۹۵/۰۶/۲۰

حدیث | کار و تلاش مقدمه زندگی بهتر/ برای لذت بردن از زندگی باید تلاش و زحمت بکشی/ اگر تمام نیازهای انسان بدون زحمت و خود به خود انجام می‌شد از زندگی لذت نمی‌بردی

توضیح

این روایت بخشی از کتاب توحید مفضل در موضوع خداشناسی است، که مفضل این معارف را در چهار مجلس از امام صادق(ع) دریافت کرده است. قسمت آورده شده در اینجا، بخشی از روایت جلسه اول مفضل با امام صادق(ع) است، که مجموع فرمایشات حضرت فقط در جلسه اول حدود 46صفحه است.

متن روایت

قال الصادق ع: اعْتَبِرْ یَا مُفَضَّلُ بِأَشْیَاءَ خُلِقَتْ لِمَآرِبِ الْإِنْسَانِ وَ مَا فِیهَا مِنَ التَّدْبِیرِ، فَإِنَّهُ خُلِقَ لَهُ الْحَبُّ لِطَعَامِهِ وَ کُلِّفَ طَحْنَهُ وَ عَجْنَهُ وَ خَبْزَهُ. وَ خُلِقَ لَهُ الْوَبَرُ لِکِسْوَتِهِ، فَکُلِّفَ نَدْفَهُ وَ غَزْلَهُ وَ نَسْجَهُ. وَ خُلِقَ لَهُ الشَّجَرُ، فَکُلِّفَ غَرْسَهَا وَ سَقْیَهَا وَ الْقِیَامَ عَلَیْهَا. وَ خُلِقَتْ لَهُ الْعَقَاقِیرُ لِأَدْوِیَتِهِ، فَکُلِّفَ لَقْطَهَا وَ خَلْطَهَا وَ صُنْعَهَا. وَ کَذَلِکَ تَجِدُ سَائِرَ الْأَشْیَاءِ عَلَى هَذَا الْمِثَالِ. فَانْظُرْ کَیْفَ کُفِیَ الْخِلْقَةَ الَّتِی لَمْ یَکُنْ عِنْدَهُ فِیهَا حِیلَةٌ وَ تُرِکَ عَلَیْهِ فِی کُلِّ شَیْ‏ءٍ مِنَ الْأَشْیَاءِ مَوْضِعُ عَمَلٍ وَ حَرَکَةٍ لِمَا لَهُ فِی ذَلِکَ مِنَ الصَّلَاحِ، لِأَنَّهُ لَوْ کُفِیَ هَذَا کُلَّهُ حَتَّى لَا یَکُونَ لَهُ فِی الْأَشْیَاءِ مَوْضِعُ شُغُلٍ وَ عَمَلٍ لَمَا حَمَلَتْهُ الْأَرْضُ أَشَراً وَ بَطَراً، وَ لَبَلَغَ بِهِ ذَلِکَ إِلَى أَنْ یَتَعَاطَى أُمُوراً فِیهَا تَلَفُ نَفْسِهِ. وَ لَوْ کُفِیَ النَّاسُ کُلَّمَا یَحْتَاجُونَ إِلَیْهِ لَمَا تَهَنَّئُوا بِالعَیْشِ وَ لَا وَجَدُوا لَهُ لَذَّةً.

أَ لَا تَرَى لَوْ أَنَّ امْرَءاً نَزَلَ بِقَوْمٍ فَأَقَامَ حِیناً بَلَغَ جَمِیعَ مَا یَحْتَاجُ إِلَیْهِ مِنْ مَطْعَمٍ وَ مَشْرَبٍ وَ خِدْمَةٍ لَتَبَرَّمَ بِالْفَرَاغِ، وَ نَازَعَتْهُ نَفْسُهُ إِلَى التَّشَاغُلِ بِشَیْ‏ءٍ، فَکَیْفَ لَوْ کَانَ طُولُ عُمُرِهِ مَکْفِیّاً لَا یَحْتَاجُ إِلَى شَیْ‏ءٍ فَکَانَ مِنْ صَوَابِ التَّدْبِیرِ فِی هَذِهِ الْأَشْیَاءِ الَّتِی خُلِقَتْ لِلْإِنْسَانِ أَنْ جُعِلَ لَهُ فِیهَا مَوْضِعُ شُغُلٍ لِکَیْلَا تُبْرِمَهُ الْبِطَالَةُ، وَ لِتَکُفَّهُ عَنْ تَعَاطِی مَا لَا یَنَالُهُ وَ لَا خَیْرَ فِیهِ إِنْ نَالَه.

لغات و عبارات مشکل

مَآرِبِ: نیازمندی‌ها و احتیاجات

‏ فَإِنَّهُ خُلِقَ لَهُ الْحَبُّ لِطَعَامِهِ: خدا دانه را برای غذای انسان آفرید

کُلِّفَ طَحْنَهُ وَ عَجْنَهُ وَ خَبْزَهُ: زحمت آرد و خمیر و نان کردنش را بر گردن آدمی گذاشته شده

الْوَبَرُ: کرک شتر

نَدْفَهُ وَ غَزْلَهُ وَ نَسْجَهُ: زدن و ریسیدن و بافتنش

غَرْسَهَا: کاشتنش

الْعَقَاقِیرُ: داروها

لَقْطَهَا: چیدنش

کَیْفَ کُفِیَ الْخِلْقَةَ الَّتِی لَمْ یَکُنْ عِنْدَهُ فِیهَا حِیلَةٌ: چگونه خدا خلقت اموری را به عهده گرفته که انسان راهی برای انجام آنها ندارد.

لَمَا حَمَلَتْهُ الْأَرْضُ أَشَراً وَ بَطَراً: از شدت شر و سر مستی زمین او را حمل نمی‌کرد[اشرا و بطرا: سرمستی و طغیان و غرور که ناشی از زیادی نعمت باشد]

لَبَلَغَ بِهِ ذَلِکَ إِلَى أَنْ یَتَعَاطَى أُمُوراً فِیهَا تَلَفُ نَفْسِهِ: چه بسا دست به اعمالى مى‏زد که خود را نیز هلاک کند

لَتَبَرَّمَ بِالْفَرَاغِ: از فراغت و بیکاری دلتنگ شود

لَوْ کَانَ طُولُ عُمُرِهِ مَکْفِیّاً لَا یَحْتَاجُ إِلَى شَیْ‏ءٍ... : اگر تمام مدت عمرش نیازی به فراهم آوردن چیزی نبود و همه چیز برای او به قدر کافی بود...

لِکَیْلَا تُبْرِمَهُ الْبِطَالَةُ: خسته و دلتنگ نشود از بیکاری

وَ لِتَکُفَّهُ عَنْ تَعَاطِی مَا لَا یَنَالُهُ وَ لَا خَیْرَ فِیهِ إِنْ نَالَه: تا اینکه [این کار و تلاش] او را از به دست آوردن چیزهایی که هیچ وقت به آنها نمی‌رسد و یا اگر برسد فایده‌ای برایش ندارد باز دارد

منبع

توحید مفضل، ص86