محاسبۀ نفس باید، تبدیل به فرهنگ شود/ آخر سال شمسی، زمان مناسبی برای فرهنگ‌سازی محاسبۀ نفس است/ محاسبۀ نفس یعنی «به عیب‌هایت نگاه کن و آنها را بشمار!»/ پیامبر(ص): وقتی خانم عیب‌جویی و بدزبانی کرد، شوهر جواب ندهد و سکوت کند

شناسنامه

زمان: دهه اول محرم 95
مکان: تهران - هیئت نور
صوت: دانلود | بشنوید
گزارش تصویری: اینجا
کلیپ صوتی: پیشنهاد دهید
اینفوگرافیک: پیشنهاد دهید

پناهیان: هرچه عیب‌جویی از دیگران بد است «عیب‌جویی از خود» خوب است. یکی از ریشه‌های اینکه یک کسی عیب خودش را نمی‌گیرد، این است که در خانه‌ای بزرگ‌شده که پدر و مادرش خیلی عیبش را گرفته‌اند، لذا دیگر حاضر نیست عیب خودش را بگیرد و همه‌جا سعی می‌کند از خودش دفاع کند.

در ادامه فرازهایی از هشتمین جلسۀ این مبحث را می‌خوانید:

محاسبۀ نفس باید، تبدیل به فرهنگ شود /آخر سال شمسی، زمان مناسبی برای فرهنگ‌سازی محاسبۀ نفس است

محاسبۀ نفس باید در جامعه تبدیل به فرهنگ شود؛ اگر محاسبۀ نفس را به یک فرهنگ تبدیل کنیم، آن‌وقت برای همه آسان خواهد شد. و یکی از زمان‌های مناسب برای فرهنگ‌سازی محاسبه نفس، آخر هرسال شمسی است.

محسبۀ نفس یعنی «به عیب‌های خودت نگاه کن و آنها را بشمار!»

محاسبه نفس یعنی اینکه «بنشین به عیب‌های خودت نگاه کن و آنها را بشمار!» امیرالمؤمنین(ع) می‌فرماید: «عاقل باید بدی‌های خودش را بشمارد، طبقه‌بندی کند، بنویسد یا در ذهن داشته باشد؛ ...یُحْصِیَ عَلَى نَفْسِهِ مَسَاوِیَهَا‏»(غررالحکم/453)

اما چرا حضرت فرمود: «بدی‌هایت را بشمار و ببین؟» آدم‌ها دوست ندارند به بدی‌های خودشان نگاه کنند، آدم‌ها دوست ندارند یک کسی مدام به بدی‌هایشان گیر بدهد، البته این چیز بدی هم نیست. مثلاً در خانواده‌ها پدر مادرها خیلی عادت دارند بدی‌های بچه‌هایشان را می‌شمارند و این خیلی بد است. اما بدتر از این چیست که اثرش مخرب‌تر است؟ اینکه خانم‌ها خیلی دوست دارند بدی‌های شوهرشان را بشمارند!

پیامبر(ص): وقتی خانم بدزبانی و عیب‌جویی کرد، شوهر جواب ندهد و سکوت کند/ جزئی‌نگری و نکته‌سنجیِ خانم، نباید او را تبدیل به فردی عیب‌جو کند

خانم‌ها خیلی جزئی‌نگر هستند که البته این خوب است و موجب نکته‌سنجیِ آنها می‌شود، منتها این نکته‌سنجی نباید خانم را تبدیل به یک موجود عیب‌جو کند. زبان خانم‌ها نوعاً منفی است. در طب سنتی می‌گویند: دلیل اینکه خانم‌ها بیشتر از آقایان دچار سردی می‌شوند، روحیۀ منفی‌شان است. خصوصاً اگر یک خانمی جلوی بچه‌ها از آقایش زیاد عیب بگیرد-چه عیب را بگوید یا نگوید و در دلش بریزد- یا خودش را یا شوهرش را و یا بچه‌هایش را نابود می‌کند.

