مستندات | حدیث | امام باقر(ع): کسی که نمی‌تواند در روز عاشورا به کربلا برود، به «صحرا» برود و عزاداری کند/ این کار ثواب «دو میلیون حج و عمره و جهاد در رکاب رسول خدا»(!) را دارد
منبع: کامل الزیارات، ص 174
کسی که نمی‌تواند در روز عاشورا به کربلا برود، به «صحرا» برود و عزاداری کند
جناب علقمة و مالک جُهنی می‌گویند امام باقر(ع) فرمودند: کسى در دهمین روز محرم، مرقد حسین(ع) را زیارت کند و روز را تا شب با حالتى گریان نزد آن حضرت بماند، روز قیامت خدا را ملاقات کند در حالى که خداوند متعال ثواب دو میلیون حج و دو میلیون عمره و دو میلیون جهاد را به وى بدهد، مانند ثواب کسی که با رسول خدا حج و عمره و جهاد به جای آورده باشد!
مالک گوید از حضرت پرسیدم: فدایت شوم، پس کسی که در شهرهاى دوردست است و نمی‌تواند در چنین روزى به زیارت حضرت برود، چه بهره‌ای دارد؟
امام فرمودند: او در چنین روزى به صحرا رفته یا به پشت بام بلندى در خانه‌اش برآید و با سلام به حضرت اشاره کرده، سپس در نفرین بر قاتلان آن حضرت سعى و کوشش نموده، و پس از آن دو رکعت نماز بخواند، در وسط روز قبل از ظهر، سپس براى حسین ندبه و گریه نموده، و به کسانى که در خانه‌اش هستند نیز بگوید که براى حضرت بگریند، و در خانه‌اش مصیبت حضرت را اقامه کند، با اظهار جزع بر حسین(ع). و در خانه‌ها یکدیگر را با گریه ملاقات کنند. و به یکدیگر تعزیت گویند به جهت مصیبت حضرت. پس در صورتی که چنین کنند، من ضامن هستم که خداوند تمام آن ثوابها را به ایشان اعطاء فرماید.
عرض کردم: فدایت شوم، شما براى ایشان ضامن این ثوابها مىشوید؟!
امام فرمودند: هرکسی که این کارها را انجام دهد، من ضامن آنها هستم(که این ثوابها بهشان برسد).
(در ادامۀ روایت-که در ادامه خواهد آمد- علقمه از حضرت خواست تا دعایی تعلیم کنند که هنگام زیارت و سلام بر آن حضرت در روز عاشورا، از دور و نزدیک، خوانده شود. امام باقر(ع) در پاسخ، همین «زیارت عاشورا» که در مفاتیح هست را به او تعلیم دادند.)
عَنْ عَلْقَمَةُ بْنُ مُحَمَّدٍ و مَالِکٍ الْجُهَنِی عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ الْبَاقِرِ ع قَالَ: مَنْ زَارَ الْحُسَیْنَ ع یَوْمَ عَاشُورَاءَ مِنَ الْمُحَرَّمِ- حَتَّى یَظَلَّ عِنْدَهُ بَاکِیاً لَقِیَ اللَّهَ تَعَالَى یَوْمَ الْقِیَامَةِ بِثَوَابِ أَلْفَیْ أَلْفِ حِجَّةٍ وَ أَلْفَیْ أَلْفِ عُمْرَةٍ- وَ أَلْفَیْ أَلْفِ غَزْوَةٍ وَ ثَوَابُ کُلِّ حِجَّةٍ وَ عُمْرَةٍ وَ غَزْوَةٍ کَثَوَابِ مَنْ حَجَّ وَ اعْتَمَرَ وَ غَزَا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ مَعَ الْأَئِمَّةِ الرَّاشِدِینَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ- فَمَا لِمَنْ کَانَ فِی بُعْدِ الْبِلَادِ وَ أَقَاصِیهَا وَ لَمْ یُمْکِنْهُ الْمَسِیرُ إِلَیْهِ فِی