللَّهُمَّ اقْدِرْ لِی أَطْوَلَهَا حَیَاةً وَ أَکْثَرَهَا مَنْفَعَةً وَ خَیْرَهَا عَاقِبَةً.
منبع
کافی، ج5، ص157
تهذیب، ج7، ص10
متن روایت
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا اشْتَرَیْتَ دَابَّةً فَقُلِ اللَّهُمَّ إِنْ کَانَتْ عَظِیمَةَ الْبَرَکَةِ فَاضِلَةَ الْمَنْفَعَةِ مَیْمُونَةَ النَّاصِیَةِ فَیَسِّرْ لِی شِرَاهَا وَ إِنْ کَانَتْ غَیْرَ ذَلِکَ فَاصْرِفْنِی عَنْهَا إِلَى الَّذِی هُوَ خَیْرٌ لِی مِنْهَا فَإِنَّکَ تَعْلَمُ وَ لَا أَعْلَمُ وَ تَقْدِرُ وَ لَا أَقْدِرُ وَ أَنْتَ عَلَّامُ الْغُیُوبِ* تَقُولُ ذَلِکَ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ.
منبع
کافی، ج5، ص157
کار کردن و عرق ریختن ائمه(ع)
حدیث | آب کشیدن امیرالمومنین(ع) برای تهیه چند دانه خرما
متن روایت
عن مجاهد قَالَ: قَالَ لِی عَلِیٌّ:
جُعْتُ یَوْماً بِالْمَدِینَةِ جُوعاً شَدِیداً فَخَرَجْتُ أَطْلُبُ الْعَمَلَ فِی عَوَالِی الْمَدِینَةِ. فَإِذَا أَنَا بِامْرَأَةٍ قَدْ جَمَعَتْ مَدَراً. فَظَنَنْتُهَا تُرِیدُ بَلَّهُ. فَأَتَیْتُهَا فَقَاطَعْتُهَا عَلَیْهِ کُلُّ ذَنُوبٍ عَلَى تَمْرَةٍ، فَمَدَدْتُ سِتَّةَ عَشَرَ ذَنُوباً حَتَّى مَجِلَتْ یَدَایَ، ثُمَّ أَتَیْتُ الْمَاءَ فَأَصَبْتُ مِنْهُ ثُمَّ أَتَیْتُهَا، فَقُلْتُ بِکَفِّی، هَکَذَا بَیْنَ یَدَیْهَا _وَ بَسَطَ الرَّاوِی کَفَّیْهِ وَ جَمَعَهَا_ فَعَدَّتْ لِی سِتَّ عَشْرَةَ تَمْرَةً. فَأَتَیْتُ النَّبِیَّ ص فَأَخْبَرْتُهُ فَأَکَلَ مَعِی مِنْهَا.
لغات و عبارات مشکل
عَوَالِی الْمَدِینَةِ: مکانی است بالای زمینهای مدینه که حدود چهار میل با شهر فاصله دارد
مَدَراً: گل خشک، کلوخ
بَلَّهُ: خیس کردن آن کلوخ‌ها
کُلُّ ذَنُوبٍ عَلَى تَمْرَةٍ: هر سطل آب در مقابل یک دانه خرما
مَجِلَتْ یَدَایَ: دستانم تاول زد
فَأَصَبْتُ مِنْهُ: از آن خوردم
فَقُلْتُ بِکَفِّی، هَکَذَا بَیْنَ یَدَیْهَا: با دستانم به او گفتم(فهماندم)، اینچنین دستانم را مقابلش قرار دادم(تا ببیند تاول زده و دیگر نمی‌توانم آب بکشم)
وَ بَسَطَ الرَّاوِی کَفَّیْهِ وَ جَمَعَهَا: راوی حدیث(مجاهد) دستانش را باز کرد و بعد جمع کرد(در توضیح عبارت قبلی که امیرالمومنین ع فرمودند هکذا بین یدیها)
منبع
کشف الغمة، ج1، ص175
حدیث | امیرالمومنین(ع) بیل می‌زد/ هزار بنده از دست‌رنج خود آزاد کرد
متن روایت
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: کَانَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ یَضْرِبُ بِالْمَرِّ وَ یَسْتَخْرِجُ الْأَرَضِینَ وَ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص یَمَصُّ النَّوَى بِفِیهِ وَ یَغْرِسُهُ فَیَطْلُعُ مِنْ سَاعَتِهِ. وَ إِنَّ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع أَعْتَقَ أَلْفَ مَمْلُوکٍ مِنْ مَالِهِ وَ کَدِّ یَدِهِ.
