۹۵/۱۰/۰۶

صوت | محاسبه نفس

شناسنامه

• زمان: دهه اول محرم 95

• مکان: هیئت نور

• تعداد: 12 جلسه

• گزارش تصویری: اینجا

• موضوع سخنرانی: محاسبه نفس

معرفی بحث:

محاسبه نفس، مفهومی بسیار عمیق و تأثیرگذار بر سایر مفاهیم دینی و البته مورد غفلت است. توجه به ویژگی‌های دنیایی که در آن زندگی می‌کنیم و بررسی ساختار روحی و نیازهای انسان، به خوبی پرده از ضرورت اهتمام بیشتر و جایگاه منحصر به فرد محاسبه نفس برمی‌دارد. محاسبه نفس دارای آثار و نتایجی است که آن‌ آثار را از هیچ توصیه دینی دیگری نمی‌توان تحصیل کرد. عمل ویژه‌ای که نیاز است با فرآیندی دقیق و هوشمندانه وارد ساختار آموزشی کشور شده و بتواند روزی در سبک زندگی و فرهنگ عمومی، جایگاه خود را به دست آورده و سبب خیر دنیا و آخرت همگان باشد.

فهرست:

جلسه1: مبنای هستی‌شناسانه محاسبه نفس

• اهمیت مبارزه با هوای نفس

• غفلت عمومی نسبت به مبارزه با هوای نفس

• آشنایی با یکی از مبانی هستی‌شناسانه محاسبه نفس

• ما در دنیای دقیق و با حساب و کتابی زندگی می‌کنیم

• شواهدی در حساب‌شده بودن جهان پیرامون ما

• به جزئیات بسیار اهمیت بدهیم

• تقوا، یعنی مراقبت

• بی‌تقوا یعنی آدم بی‌‌دقت

• خانواده معنوی؛ خانواده‌ای که اهل حساب و کتاب است

• مراقب‌های شدید اولیاء خدا

• دقت‌های خلقت را ببین تا به دین پناه ببری

• ضرورت ممارست و تمرین محاسبه نفس

• شهدای کربلا اهل حساب و کتاب بودند

جلسه2: مبانی معنوی و انسان‌شناسانه محاسبه نفس

• حساب شده و دقیق بودن برنامه‌های معنوی

• نظم و دقت در ساعات ادعیه

• دین اهل حساب و کتاب، ما را به محاسبه نفس می‌رساند

• نقش محاسبه در شناسایی عیوب خویش و غافل شدن از عیوب دیگران

• محاسبه نفس و اقتضاء طبع انسان

• با محاسبه نفس، خود را به درستی تجربه کنیم

• نمونه‌هایی برای بررسی در محاسبه نفس

• ما از چه چیزی خوشحال و با چه چیزی ناراحت می‌شویم؟

• ضرورت عادت کردن به محاسبه

• برخی از آثار شناختن خود در پرتو محاسبه نفس

جلسه3: قیامت و ضروت محاسبه نفس 

• غربت مفهوم مبارزه با هوای نفس

• محاسبه نفس را وارد سبک زندگی خود کنیم

• تفکر، یکی از مهمترین موضوعات محاسبه نفس

• تأثیر محاسبه نفس بر توبه و مناجات

• تفکر، مقدمه تضرع

• با محاسبه نفس، مانع توجیه‌گری خود شویم

• همه مفاهیم دینی برای مؤثر بودن نیاز به محاسبه نفس دارند

• انسان، معمایی پیچیده

• ضرورت محاسبه نفس برای شناخت انسان

• قیامت؛ مبحثی که انسان را به محاسبه نفس سوق می‌دهد

• ما را روزی محاسبه خواهند کرد

• محاسبه نفس، محاسبه روز قیامت را آسان‌تر می‌کند

• پیشنهاد برنامه‌ای برای محاسبه نفس

جلسه4: سبک زندگی و محاسبه نفس 

• برای دینداری نیاز به اصلاح سبک زندگی داریم

• اهمیت و جایگاه سبک زندگی

• تأثیر سبک زندگی بر عادات، شخصیت و  رفتارهای انسان

• با حساب و کتاب زندگی کردن؛ یکی از ارکان درست زندگی کردن

• کسی که در امور دنیا اهل حساب و کتاب نیست، در مورد آخرت هم نیست

• چرا اهل محاسبه نفس نیستیم؟  

• تأثیر سبک زندگی بر کم‌اعتقادی به قیامت

• برنامه یادآوری معاد داشته باشیم

