۹۷/۰۵/۲۵

حجت‌الاسلام پناهیان در صحن جامع حرم رضوی:

به‌هم‌ریختگی اقتصاد کشور، ناشی از بی‌تدبیری است/ مذاکره، پیشنهاد خردمندانه‌ای‌ نبود اما رأی آورد/ ما طلبه‌ها مقصریم که سخنان هوشمندانۀ دین دربارۀ «اداره زندگی» را تبیین نکردیم

شناسنامه:

• زمان: 970522
• مکان: مشهد مقدس - حرم رضوی

حجت‌الاسلام والمسلمین پناهیان، در جمع زائران و مجاوران بارگاه ملکوتی امام رضا(ع) ضمن اشاره به علت بدبختی جوامع بشری در طول تاریخ، به ذکر دلیل و ریشۀ مشکلات کنونی کشور پرداخت که در ادامه فرازهایی از این سخنرانی را می‌خوانید: 

چرا مردم بااینکه افراد باتقوا را خوب می‌دانند، مدیریت را به گرگ‌ها می‌سپارند؟

• در طول تاریخ، ضعف مدیران و مسئولان هر جامعه‌ای، یکی از عوامل مهم در بدبختی مردم آن جامعه بوده است. بدبختی بشریت این است که شخصیت‌های معنوی و دینی را به‌عنوان «مدیر» و افراد باتدبیر، نمی‌شناسد. غالباً تصور عامه مردم نسبت به افراد باتقوا این‌گونه است که «او آدم خوبی است و پشت سرش نماز می‌خوانیم» اما در عمل، مدیریت را به‌دست گرگ‌ها می‌سپارند!

• سؤال این است که مردم جامعۀ ما چگونه هستند؟ آیا مردم ما به فرد باتقواتر رأی می‌دهند؟ متأسفانه مردم گمان می‌کنند که دین‌داران، مدیریت بلد نیستند، فکر می‌کنند که دین با مدیریت ارتباطی ندارد، از این‌رو ترجیح می‌دهند مدیریت را به افرادِ کمتر دین‌دار بسپارند و در نتیجه بدبخت می‌شوند. در اینجا صرفاً کشور خودمان مدنظر نیست؛ در همه‌جای دنیا همین‌گونه است.

مذاکره پیشنهاد خردمندانه‌ای‌ نبود اما رأی آورد

• مردم وقتی به دین‌دارها و خوبانِ دین می‌رسند، فکر می‌کنند که اینها مدیریت بلد نیستند! چنانکه به علی‌بن ابیطالب(ع) گفتند: شما مدیریت بلد نیستید! درحالی‌که مدیریت افراد باتقوا بسیار هوشمندانه است اما بسیاری از مردم از درک آن عاجزند، به‌همین دلیل در جامعه‌ای که رشد عقلی پیدا نکرده است، خوب‌ها تنها می‌مانند و بدها رأی می‌آورند، در طول تاریخ، وضعیت همین‌طور بوده است.

• مردم بر اثر بی‌بصیرتی و تبلیغات مسموم، معاویه را باهوش‌تر از امام علی(ع) می‌دانستند، چون قدرت تشخیص مدیریت هوشمندانۀ امام را نداشتند. در کشور ما، مردم به کسی رأی دادند که پیشنهاد خردمندانه‌ای نداشت و گفت: «مذاکراه مشکلات را حل می‌کند» این پیشنهاد، هوشمندانه و خردمندانه نبود ولی با تصورات و برداشت مردم، جور در می‌آمد، لذا مردم به آن رأی دادند. پیشنهاد دیگر این بود که «مذاکره فایده‌ای برای مردم ندارد» این پیشنهاد با اینکه هوشمندانه‌تر بود اما از طرف مردم پذیرفته نشد و رأی نیاورد. البته خیلی طول نکشید که مفیدنبودن مذاکرات به اثبات رسید.

زمان ظهور، مردم «مدیریت هوشمندانۀ دینی» را می‌فهمند

• هرکسی با تقواتر و دین‌دارتر باشد سیاست‌مدارتر و نجات‌دهنده‌تر برای اقتصاد جامعه است. مدیریت ولایی، توأم با تقواست و مدیریت علوی، مدیریتی بسیار هوشمندانه است اما سطح درک مردم در طول تاریخ به‌قدری نبوده که پابه‌پای این مدیریت بیایند، به همین‌دلیل حضرت ولی‌عصر(ع) زمانی ظهور می‌کند که وقتی مدیریت ولایی و الهی خود را اعلام کرد، مردم بفهمند. در سیرۀ ائمه هدی(ع) هم می‌بینیم که امامان ما خیلی سریع برای حکومت اقدام نمی‌کردند بلکه منتظر فراهم‌شدن شرایط بودند تا اینکه مردم به ولیّ خدا اعتماد کنند.

نجات اقتصاد کشور کار چه کسانی است؛ افراد باتقوا یا بی‌تقوا؟

• نجات اقتصاد کشور کار چه کسانی است؟ کار افراد باتقواتر است یا افراد بی‌تقواتر؟ چند نفر از مردم ما معتقدند که دین و تقوا راه نجات اقتصاد کشور است؟ مردم موقع انتخابات به تقوای افراد توجهی نمی‌کنند چون معتقدند «دین ربطی به فهم و مدیریت ندارد!» فکر می‌کنند دین یعنی فقط نمازخواندن، گریه و زاری و زیارت و... لذا تصور می‌کنند که مدیریت، مقوله‌ای جدای از دین است.