لغات مشکل
المَرِّ: بیل
یَمَصُّ: می‌مکید
النَّوَى: هسته‌های خرما و از قبیل آن مانند تخمه و بزر
فَیَطْلُعُ مِنْ سَاعَتِهِ: همان لحظه سبز می‌شد
منبع
کافی، ج5، ص74
حدیث | کاشتن انبوهی از هسته خرما در زمین توسط امیرالمومنین(ع)
متن روایت
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع کَانَ یَخْرُجُ وَ مَعَهُ أَحْمَالُ النَّوَى. فَیُقَالُ لَهُ:
یَا أَبَا الْحَسَنِ مَا هَذَا مَعَکَ؟
فَیَقُولُ: نَخْلٌ إِنْ شَاءَ اللَّهُ.
فَیَغْرِسُهُ فَلَمْ یُغَادَرْ مِنْهُ وَاحِدَةٌ.
لغات مشکل
أَحْمَالُ النَّوَى: بارهایی از هسته خرما
منبع
کافی، ج5، ص75
حدیث | امیرالمومنین(ع) با وجود جنگ و تدریس و قضاوت، در اوقات فراغتش باغبانی می‌کرد
متن روایت
یُرْوَى عَنْ سَیِّدِنَا أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع أَنَّهُ لَمَّا کَانَ یَفْرُغُ مِنَ الْجِهَادِ یَتَفَرَّغُ لِتَعْلِیمِ النَّاسِ وَ الْقَضَاءِ بَیْنَهُمْ. فَإِذَا یَفْرُغُ مِنْ ذَلِکَ اشْتَغَلَ فِی حَائِطٍ لَهُ یَعْمَلُ فِیهِ بِیَدِهِ وَ هُوَ مَعَ ذَلِکَ ذَاکِرٌ لِلَّهِ جَلَّ جَلَالُهُ.
لغات مشکل
حَائِطٍ: باغ
منبع
عدة الداعی، ص111
ارشاد القلوب، ج2، ص219
حدیث | کار کردن امام باقر(ع) در آفتاب سوزان برای بی‌نیازی از مردم
متن روایت
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ مُحَمَّدَ بْنَ الْمُنْکَدِرِ کَانَ یَقُولُ مَا کُنْتُ أَرَى أَنَّ عَلِیَّ بْنَ الْحُسَیْنِ ع یَدَعُ خَلَفاً أَفْضَلَ مِنْهُ حَتَّى رَأَیْتُ ابْنَهُ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ ع، فَأَرَدْتُ أَنْ أَعِظَهُ فَوَعَظَنِی.
فَقَالَ لَهُ أَصْحَابُهُ: بِأَیِّ شَیْءٍ وَعَظَکَ؟
قَالَ: خَرَجْتُ إِلَى بَعْضِ نَوَاحِی الْمَدِینَةِ فِی سَاعَةٍ حَارَّةٍ، فَلَقِیَنِی أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ وَ کَانَ رَجُلًا بَادِناً ثَقِیلًا وَ هُوَ مُتَّکِئٌ عَلَى غُلَامَیْنِ أَسْوَدَیْنِ أَوْ مَوْلَیَیْنِ. فَقُلْتُ فِی نَفْسِی:
سُبْحَانَ اللَّهِ شَیْخٌ مِنْ أَشْیَاخِ قُرَیْشٍ فِی هَذِهِ السَّاعَةِ عَلَى هَذِهِ الْحَالِ فِی طَلَبِ الدُّنْیَا، أَمَا لَأَعِظَنَّهُ.
فَدَنَوْتُ مِنْهُ فَسَلَّمْتُ عَلَیْهِ، فَرَدَّ عَلَیَّ السَّلَامَ بِنَهْرٍ وَ هُوَ یَتَصَابُّ عَرَقاً.
