حدیث | داستان | پاسخ زیبای امام حسن(ع) به پیرمرد فقیر یهودی/ مومن در این دنیا هر چه که نعمت داشته باشد باز در زندان است و کافر هر چه که بدبخت باشد باز در بهشت است
متن روایت
وَ نَقَلَ أَنَّهُ (الحسن) ع اغْتَسَلَ وَ خَرَجَ مِنْ دَارِهِ فِی حُلَّةٍ فَاخِرَةٍ، وَ بِزَّةٍ طَاهِرَةٍ، وَ مَحَاسِنَ سَافِرَةٍ، وَ قَسِمَاتٍ ظَاهِرَةٍ، وَ نَفَحَاتٍ نَاشِرَةٍ، وَ وَجْهُهُ یُشْرِقُ حُسْناً، وَ شَکْلَةٍ قَدْ کَمَلَ صُورَةً وَ مَعْنًى، وَ الْإِقْبَالُ یَلُوحُ مِنْ أَعْطَافِهِ، وَ نَضْرَةُ النَّعِیمِ تُعْرَفُ فِی أَطْرَافِهِ، وَ قَاضِی الْقَدَرِ قَدْ حَکَمَ أَنَّ السَّعَادَةَ مِنْ أَوْصَافِهِ؛ ثُمَّ رَکِبَ بَغْلَةً فَارِهَةً غَیْرَ قَطُوفٍ، وَ سَارَ مُکْتَنِفاً مِنْ حَاشِیَتِهِ وَ غَاشِیَتِهِ بِصُفُوفٍ، فَلَوْ شَاهَدَهُ عَبْدُ مَنَافٍ لَأَرْغَمَ بِمُفَاخَرَتِهِ بِهِ مَعَاطِسَ أُنُوفٍ، وَ عَدَّهُ وَ آبَاءَهُ وَ جَدَّهُ فِی إِحْرَازِ خِصَلِ الْفَخَارِ یَوْمَ التَّفَاخُرِ بِأُلُوفٍ.
فَعَرَضَ لَهُ فِی طَرِیقِهِ مِنْ مَحَاوِیجِ الْیَهُودِ، هِمٌّ فِی هِدْمٍ قَدْ أَنْهَکَتْهُ الْعِلَّةُ، وَ ارْتَکَبَتْهُ الذِّلَّةُ، وَ أَهْلَکَتْهُ الْقِلَّةُ، وَ جِلْدُهُ یَسْتُرُ عِظَامَهُ، وَ ضَعْفُهُ یُقَیِّدُ أَقْدَامَهُ، وَ ضَرُّهُ قَدْ مَلَکَ زِمَامَهُ، وَ سُوءُ حَالِهِ قَدْ حَبَّبَ إِلَیْهِ حِمَامَهُ، وَ شَمْسُ الظَّهِیرَةِ تَشْوِی شَوَاهُ، وَ أَخْمَصُهُ تُصَافِحُ ثَرَى مَمْشَاهُ، وَ عَذَابُ عر عریه [عُرْعُرَتِهِ] قَدْ عَرَاهُ، وَ طُولُ طَوَاهُ قَدْ أَضْعَفَ بَطْنَهُ وَ طَوَاهُ، وَ هُوَ حَامِلُ جَرٍّ مَمْلُوءاً مَاءً عَلَى مُطَاهُ، وَ حَالُهُ یَعْطِفُ عَلَیْهِ الْقُلُوبَ الْقَاسِیَةَ عِنْدَ مَرْآهُ.
فَاسْتَوْقَفَ الْحَسَنَ ع وَ قَالَ: یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ أَنْصِفْنِی.
فَقَالَ ع: فِی أَیِّ شَیْءٍ؟
فَقَالَ: جَدُّکَ یَقُولُ: «الدُّنْیَا سِجْنُ الْمُؤْمِنِ وَ جَنَّةُ الْکَافِرِ» وَ أَنْتَ مُؤْمِنٌ وَ أَنَا کَافِرٌ، فَمَا أَرَى الدُّنْیَا إِلَّا جَنَّةً لَکَ تَتَنَعَّمُ بِهَا وَ تَسْتَلِذُّ فِیهَا، وَ مَا أَرَاهَا إِلَّا سِجْناً لِی قَدْ أَهْلَکَنِی ضُرُّهَا وَ أَتْلَفَنِی فَقْرُهَا.
