امتیاز پیاده‌روی اربعین نسبت به سایر عبادات چیست/ چرا عُجب و ریا در عبادتِ «پیاده‌روی اربعین» راه ندارد؟

علیرضا پناهیان:

• پیاده‌روی اربعین، یک عبادت بسیار پُرثواب است. هر عبادت پُرثوابی، بالاخره سختی‌ها و زحمت‌هایی هم دارد؛ مثلاً برای نماز شب، باید بستر شیرین خواب را ترک کنی یا برای روزه، باید گرسنگی و تشنگی را تحمل کنی. اما سختی‌های عبادت، وقتی قدم در عبادتگاه می‌گذاری، کم‌کم آسان و شیرین می‌شود، به‌حدی که بعد از مدتی، دیگر نمی‌توانی آن را ترک کنی!

• پیاده‌روی اربعین هم سختی‌هایی دارد اما سختی‌هایش واقعاً شیرین و لذت‌بخش است، آنهایی که این لذت را چشیده‌اند می‌دانند که تفریح‌های دیگر دنیا، لذتِ اینجا را ندارد. انگار اباعبدالله(ع) رنج این عبادت را در کامِ زائرانش، شیرین می‌کند.

• در جلساتی که در مسیر پیاده‌روی اربعین برگزار می‌شود، از زائران می‌پرسیم «شما بارِ اولی هستید یا نه؟» حدود ۲۰درصد، بارِ اولشان است؛ یعنی تقریباً ۸۰درصد کسانی که اربعینِ امسال آمده‌اند، سال‌های قبل هم آمده بودند و تعداد سالِ اولی‌ها کم است. این نشان می‌دهد کسانی که قبلاً آمده‌اند، آن‌قدر برایشان شیرین بوده که اربعین سال بعد، دیگر طاقت نمی‌آورند که نیایند.

• عبادت، دو ویژگی مهم دارد: یکی اینکه سختی دارد. اما کسی که از سختیِ عبادت نترسد و خودش را وارد عبادت کند، شیرینی عبادت را حس خواهد کرد. زیارتِ پیاده‌روی اربعین، از این جهت-که آدم می‌تواند شیرینی این عبادت را بچشد- درسِ بزرگی دارد.

• ویژگی دوم عبادت، این است که خیلی به «قبول‌شدن از جانب خدا» وابسته است؛ یعنی اگر خدا، عبادتِ ما را قبول نکند، عبادتمان چه فایده‌ای دارد؟! لذا آدم باید برای عبادت خودش، تمنای قبولی داشته باشد و به درگاه خدا تضرع کند که «خدایا این عبادت مرا قبول کن...»

• امیرالمؤمنین(ع) می‌فرماید: برای قبول‌شدن عمل، همت و تلاش بیشتری داشته باشید تا خودِ آن عمل! «کُونُوا بِقَبُولِ الْعَمَلِ أَشَدَّ اهْتِمَاماً بِالْعَمَلِ» (مجوعۀ ورام/1/64) چرا اعمال انسان، سخت قبول می‌شود؟ خدا که سخت‌گیر نیست، ما خودمان عمل خودمان را خراب می‌کنیم؛ با ریا و عُجب!

• دو آفت بسیار مهم برای عمل، ریا و عُجب هستند. اما در عبادت اربعین و زیارت امام‌حسین(ع) نه به این سادگی می‌شود ریا کرد، نه به‌سادگی می‌شود دچار عُجب شد! چرا؟ چون کسی که در راه امام‌حسین(ع) یک‌مقدار سختی می‌کشد-وقتی یاد سختی‌ها و مصائب حسین(ع) و فرزندانش می‌افتد- خودش می‌فهمد که هنر نکرده است؛ لذا قیافه نمی‌گیرد.

• این‌قدر امام‌حسین(ع) عزیز و محبوب است که اصلاً کارِ زائر حسین(ع) به ریاکاری و تظاهر نمی‌کشد، چون از روی محبت این کار را انجام داده است، کمااینکه وقتی یک مادر، قربان‌صدقۀ بچه‌اش می‌رود، تظاهر نمی‌کند و ریاکارانه بچه‌داری نمی‌کند، بلکه از شدت علاقه‌اش به فرزندش این کار را می‌کند.

• در دستگاه امام‌حسین(ع) نمی‌شود به‌سادگی ریا کرد. چه کسی در عبادتش ریا می‌کند؟ کسی که لذت و بهرۀ چندانی از عبادتش نبرده است و حالا می‌خواهد با تظاهر و قیافه‌گرفتن پیش دیگران، یک لذتی ببرد. کسی که سرِ نماز، کِیف نکرده، می‌خواهد با ریاکاری یک لذتی ببرد. اما کسی که از عبادتش لذت بُرده و از روی عشقش کار کرده، دیگر نیازی به ریاکاری ندارد!

• کسی که عاشقانه، کاری را انجام دهد، در آن کار، ریا نمی‌کند. لذا عبادتی مثل اربعین و زیارت امام‌حسین(ع) چون عاشقانه است، در آن ریا نیست و از طرفی، چون سختی دارد، ریاکارها برای این زیارت نمی‌آیند.

• چرا در عبادت پیاده‌روی اربعین، عُجب به‌سراغ آدم نمی‌آید؟ وقتی به کربلا می‌رسی، نمی‌توانی قیافه بگیری و بگویی «امام‌حسین(ع)، من این‌همه راه را پیاده برای تو آمده‌ام!» چون حس می‌کنی که زینب(س) و بچه‌های حسین(ع) با پاهای تاول‌زده و بدن‌های تازیانه‌خورده، در کربلا هستند. لذا با شرمندگی، به امام‌حسین(ع) می‌گویی: «یا اباعبدالله، این چند قدمی که برایت آمده‌ام را قبول کن... اصلاً این را ندیده بگیر؛ فقط سلام مرا جواب بده...»

• پیاده‌روی اربعین و زیارت کربلا عبادت پُرثوابی است که سختی‌اش شیرین است و ریا و عُجب هم ندارد! معلوم است که آدم‌های عاقل و باهوش، راه می‌افتند و در این مسیر قرار می‌گیرند، چون عقل به آدم می‌گوید: این پُرسودترین عبادت است. لذا این سفر اربعین، هم عاقلانه است و هم عاشقانه.