فَقُلْتُ: أَصْلَحَکَ اللَّهُ شَیْخٌ مِنْ أَشْیَاخِ قُرَیْشٍ فِی هَذِهِ السَّاعَةِ عَلَى هَذِهِ الْحَالِ فِی طَلَبِ الدُّنْیَا! أَ رَأَیْتَ لَوْ جَاءَ أَجَلُکَ وَ أَنْتَ عَلَى هَذِهِ الْحَالِ مَا کُنْتَ تَصْنَعُ؟
فَقَالَ: لَوْ جَاءَنِی الْمَوْتُ وَ أَنَا عَلَى هَذِهِ الْحَالِ، جَاءَنِی وَ أَنَا فِی طَاعَةِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ، أَکُفُّ بِهَا نَفْسِی وَ عِیَالِی عَنْکَ وَ عَنِ النَّاسِ وَ إِنَّمَا کُنْتُ أَخَافُ أَنْ لَوْ جَاءَنِی الْمَوْتُ وَ أَنَا عَلَى مَعْصِیَةٍ مِنْ مَعَاصِی اللَّهِ.
فَقُلْتُ: صَدَقْتَ یَرْحَمُکَ اللَّهُ أَرَدْتُ أَنْ أَعِظَکَ فَوَعَظْتَنِی.
لغات مشکل
بَادِناً ثَقِیلًا: فربه و سنگین وزن
بِنَهْرٍ: نفس زنان
یَتَصَابُّ عَرَقاً: عرق جاری بود
منبع
کافی، ج5، ص73-74
حدیث | امام صادق(ع): دوست دارم خدا من را در حال اذیت شدن برای رزق حلال ببیند / امیرالمومنین(ع) با اینکه نیازی به درآمد کار نداشت در گرمای روز مشغول کار می‌شد
متن روایت
رُوِیَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ أَبِی قُرَّةَ قَالَ: دَخَلْنَا عَلَى أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع وَ هُوَ یَعْمَلُ فِی حَائِطٍ لَهُ، فَقُلْنَا:
جَعَلَنَا اللَّهُ فِدَاکَ دَعْنَا نَعْمَلْ لَکَ أَوْ تَعْمَلْهُ الْغِلْمَانُ.
قَالَ: لَا دَعُونِی فَإِنِّی أَشْتَهِی أَنْ یَرَانِیَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَعْمَلُ بِیَدِی وَ أَطْلُبُ الْحَلَالَ فِی أَذَى نَفْسِی. وَ کَانَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع یَخْرُجُ فِی الْهَاجِرَةِ فِی الْحَاجَةِ قَدْ کُفِیَهَا یُرِیدُ أَنْ یَرَاهُ اللَّهُ تَعَالَى یُتْعِبُ نَفْسَهُ فِی طَلَبِ الْحَلَال.
لغات مشکل
حَائِطٍ: باغ
الْهَاجِرَةِ: وسط روز، زمانی که خورشید کاملا بالا آمده
منبع
من لایحضره الفقیه، ج3، ص163
حدیث | امام صادق(ع): دوست دارم مرد در کسب روزی زیر آفتاب صورتش اذیت شود
متن روایت
عَنْ أَبِی عَمْرٍو الشَّیْبَانِیِّ قَالَ: رَأَیْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع وَ بِیَدِهِ مِسْحَاةٌ وَ عَلَیْهِ إِزَارٌ غَلِیظٌ یَعْمَلُ فِی حَائِطٍ لَهُ وَ الْعَرَقُ یَتَصَابُّ عَنْ ظَهْرِهِ.
فَقُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ أَعْطِنِی أَکْفِکَ.
فَقَالَ لِی: إِنِّی أُحِبُّ أَنْ یَتَأَذَّى الرَّجُلُ بِحَرِّ الشَّمْسِ فِی طَلَبِ الْمَعِیشَةِ.
لغات مشکل
مِسْحَاةٌ: بیل
إِزَارٌ غَلِیظٌ: لباس ضخیم
یَتَصَابُّ: جاری بود
منبع
کافی، ج5، ص76
حدیث | تجارت کردن امام صادق(ع) / میلی به سودش ندارم بلکه دوست دارم خدا تلاش من را برای به دست آوردن مال ببیند
متن روایت
عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُذَافِرٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: أَعْطَى أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع أَبِی أَلْفاً وَ سَبْعَمِائَةِ دِینَارٍ فَقَالَ لَهُ:
اتَّجِرْ بِهَا.