• آثار سوء مدیریت فکری ما توسط دیگران   

• محاسبه نفس را وارد سبک زندگی خود کنیم

جلسه5: ضرورت تغییر سبک زندگی بر مبنای محاسبه نفس

• تأثیر اصلاح سبک زندگی بر جبران نقص‌های معنوی

• تغییر سبک زندگی و کسب محبت

• تأثیر ویژه اصلاح سبک زندگی بر اصلاح انسان

• یک پیشنهاد؛ برنامه‌ای یکساله برای محاسبه نفس داشته باشیم

• تأثیر قوانین بر شکل‌گیری سبک زندگی

• تغییر دلبخواهی در قوانین الهی، یکی از ریشه‌های فساد

• توجه به قیامت در سبک زندگی

• ضرورت تغییر سبک زندگی بر مبنای محاسبه نفس

• روایاتی در مورد ضرورت محاسبه نفس

جلسه6: برخی از فواید محاسبه نفس؛ خداشناسی و خودشناسی

• تأثیر معرفت نفس و خودشناسی بر شناخت خدا

• ما باید خودمان را بشناسیم

• معنای خودشناسی

• موضوعاتی مهم برای محاسبه نفس

  • ما چه چیزی را حقیقتاً دوست داریم و آن را می‌خواهیم؟

  • راحتی و آرامش چگونه حاصل می‌شود؟

  • مشکل اصلی و مهمترین خواست ما چیست؟

  • چه چیزی حقیقتاً ما را خوشحال یا ناراحت می‌کند؟

• تأثیر محاسبه نفس بر کسب آرامش

• خودشناسی ما را به اینجا می‌رساند که غیر از «خدا» خواست دیگری نداریم

• روایاتی در مورد تأثیر محاسبه نفس بر اصلاح نفس

جلسه7: شناخت دیگران، یکی از دیگر فواید محاسبه نفس

• مروری بر مباحث گذشته

• اثر بالا و منحصر به فرد محاسبه نفس بر اصلاح انسان

• نیاز ما با شناخت دیگران

• تأثیر شناخت دیگران بر کار فرهنگی و تربیتی

• نیاز مبرم هنرمندان به شناخت مخاطبین و نیاز آن‌ها

• خودشناسی، مقدمه‌ای ضروری برای شناخت دیگران

• آشنایی با شیوه محاسه نفس

• برای محاسبه نفس، چه چیزهایی را باید بررسی کرد؟

• بررسی دین، رأی، اخلاق و ادب

• تأثیر مثبت یادداشت کردن هنگام محاسبه نفس

• سؤال از اعمالی که انجام داده یا انجام نداده‌ایم

• در ابتدا به خودمان یادآور شویم که روزی که گذشت دیگر برنمی‌گردد

• در مراحل اول می‌توان اعمال بد را شماره کرد

جلسه8: محاسبه نفس، یک عامل تربیت‌کننده

• ضرورت تبدیل محاسبه نفس به فرهنگی عمومی

• اگر کاری تبدیل به فرهنگ شود، انجام آن آسان می‌شود

• آموزش و پرورش و وظیفه آموزش محاسبه نفس

• عدم محاسبه نفس، عامل هرزه شدن نفس

• عاقل، بدی‌ها و خوبی‌هایش را حساب و کتاب می‌کند

• عیوب خود را با دقت بررسی کنیم

• بدی‌های خود را بشماریم، نه اطرافیان را

• نتایج توجه به عیوب دیگران در محیط خانواده

• زن و ضرورت دوری از منفی‌نگری و منفی‌گویی در خانواده

• ضعف آموزش و پرورش در تقویت مثبت‌نگری در دانش‌آموزان

• عیب‌های خود را در فضایی مثبت بررسی کنیم

• تأثیر فضای منفی بر پیدا کردن رفتارهای دفاعی

• کسی که رفتار دفاعی دارد، شخصیت کامل و برجسته‌ای ندارد

• موضع دفاعی داشتن، عامل کاهش استغفار در جامعه

• با محاسبه نفس، عیوب خود را دقیق ببینیم

جلسه9: بررسی فرآیندهای خوبی و بدی در محاسبه نفس

• آشنایی با دو مفهوم استانداردگرایی و فرآیندگرایی  

• تناسب دین و محاسبه نفس با فرآیندگرایی

• یک مثال؛ با غفلت از فرآیند منظم شدن غرب، نمی‌توان استانداردهای ایجاد شده را با ارزش دانست