رسول خدا(ص) فرمودند: «زن‌ها دو ویژگی برجسته دارند، یکی اینکه زیبایی‌ای دارند که باید پوشانده بشود. و در کنار این ویژگی، زبان تلخی هم دارند» (النِّسَاءُ عَیٌّ...؛ کافی/5/535) و بعد می‌فرماید که خانم‌ها وقتی بدزبانی کردند، آقایان جواب ندهند و سکوت کنند.

برخی مردها مثل بچه هستند؛ وقتی خانم‌شان حرف منفی می‌زند، جدّی می‌گیرند!

بعضی از آقایان ماشاءالله بااینکه ریش و سبیلی درآوردند، هنوز مانند بچۀ دوران راهنمایی هستند! وقتی خانمش حرف منفی می‌زند، می‌ایستد تا آخر جواب می‌دهد. چرا؟! آخر تو چرا جواب می‌دهی؟ می‌گوید: «من باید منطقی جواب بدهم» شما اشتباه می‌کنید، ایشان که منطقی حرف نزده که حالا شما بخواهی منطقی جوابش را بدهی! خانم شما از سر احساس یک کلمۀ منفی گفت، و بعد وقتی می‌بیند که شما جدّی گرفته‌ای، اصلاً خودش تعجب می‌کند! می‌گوید: این چرا دارد حرف من را جدّی می‌گیرد؟

اگر خانم‌تان حرف منفی زد، به خودتان بگویید: خانم‌ها عادتشان این است که حرف منفی زیاد می‌زنند و معمولاً آن را مبالغه‌آمیز بیان می‌کنند. رسول خدا(ص) فرمود: «در مقابلش سکوت کن!»

کسی که عیب خودش را نمی‌گیرد احتمالاً در خانه‌ای بزرگ‌شده که خیلی عیبش را گرفته‌اند!

بیایید فضا را مثبت کنیم، عیب‌های همدیگر را مچ‌گیری نگیریم، مبالغه در عیب‌جویی نکنیم، در این فضای مثبت یک کار حسابی کنیم. آن کار حسابی این است که بنشینیم عیب‌های خودمان را با آرامش ببینیم.

یکی از ریشه‌های اینکه آدم عیب خودش را نمی‌گیرد این است که در خانه‌ای بزرگ‌شده که-پدر و مادرش-خیلی عیبش را گرفته‌اند، لذا دیگر حاضر نیست عیب خودش را بگیرد و همه‌جا سعی می‌کند از خودش دفاع کند.

پدر و مادری که می‌توانند از بچه‌هایشان عیب نگیرند، خوب است یک روز در هفته را بگذارند تا هر کدام از بچه‌ها بروند یک‌گوشه‌ای و عیب‌های خود را برای خودشان بنویسند. در این صورت بچه‌ها چقدر عیب‌های خود را می‌نویسند!

هرچه عیب‌جویی از دیگران بد است «عیب‌جویی از خود» خوب است/ آیا عیب‌جویی از خود، آدم را افسرده می‌کند؟

هرچقدر که عیب‌جویی از دیگران بد است و قلب انسان را سیاه و تاریک می‌کند، عیب‌جویی از خودتان خوب است و انسان را نورانی و لطیف و معطر می‌کند.

برخی فکر می‌کنند اگر از خودشان عیب بگیرند، افسرده می‌شوند. بله؛ اگر فکر کنی که تنها هستی، افسرده می‌شوی، ولی اگر پیش خدا بروی و عیب‌هایت را بازگو کنی، خدا تحویلت می‌گیرد و دیگر افسرده نخواهی شد. برو در آغوش پروردگارت بنشین و بگو: «خدایا ببین! خدایا من چه بلایی سر خودم آورده‌ام...» مثل بچه‌ای که در بغل پدرش می‌نشیند و می‌گوید «بابا ببین! دستم اوخ شده...» و بعد هم مفصل گریه می‌کند.