اولویت امروز جامعۀ ما پرداختن به مسألۀ تقواست نه گرفتن دزد و غارت‌گر بیت‌المال/ چرا تقوا باید در مقام عمل تجلی پیدا کند؟

زمان: محرم 90
مکان: تهران - دانشگاه امام صادق(ع)
انعکاس در: فارس
پی دی اف: A5 | A4
اینفوگرافیک: پیشنهاد دهید
صوت: دانلود | بشنوید
کلیپ صوتی: پیشنهاد دهید

حجت الاسلام علیرضا پناهیان در دهۀ اول محرم، در مسجد دانشگاه امام صادق(ع) با موضوع «تقوا، فراتر از اخلاق» به ایراد سخنرانی پرداختند.

گزیده‌ای از ششمین جلسۀ این بحث در ادامه می‌آید:

تفاوت عزاداران بی‌تفاوت و عزاداران مسئول

عزاداران اباعبدالله(ع) دو گروه هستند: 1. عزاداران بی‌تفاوت 2. عزاداران مسئول.
مردم کوفه جزء گروه اول بودند که وقتی خبر شهادت امام حسین(ع) را شنیدند یا وقتی کاروان اسرای کربلا را دیدند، شروع به گریه کردند اما در موقعِ لازم، مسئولیتی که بر عهده داشتند را انجام ندادند. ما اگر می‌خواهیم جزء گروه دوم باشیم، باید در جامعۀ خود به عنوان جامعۀ مقدمه‌ساز ظهور، که بهترین فرصت برای انجام مسئولیت و بهترین شرایط برای ایفای نقش به ما داده شده است، وظیفۀ خود را به خوبی انجام دهیم. باید احساس ما طوری باشد که گویا حماسۀ کربلا همین دیروز اتفاق افتاده است و الان به ما فرصت جبران داده شده است. باید به این موضوع فکر کنیم که اگر روز قیامت از ما بپرسند؛ در این جامعۀ مقدمه ساز ظهور چه نقشی داشته‌اید، پاسخ مناسبی خواهیم داشت یا نه؟

اولویت امروز جامعۀ ما پرداختن به مسألۀ تقواست نه گرفتن دزد و غارت‌گر بیت‌المال / اقتصاد، سیاست و فرهنگ بدون تقوا حل نخواهد شد

باید در این شرایط حساس، اولویت‌ها را تشخیص دهیم. اولویت اصلی ما در حال حاضر این نیست که به دنبال دزد و غارت‌گر بیت‌المال باشیم. ما مسائل بسیار مهم‌تر و کلیدی‌تری در پیش رو داریم. الان اولویت جامعۀ ما مسألۀ تقواست و نباید اجازه دهیم که با طرح موضوعات دیگر این مسأله به فراموشی سپرده شود و یا در حاشیه قرار گیرد. نخبگان و اندیشمندان جامعۀ ما باید دائماً به موضوع تقوا بپردازند و آن را مکرراً تذکر دهند. چرا که راه نجات جهان بشریت از ظلم، همین تقواست. اقتصاد، سیاست، فرهنگ و سایر امور جامعه بدون تقوا حل نخواهد شد.
جامعۀ ما برجستگی‌های زیادی دارد، اما این برجستگی‌ها را در کجا می‌خواهیم خرج کنیم؟ خوبی‌ها و برجستگی‌های ما باید ما را به تقوا برساند و اِلا در نیمۀ راه خواهیم ماند و به جایی نخواهیم رسید. در این موقعیت خطیری که ما قرار داریم، هم باید تقوا را عمیقاً درک کنیم، و هم اینکه تقوا مورد عشق و علاقۀ ما قرار گیرد. اگر در انتظار مهدی فاطمه(ع) هستیم باید بدانیم که حضرت، منتظر تقوای ماست.

تقوا عاملی است که گرایش به اسلام و انقلاب را در جامعه ثبات می‌بخشد

هر چیزی که در جامعه رواج پیدا کند، در ابتدای امر، امواج اجتماعی به سراغ آن می‌رود ولی بعد از مدتی این جوش و خروش به سردی می‌گراید و خاموش می‌شود. اما تقوا عاملی است که گرایش به اسلام و انقلاب را در جامعه ثبات می‌بخشد و اگر تقوا نباشد گرایش به اسلام نیز به مرور از جوش و خروش خواهد افتاد. اگر تقوا را درجامعه جانیندازیم، مفاهیمی مانند نمازجمعه، حجاب و حتی نماز ... از مُد خواهد افتاد. یعنی مردم و جوانان، مدتی به دنبال این مفاهیم زیبای دینی خواهند رفت اما بعد از مدتی سرد خواهند شد.