•  اهمیت بیشتر فرآیندها در ساختارهای آموزشی

• فرآیندگرا باشیم

• ادب، راهی مهم برای تقویت فرآیندهای صحیح تربیت در مدارس

• فرآیند مدیریت اداره‌ها مهم است

• کار فرهنگی بیشتر باید به اصلاح فرآیندها توجه کند نه نمادها

• محاسبه نفس و توجه به فرآیند گناه

• در محاسبه نفس، استانداردگرایی زیاد مهم نیست

• توجه به فرآیند خوبی و بدی در محاسبه نفس

• نمونه‌هایی از فرآیندگرایی در احکام دین

• در فرآیند تربیت، نتیجه‌گرا نباشیم

• در محاسبه نفس، فرآیندها را بررسی کنیم

• روایتی از حضرت علی(ع)؛ در محاسبه نفس چه چیزهایی را بررسی کنیم؟

جلسه10: توجه به بدی‌ها در محاسبه نفس، در عین نشاط و سرزندگی

• بیشتر به بدی‌های خود توجه کنیم تا خوبی‌ها

• کمال‌طلبی اقتضاء می‌کند با بدی‌های خود به صورت جدی برخورد کنیم

• تناسب توبه از بدی‌ها با مهربان دانستن خدا

• فلسفه جهنم با توجه به مهربانی خدا چیست؟

• به محبت خدا بیشتر توجه کنیم

• شمردن عیوب؛ مرکز ثقل محاسبه نفس

• تصویری خوب از زندگی داشته باشیم

• همراه بودن توجه به عیوب با نشاط و سرزندگی در فرآیند محاسبه نفس

• عاشق، عیب خودش را بزرگ می‌بیند

• چه کسانی محاسبه نفس نمی‌کنند؟

جلسه11: عقلانیت و محاسبه نفس

• محاسبه نفس، رفتاری عقلایی و هوشمندانه

• غفلت عمومی نسبت به جایگاه واقعی عقلانیت

• دعای ابوحمزه، نمونه‌ای از تناسب عقلانیت و مناجات

• یک عارف به شدت عاقل و به شدت با هوش است

• برخورد عقلانی اولیاء خدا با حوادث مختلف

• علاقه‌مندی‌های خود را عقلانی بازنگری کنیم

• محاسبه نفس؛ چیزی از جنس عقلانیت، مدیریت و برنامه‌ریزی

• آدم مذهبی یعنی آدمی بسیار عاقل، دقیق و محاسبه‌گر

• نمونه‌هایی از توصیه‌های روایی با موضوع عقلانیت در محاسبه نفس

• عقلانیت، پایه معنویت

جلسه12: تناسب محاسبه نفس با تجارت

• بررسی محاسبه نفس از زاویه‌ای دیگر

• محاسبه نفس، کار آدم‌های تاجرپیشه است

• کارمندی و کارگری یا تجارت؟

• توصیه شده مزد بگیر دیگران نباشیم

• ضرورت توکل به خدا داشتن در شغل و پیشه

• تجارت و افزایش ریسک‌پذیری

• کسی که تجارت می‌کند، اهل حساب و کتاب می‌شود

• تأثیر اهل حساب و کتاب بودن در محاسبه نفس

• اهمیت آموزش اقتصاد و تجارت به دانش‌آموزان

• اسراف، عارضه فرهنگی مردمی که اهل حساب و کتاب نیستند

• در مسائل معنوی هم تاجرپیشه باشیم

• تمرین تجارت معنوی با محاسبه نفس

• کسی عاشق می‌شود که اهل محاسبه نفس و تجارت با خدا باشد