• دین عقل انسان را رشد می‌دهد. اگر مردم کارها را به انسان کم‌دین و ضعیف‌الایمان بسپارید در واقع کار را به فرد ضعیف‌العقل سپرده‌اند که دائم خراب‌کاری می‌کند. مردم روزی به این رشد می‌رسند و به امام زمان(عج) حق خواهند داد که باتقواترین افراد را به‌عنوان وزرای خود انتخاب کند. مردم نیز می‌فهمند و درک می‌کنند که اگر کسی تقوا نداشته باشد عقل ندارد، اگر کسی ایمان نداشته باشد عقل درستی ندارد، اگر کسی دین نداشته باشد عقل ندارد که با آن مدیریت کند! مردم روزی این کلمات را به‌صورت بدیهی می‌فهمند آن‌وقت می‌توان حکومت و دولت ایده‌آل داشت.

مدیریت‌های کلان سیاسی نیاز به تدبیر دارد نه پدرسوختگی!

• اقتصاد مملکت در اثر بی‌تدبیری این‌طور به‌هم ریخت. بی‌تدبیری یعنی بی‌دینی، چون دین تدبیر آدم را افزایش می‌دهد. دین که فقط نماز و روزه نیست! ظاهراً این تصور که «مدیریت‌های کلان سیاسی، یک‌مقدار پدرسوختگی می‌خواهد!» برای مردم ضرب‌المثل شده است، درحالی‌که این‌گونه نیست. مدیریت‌ به صفای باطن و عقل نیاز دارد نه‌ پدرسوختگی.

• متأسفانه در طول تاریخ، غالباً مردم به کسانی که یک‌مقدار پدرسوختگی داشتند، بیشتر اعتماد کردند تا کسانی که اصلاً در کارشان عیبی نبود؛ در واقع گرهِ کار در همین‌جاست.

مردم فکر می‌کنند دین حرفی برای مدیریت ندارد، لذا به‌سراغ غربی‌ها می‌روند

• اینکه مردم بین سیاست‌ورزی و ایمان فاصله می‌گذارند، یکی از دلایلش ما طلبه‌ها هستیم، حوزه‌های علمیه نباید به این اشتباه دامن بزنند، وقتی دستورات دینی را در باب مدیریت، برای مردم توضیح ندهیم، مردم فکر می‌کنند که دین حرفی برای مدیریت ندارد، در نتیجه به‌سراغ غربی‌ها می‌روند. در حالی‌که حرف‌های دین در باب اقتصاد و معیشت جامعه، بسیار دقیق و هوشمندانه است و متأسفانه عقل خیلی‌ها از درک آن عاجز است.

• امیرالمؤمنین(ع) استخدام‌شدن را مذموم می‌شمارند و سفارش می‌کنند که «جوان تا می‌تواند نباید کارمند شود» (وَ إِنِ اسْتَطَعْتَ أَلَّا یَکُونَ بَیْنَکَ وَ بَیْنَ اللَّهِ ذُو نِعْمَةٍ فَافْعَلْ... ؛ نهج‌البلاغه/نامه 31) ولی امروز، کدام‌یک از جوانان ما این موضوع را می‌دانند؟ در کدام کتاب درسی این موضوع را خوانده‌اند؟ درحالی‌که آدرسِ این کلام حضرت خیلی واضح و منبعش به آسانی در دسترس است؛ نامۀ 31 نهج‌البلاغه، اولین جزوۀ دینی در تاریخ اسلام است که خطاب به جوانان نوشته‌اند ولی متاسفانه جوانان غالباً از آن بی‌خبرند و از مسائل بی‌ارزش مطلع هستند.

ما طلبه‌ها مقصریم که حرف‌های هوشمندانۀ دین در باب اداره زندگی را تبیین نکردیم

• ما طلبه‌ها بخش‌هایی از دین را که مربوط به زندگی اجتماعی و اقتصادی است، برای مردم و جوانان نمی‌گوییم. متأسفانه مردم هم از ما انتظار ندارند که این مسائل را مطرح کنیم بلکه از طلاب می‌خواهند بیشتر مباحث معنوی را مطرح کنند، این خیانت به ائمه(ع) است که تنها به زندگی فردی ایشان پرداخته شود و از سیاست‌های اجتماعی ایشان چیزی گفته نشود.

• هنرِ پول درآوردن و کسب درآمد یکی از آن مسائل مهم است که باید تبیین می‌شد. دین، مضاربه و سپرده‌کردن پول و سودگرفتن را نمی‌پسندد؛ اگر انسان پولش را به کسی یا به بانکی بسپارد و خودش بیکار بنشیند، به‌مرور باعث می‌شود که عقلش زائل شود. لذا اهل‌بیت(ع) سفارش می‌کردند «خودتان با پولتان کار کنید»

• ما طلبه‌ها مقصر هستیم که حرف‌های بسیار هوشمندانۀ دین را در باب اداره زندگی، برای مردم نگفتیم، در نتیجه مردم می‌گویند «دین‌دارها مگر بلدند جامعه را اداره کنند!» مردم در طول تاریخ به اینکه «دین به انسان سیاست یاد می‌دهد» اعتماد نکرده‌اند و این تقصیر طلبه‌ها و حوزه‌های علمیه نیز هست که بخش‌های سیاستی، اقتصادی و معیشتی دین را به مردم آموزش نداده‌اند.