فَلَمَّا سَمِعَ الْحَسَنُ ع کَلَامَهُ أَشْرَقَ عَلَیْهِ نُورُ التَّأْیِیدِ وَ اسْتَخْرَجَ الْجَوَابَ بِفَهْمِهِ مِنْ خِزَانَةِ عِلْمِهِ، وَ أَوْضَحَ لِلْیَهُودِیِّ خَطَأَ ظَنِّهِ وَ خَطَلَ زَعْمِهِ، وَ قَالَ:
یَا شَیْخُ! لَوْ نَظَرْتَ إِلَى مَا أَعَدَّ اللَّهُ لِی وَ لِلْمُؤْمِنِینَ فِی الدَّارِ الْآخِرَةِ مِمَّا لَا عَیْنٌ رَأَتْ وَ لَا أُذُنٌ سَمِعَتْ، لَعَلِمْتَ أَنِّی قَبْلَ انْتِقَالِی إِلَیْهِ فِی هَذِهِ الدُّنْیَا فِی سِجْنٍ ضَنْکٍ؛ وَ لَوْ نَظَرْتَ إِلَى مَا أَعَدَّ اللَّهُ لَکَ وَ لِکُلِّ کَافِرٍ فِی الدَّارِ الْآخِرَةِ مِنْ سَعِیرِ نَارِ الْجَحِیمِ وَ نَکَالِ عَذَابِ الْمُقِیمِ، لَرَأَیْتَ أَنَّکَ قَبْلَ مَصِیرِکَ إِلَیْهِ الْآنَ فِی جَنَّةٍ وَاسِعَةٍ وَ نِعْمَةٍ جَامِعَةٍ.
کلمات و عبارات مشکل
حُلَّةٍ: پیراهن و عباء، پوششی که از دو لباس تشکیل شده باشد و تمام بدن را بپوشاند
بِزَّةٍ طَاهِرَةٍ: تیپ و لباس تر و تمیز(خوش تیپ)
مَحَاسِنَ سَافِرَةٍ: زیبایی‌هایش آشکار
قَسِمَاتٍ ظَاهِرَةٍ: زیبایی‌هایش نمایان
نَفَحَاتٍ نَاشِرَةٍ: بوی خوش عطر که در فضا پخش شده است
الْإِقْبَالُ یَلُوحُ مِنْ أَعْطَافِهِ: سعادت از دور بر اندامش ظاهر
نَضْرَةُ النَّعِیمِ تُعْرَفُ فِی أَطْرَافِهِ: شادابی نعمت از پیرامونش دیده می‌شود
بَغْلَةً فَارِهَةً غَیْرَ قَطُوفٍ: قاطر با نشاط و قوی و تند رو
سَارَ مُکْتَنِفاً مِنْ حَاشِیَتِهِ وَ غَاشِیَتِهِ بِصُفُوفٍ: خدمتگذاران و غلامانش او را احاطه کرده و گرد او بودند
فَلَوْ شَاهَدَهُ عَبْدُ مَنَافٍ لَأَرْغَمَ بِمُفَاخَرَتِهِ بِهِ مَعَاطِسَ أُنُوفٍ: اگر عبد مناف (جدش) او را دیده بود، با مباهاتی که به وسیله‌ی او می‌کرد، بینیهایی را به خاک می‌مالید
عَدَّهُ وَ آبَاءَهُ وَ جَدَّهُ فِی إِحْرَازِ خِصَلِ الْفَخَارِ یَوْمَ التَّفَاخُرِ بِأُلُوفٍ: و او و آبا و اجدادش را در روز مباهات و فخر فروشی در تحصیل صفات افتخار آمیز، با هزاران آدم دیگر برابر می‌دانست
مَحَاوِیجِ: محتاجین و فقراء
هِمٌّ: پیرمرد فرسوده
هِدْمٍ: لباس کهنه و پوسیده
أَنْهَکَتْهُ الْعِلَّةُ: بیماری او را فرسوده و ناتوان کرده
جِلْدُهُ یَسْتُرُ عِظَامَهُ: پوستش استخوانش را پوشانده
ضَعْفُهُ یُقَیِّدُ أَقْدَامَهُ: بند ناتوانی به پاهایش بسته
ضَرُّهُ قَدْ مَلَکَ زِمَامَهُ: ضرر و زیانش زمام امورش را به دست گرفته
حِمَامَهُ: مرگش را
شَمْسُ الظَّهِیرَةِ تَشْوِی شَوَاهُ: آفتاب ظهر، پوست سرش را کباب کرده
أَخْمَصُهُ تُصَافِحُ ثَرَى مَمْشَاهُ: کف پایش، با خاک رهش همدست است. (شاید کنایه از پا برهنه بودنش باشد که پا مستقیم به خاک راهش برخورد می‌کند)
عَذَابُ عر عریه [عُرْعُرَتِهِ] قَدْ عَرَاهُ: درد سر او را فرا گرفته
طُولُ طَوَاهُ قَدْ أَضْعَفَ بَطْنَهُ وَ طَوَاهُ: طول مدت گرسنگی اش، دلش را به ضعف آورده و او را در هم پیچیده
هُوَ حَامِلُ جَرٍّ مَمْلُوءاً مَاءً عَلَى مُطَاهُ: گویا ظرفهای پر آبی را بر چهارپایانش برداشته
حَالُهُ یَعْطِفُ عَلَیْهِ الْقُلُوبَ الْقَاسِیَةَ عِنْدَ مَرْآهُ: وضع و حالش، دل هر بیننده قسی القلب را نرم می‌کند
خَطَلَ: فساد و پوچی
سَعِیرِ: شعله و زبانه آتش
نَکَالِ: عقوبت
منبع
کشف الغمة، ج1، ص544-545
ارسال نظر
لطفا قبل از ارسال نظر اینجا را مطالعه کنید