۹۷/۱۱/۰۲

حسینیه آیت الله حق‌شناس(ره) - کنترل ذهن در مسیر تقرّب(7) - قسمت اول

شناسنامه:

• مکان: حسینیه آیت الله حق‌شناس(ره)
• زمان: 1397/06/26
• صوت: اینجا
• مناسبت: محرم 97
• مطالب مرتبط: اینجا

در ادامه بخش‌هایی از هفتمین روز سخنرانی علیرضا پناهیان در حسینیه آیت الله حق‌شناس(ره) با موضوع «کنترل ذهن در مسیر تقرّب» را به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بیان معنوی می‌خوانید:

علیرضا پناهیان:

• برخی از معصیت‌های بسیار نابودکننده مثل «ریا» و «عُجب»-که موجب حبط عمل می‌شود- در واقع یک اتفاق ذهنی است. اگر به ذهن کسی خطور کند که «من آدم خوبی هستم» همۀ اعمالش به فنا می‌رود. لذا باید به کنترل ذهن توجه کنیم تا بتوانیم از این معصیت‌هایی که در ذهن اتفاق می‌افتد اجتناب کنیم.

• یک نمونۀ دیگر از این معصیت‌ها سوءظنّ به خداست، یعنی انسان در ذهن خودش به خدا شکّ پیدا کند؛ البته نه شکّ اعتقادی، بلکه شک‌های اخلاقی! مثلاً اینکه خدا را زیاد به «مهربان‌بودن» قبول نداشته باشد و با تردید بگوید: «یعنی خدا هوای من را دارد؟!» این سوءظنّ به خداست.

• در ذهن انسان، اتفاق‌های خوبی هم می‌افتد که موجب سعادت می‌شود؛ مثل یک آرزوی خوب که در ذهن مرور شود. اینها برای خدا ارزش دارد و گاهی مقدّرات ما را بر اساس همین خطورات مثبت ذهنی تنظیم می‌کند. مثلاً آدم پیش خودش می‌گوید «خدا هوای مرا دارد» قبلاً بنا بوده یک بلایی بر سرش بیاید، اما خدا به‌خاطر همین حسن‌ظنِ او، آن بلا را برمی‌دارد.

• در صحرای محشر، فرصت عمل به کسی نمی‌دهند اما یک عمل هست که آنجا هم اثر دارد و آن «حسن‌ظنّ به خدا» است. در روایت هست: کسی را دارند به‌سمت جهنم می‌برند، برمی‌گردد و نگاه می‌کند و می‌گوید: خدایا فکر نمی‌کردم مرا عذاب کنی. خدا می‌فرماید: به‌خاطر همین حسن‌ظنّ، بنده‌ام را بخشیدم. (قَالَ کَانَ ظَنِّی بِکَ أَنْ تَغْفِرَ لِی خَطِیئَتِی وَ تُسْکِنَنِی جَنَّتَکَ؛ فقه‌منسوب به امام‌رضا(ع)/361)

• هرکس دچار ضعف کنترل ذهن هست، حتماً گناهانی که در ذهن اتفاق می‌افتد، زیاد مرتکب شده است؛ چون وسوسۀ ابلیس ملعون هم روی ذهن انسان کار می‌کند، البته اگر محکم برخورد کنی، اثری نخواهد داشت؛ چون «إِنَّ کَیْدَ الشَّیْطانِ کانَ ضَعیفاً» (نساء/76) کسی که در مقابل ابلیس، قدرت کنترل ذهن ندارد و عادت به استعاذه هم ندارد، افکار بد به ذهنش خطور می‌کند.

• علاوه بر کید ابلیس، عامل دیگری هم هست که اگر کنترل نشود، موجب پیدایش افکار منفی در ذهن می‌شود و آن اینکه انسان کلاً نگران و خائف آفریده شده است. خوف باعث احتیاط و حفظ انسان است. اگر خوف نبود، بحث جهنّم در قرآن، اثری بر ما نداشت. اما کسی که خودش را تربیت نکرده باشد، خوفِ او‌ صَرف دوری از جهنّم نمی‌شود، بلکه صَرف امور دنیوی می‌شود و مدام افکار منفی به ذهنش می‌رسد.

• برخی از نیت‌ها تا وقتی به عمل نرسد، گناه محسوب نمی‌شود اما در همان مرحلۀ ذهن، تأثیر روحیِ مخرّب دارد و روحیۀ آدم را خراب می‌کند. لذا باید به‌طور خاص برای گناهان ذهنی استغفار کنیم؛ چون امام باقر(ع) می‌فرماید: به‌خدا سوگند، از گناه نجات پیدا نمی‌کند مگر کسی که به آن اقرار کند (...إِلَّا مَنْ أَقَرَّ بِه؛ کافی/2/426) باید بگویی «خدایا من این نقطه‌ضعف را در ذهنم دارم؛ این را ببخش» البته خدا کریم و بخشنده است، اما باید خودت بفهمی که این عیب را داری، لذا باید پیش خدا به گناهت اقرار کنی.

• یکی از اتفاق‌های خوبِ ذهن، حسرتِ درست یا مذمّتِ نفس است که از چهل سال عبادت بهتر است «ذَمُّکَ لِنَفْسِکَ أَفْضَلُ مِنْ عِبَادَتِکَ أَرْبَعِینَ سَنَةً» (کافی/2/73) مثلاً می‌گویی: ای وای! چقدر از خدا دور بودم! یعنی به نفسِ خودت نهیب می‌زنی. به‌ظاهر هیچ کار خاصی نکرده‌ای، فقط یک‌سری افکار خوب را در ذهن خودت مرور کرده‌ای. این هم یکی دیگر از اتفاق‌های خوبی است که در ذهن آدم می‌افتد.

• دنبال اتفاق‌های خوب در ذهن خودمان باشیم. یکی از آثار قرآن‌خواندن همین است که اتفاق‌های خوبی در ذهنت می‌افتد. قبلش بگو «أعوذُ بالله مِنَ الشیطانِ الرّجیم» به خدا پناه ببر، تا پای آیه‌های قرآن، چیزهای خوب به ذهنت برسد. امیرالمؤمنین(ع) فرمود: مؤمن وقتی قرآن می‌خواند، به پاداش‌های خدا شوق پیدا می‌کند (فَإِذَا مَرُّوا بِآیَةٍ فِیهَا تَشْوِیقٌ رَکَنُوا إِلَیْهَا طَمَعاً ؛ نهج‌البلاغه/خطبه193) خدا به این خطورات ذهنیِ ما بها می‌دهد. اصلاً قرآن بخوان برای اینکه حرف‌های خوب، به ذهنت برسد. در مجالس و محافل معنوی هم اگر همین توجه را داشته باشی، چند برابرِ حرف‌های سخنران، حرف‌های خوب به ذهن خودت خواهد رسید.

جلسه بعد »»

«« جلسه قبل