چرا تقوا باید در مقام عمل تجلی پیدا کند؟

گفتیم که تقوا یعنی مراقبت و حفظ رابطۀ ما با خداوند. اما چرا باید این مراقبت در عمل صورت گیرد، یعنی چرا تقوا باید در مقام عمل متجلی شود؟ چرا تقوا ما را دعوت به این می‌کند که رابطۀ خود را با خدا در مقام عمل حفظ کنیم؟ چون ما در وجود خود غیر از عمل، آگاهی‌ها، گرایش‌ها و اعتقاداتی داریم که همۀ اینها عمل «متجلی» می‌شوند و در مقام عمل «تثبیت» خواهند شد. امام صادق(ع) می‌فرماید: ایمان تثبیت نمی‌شود، مگر با عمل«وَ لَا یَثْبُتُ الْإِیمَانُ إِلَّا بِعَمَلٍ»(کافی/2/38)

ایمان، اعتقاد و محبت انسان؛ با عمل تثبیت و تقویت می‌شود

عمل تجلی‌گاه علاقه‌، ایمان و آگاهی انسان است. ایمان، اعتقاد و محبت انسان نه تنها با عمل تثبیت می‌شوند بلکه تقویت نیز خواهند شد. عقل انسان با عمل حفظ می‌شود و اگر انسان عملی برخلاف آنچه که عقل به او می‌گوید، انجام دهد، عقل او تضعیف خواهد شد. رسول خدا(ص) می‌فرماید: هر گناهی که مرتکب می‌شوید، گوشه‌ای از عقل شما را از بین می‌برد.( مَن قارَفَ ذَنباً فارَقَهُ عَقلٌ لا یَرجِعُ إلَیهِ أبداً؛ میزان الحکمه/حدیث6751)
اگر کسی از این موضوع گِلِه دارد که چرا ایمان و اعتقادش به بهشت و جهنم کم است، دلیلش آن است که ایمان خود را در مقام عمل متجلی نکرده است و لذا ایمان او تقویت نشده است. حتی تبلیغات با آن تأثیری که بر روح انسان دارد، به اندازۀ عمل اثرگذار نمی‌باشد. به همین دلیل است که غرب با تمام ابزارهای رسانه‌ای خود هرگز نتوانسته است کسی را به قدری در بین مردم دنیا محبوب کند، که در مقام محبوبیت و عشق و علاقۀ مردم، قابل رقابت با اباالفضل العباس باشد.

عمل، قوت روحی انسان را زیاد می‌کند

امیرالمؤمنین(ع) می‌فرمایند: هر کس عمل کند قوت روحی او زیاد خواهد شد و کسی که در عمل قصور کند، سست می‌شود. «مَن یَعمَلْ یَزدَدْ قُوَّةً، مَن یُقَصِّرْ فی العَمَلِ یَزدَدْ فَترَةً»(غررالحکم/حدیث345) همچنین خداوند می‌فرماید: از خدا بترسید و خداوند هم به شما تعلیم مى‏کند «اتَّقُوا اللَّهَ وَ یُعَلِّمُکُمُ اللَّهُ» (بقره/282)

آن‌قدر که استغفار را دوست داریم، عمل را دوست نداریم

الحمدالله، ما روحیۀ خوبی برای استغفار داریم اما آن‌قدر که استغفار را دوست داریم، عمل را دوست نداریم. در مقام عمل هم آنچه که بسیار مهم است ترک گناه است. امیرالمؤمنین (ع) می‌فرمایند: «تَرْکُ‏ الذَّنْبِ‏ أَهْوَنُ‏ مِنْ طَلَبِ التَّوْبَة؛ ترک معصیت از توبه کردن آسان‌تر است.» (نهج البلاغه/حکمت170) آن‌قدر که اجتناب از گناهان برای انسان اهمیت و اولویت دارد، انجام کارهای خوب اهمیت ندارند. امیرالمؤمنین می‌فرمایند: «اجْتِنَابُ‏ السَّیِّئَاتِ‏ أَوْلَى‏ مِنِ‏ اکْتِسَابِ الْحَسَنَات؛ ترک معاصی بر کسب حسنات‏ اولویت دارند»(غررالحکم/3514) به همین دلیل وقتی که سخن از تقوای الهی و حفظ رابطه با خداوند به میان می‌آید بلافاصله انسان به یاد ترک معاصی و عمل می‌افتد، چرا که رابطۀ ما با خداوند بیشتر در زمینۀ عمل شکل می‌گیرد.