ثُمَّ قَالَ: أَمَا إِنَّهُ لَیْسَ لِی رَغْبَةٌ فِی رِبْحِهَا وَ إِنْ کَانَ الرِّبْحُ مَرْغُوباً فِیهِ وَ لَکِنِّی أَحْبَبْتُ أَنْ یَرَانِیَ اللَّهُ جَلَّ وَ عَزَّ مُتَعَرِّضاً لِفَوَائِدِهِ.
قَالَ: فَرَبِحْتُ لَهُ فِیهَا مِائَةَ دِینَارٍ ثُمَّ لَقِیتُهُ فَقُلْتُ لَهُ: قَدْ رَبِحْتُ لَکَ فِیهَا مِائَةَ دِینَارٍ.
قَالَ: فَفَرِحَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع بِذَلِکَ فَرَحاً شَدِیداً فَقَالَ لِی:
أَثْبِتْهَا فِی رَأْسِ مَالِی.
قَالَ: فَمَاتَ أَبِی وَ الْمَالُ عِنْدَهُ، فَأَرْسَلَ إِلَیَّ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع فَکَتَبَ:
عَافَانَا اللَّهُ وَ إِیَّاکَ إِنَّ لِی عِنْدَ أَبِی مُحَمَّدٍ أَلْفاً وَ ثَمَانَمِائَةِ دِینَارٍ أَعْطَیْتُهُ یَتَّجِرُ بِهَا، فَادْفَعْهَا إِلَى عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ.
قَالَ: فَنَظَرْتُ فِی کِتَابِ أَبِی فَإِذاً فِیهِ: لِأَبِی مُوسَى عِنْدِی أَلْفٌ وَ سَبْعُمِائَةِ دِینَارٍ وَ اتُّجِرَ لَهُ فِیهَا مِائَةُ دِینَارٍ، عَبْدُ اللَّهِ بْنُ سِنَانٍ وَ عُمَرُ بْنُ یَزِیدَ یَعْرِفَانِهِ.
لغات مشکل
أَلْفاً وَ سَبْعَمِائَةِ دِینَارٍ: هزار و هفتصد دینار
أَلْفاً وَ ثَمَانَمِائَةِ دِینَارٍ: هزار و هشتصد دینار
منبع
کافی، ج5، ص76
حدیث | فعالیت اقتصادی امام صادق(ع) / کشیدن وزن خرما توسط امام صادق(ع)
متن روایت
عَنْ دَاوُدَ بْنِ سِرْحَانَ قَالَ: رَأَیْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَکِیلُ تَمْراً بِیَدِهِ فَقُلْتُ:
جُعِلْتُ فِدَاکَ لَوْ أَمَرْتَ بَعْضَ وُلْدِکَ أَوْ بَعْضَ مَوَالِیکَ فَیَکْفِیَکَ.
فَقَالَ: یَا دَاوُدُ إِنَّهُ لَا یُصْلِحُ الْمَرْءَ الْمُسْلِمَ إِلَّا ثَلَاثَةٌ، التَّفَقُّهُ فِی الدِّینِ وَ الصَّبْرُ عَلَى النَّائِبَةِ وَ حُسْنُ التَّقْدِیرِ فِی الْمَعِیشَةِ.
لغات مشکل
یَکِیلُ تَمْراً بِیَدِهِ: خرما را با دستان خود وزن می‌کردند
منبع
کافی، ج5، ص78
حدیث | کار کردن امام صادق(ع) برای بی‌نیازی از مردم
متن روایت
عَنْ عَبْدِ الْأَعْلَى مَوْلَى آلِ سَامٍ قَالَ: اسْتَقْبَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع فِی بَعْضِ طُرُقِ الْمَدِینَةِ فِی یَوْمٍ صَائِفٍ شَدِیدِ الْحَرِّ، فَقُلْتُ:
جُعِلْتُ فِدَاکَ حَالُکَ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ قَرَابَتُکَ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ أَنْتَ تُجْهِدُ لِنَفْسِکَ فِی مِثْلِ هَذَا الْیَوْمِ؟
فَقَالَ: یَا عَبْدَ الْأَعْلَى خَرَجْتُ فِی طَلَبِ الرِّزْقِ لِأَسْتَغْنِیَ عَنْ مِثْلِکَ.
لغات مشکل
یَوْمٍ صَائِفٍ: روز تابستانی
منبع
کافی، ج5، ص74
تهذیب، ج6، ص325
حدیث | امام صادق(ع) با اینکه نیازی به درآمد ندارم اما به قدری کار می‌کنم که عرق می‌ریزم
متن روایت
عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ:
إِنِّی لَأَعْمَلُ فِی بَعْضِ ضِیَاعِی حَتَّى أَعْرَقَ وَ إِنَّ لِی مَنْ یَکْفِینِی، لِیَعْلَمَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنِّی أَطْلُبُ الرِّزْقَ الْحَلَالَ.
لغات مشکل
ضِیَاعِی: زمین‌هایم
منبع
کافی، ج5، ص77
حدیث | تجارت امام صادق(ع) به خاطر عائله زیاد
متن روایت
عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ الْفَزَارِیِّ قَالَ: دَعَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَوْلًى لَهُ یُقَالُ لَهُ مُصَادِفٌ. فَأَعْطَاهُ أَلْفَ دِینَارٍ وَ قَالَ لَهُ:
تَجَهَّزْ حَتَّى تَخْرُجَ إِلَى مِصْرَ فَإِنَّ عِیَالِی قَدْ کَثُرُوا.
قَالَ: فَتَجَهَّزَ بِمَتَاعٍ وَ خَرَجَ مَعَ التُّجَّارِ إِلَى مِصْرَ فَلَمَّا دَنَوْا مِنْ مِصْرَ اسْتَقْبَلَتْهُمْ قَافِلَةٌ خَارِجَةٌ مِنْ مِصْرَ فَسَأَلُوهُمْ عَنِ الْمَتَاعِ الَّذِی مَعَهُمْ مَا حَالُهُ فِی الْمَدِینَةِ وَ کَانَ مَتَاعَ الْعَامَّةِ. فَأَخْبَرُوهُمْ أَنَّهُ لَیْسَ بِمِصْرَ مِنْهُ شَیْءٌ. فَتَحَالَفُوا وَ تَعَاقَدُوا عَلَى أَنْ لَا یَنْقُصُوا مَتَاعَهُمْ مِنْ رِبْحِ الدِّینَارِ دِینَاراً. فَلَمَّا قَبَضُوا أَمْوَالَهُمْ وَ انْصَرَفُوا إِلَى الْمَدِینَةِ. فَدَخَلَ مُصَادِفٌ عَلَى أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع وَ مَعَهُ کِیسَانِ فِی کُلِّ وَاحِدٍ أَلْفُ دِینَارٍ. فَقَالَ:
جُعِلْتُ فِدَاکَ هَذَا رَأْسُ الْمَالِ وَ هَذَا الْآخَرُ رِبْحٌ.
فَقَالَ: إِنَّ هَذَا الرِّبْحَ کَثِیرٌ وَ لَکِنْ مَا صَنَعْتَهُ فِی الْمَتَاعِ؟
فَحَدَّثَهُ کَیْفَ صَنَعُوا وَ کَیْفَ تَحَالَفُوا.
فَقَالَ: سُبْحَانَ اللَّهِ تَحْلِفُونَ عَلَى قَوْمٍ مُسْلِمِینَ أَلَّا تَبِیعُوهُمْ إِلَّا رِبْحَ الدِّینَارِ دِینَاراً؟
ثُمَّ أَخَذَ أَحَدَ الْکِیسَیْنِ فَقَالَ:
هَذَا رَأْسُ مَالِی وَ لَا حَاجَةَ لَنَا فِی هَذَا الرِّبْحِ. ثُمَّ قَالَ: یَا مُصَادِفُ مُجَادَلَةُ السُّیُوفِ أَهْوَنُ مِنْ طَلَبِ الْحَلَالِ.
عبارات مشکل
مَتَاعَ الْعَامَّةِ: کالای عمومی، کالایی که عموم مردم به آن نیاز دارند و مخصوص صنف خاصی نیست مثل نان
فَتَحَالَفُوا وَ تَعَاقَدُوا عَلَى أَنْ لَا یَنْقُصُوا مَتَاعَهُمْ مِنْ رِبْحِ الدِّینَارِ دِینَاراً: قسم خوردند و هم پیمان شدند که به ازای هر دینار یک دینار سود بگیرند
مَا صَنَعْتَهُ فِی الْمَتَاعِ؟: چه کردی سود را در این کالا؟ یعنی چطور اینقدر سود به دست آوردی؟
منبع
کافی، ج5، ص161-162
ارسال نظر
لطفا قبل از ارسال نظر اینجا را مطالعه کنید