ذَلِکَ الْیَوْمِ قَالَ إِذَا کَانَ ذَلِکَ الْیَوْمُ بَرَزَ إِلَى الصَّحْرَاءِ أَوْ صَعِدَ سَطْحاً مُرْتَفِعاً فِی دَارِهِ وَ أَوْمَأَ إِلَیْهِ بِالسَّلَامِ وَ اجْتَهَدَ عَلَى قَاتِلِهِ بِالدُّعَاءِ وَ صَلَّى بَعْدَهُ رَکْعَتَیْنِ یَفْعَلُ ذَلِکَ فِی صَدْرِ النَّهَارِ قَبْلَ الزَّوَالِ ثُمَّ لْیَنْدُبِ الْحُسَیْنَ ع وَ یَبْکِیهِ وَ یَأْمُرُ مَنْ فِی دَارِهِ بِالْبُکَاءِ عَلَیْهِ وَ یُقِیمُ فِی دَارِهِ مُصِیبَتَهُ بِإِظْهَارِ الْجَزَعِ عَلَیْهِ وَ یَتَلَاقَوْنَ بِالْبُکَاءِ بَعْضُهُمْ بَعْضاً فِی الْبُیُوتِ وَ لْیُعَزِّ بَعْضُهُمْ بَعْضاً بِمُصَابِ الْحُسَیْنِ ع فَأَنَا ضَامِنٌ لَهُمْ إِذَا فَعَلُوا ذَلِکَ عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ جَمِیعَ هَذَا الثَّوَابِ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ وَ أَنْتَ الضَّامِنُ لَهُمْ إِذَا فَعَلُوا ذَلِکَ وَ الزَّعِیمُ بِهِ قَالَ أَنَا الضَّامِنُ لَهُمْ ذَلِکَ وَ الزَّعِیمُ لِمَنْ فَعَلَ ذَلِکَ.
چگونه به یکدیگر تعزیت بگوییم؟
مالک مىگوید: عرض کردم: چگونه به یکدیگر تعزیت بگویند؟ حضرت فرمود: بگویند: «عظّم اللَّه اجورنا بمصابنا بالحسین علیه السّلام، و جعلنا و إیّاکم من الطالبین بثاره مع ولیّه الإمام المهدى من آل محمّد صلوات اللَّه علیهم؛ خداوند اجرها و ثوابهاى عزادار بودن ما براى حسین(ع) را زیاد گرداند و ما و شما را از جزو طلب‌کنندگان و منتقیمن خود او در رکاب ولیش امام مهدى از آل محمد(ص) قرار دهد»
قَالَ قُلْتُ فَکَیْفَ یُعَزِّی بَعْضُهُمْ بَعْضاً قَالَ یَقُولُونَ عَظَّمَ اللَّهُ أُجُورَنَا بِمُصَابِنَا بِالْحُسَیْنِ ع وَ جَعَلَنَا وَ إِیَّاکُمْ مِنَ الطَّالِبِینَ بِثَأْرِهِ مَعَ وَلِیِّهِ الْإِمَامِ الْمَهْدِیِّ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ.
ادامۀ روایت: یکی دیگر از آداب مهم روز عاشورا
و اگر بتوانی در آن روز (عاشورا) به دنبال کارها و نیازمندىهایت نروى، نرو. چرا که این روز، روز نحسى است که درآن نیاز و حاجتی روا نمىگردد، و اگر هم برآورده شود، برایش مبارک نخواهد بود و از آن خیر نمی‌بیند. و در آن روز برای خانه‌ات آذوقه تهیه و ذخیره نکنى، چه آنکه اگر کسى در آن روز چنین کند، آن چیزی که ذخیره کرده برای خودش و اهلش برکت نخواهد داشت. پس کسی که به این دستورها عمل کند، ثواب یک میلیون حج و یک میلیون عمره و یک میلیون بار جهاد در رکاب رسول خدا(ص) برایش نوشته مىشود. و همچنین خداوند متعال ثواب هر مصیبتى که از بدو خلقت تا روز قیامت به «انبیاء و رسل و صدّیقین و شهداء، چه فوت شده و چه کشته شده باشند، رسیده است، را به او اعطاء مىفرماید.
فَإِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ لَا تَنْتَشِرَ یَوْمَکَ فِی حَاجَةٍ فَافْعَلْ- فَإِنَّهُ یَوْمٌ نَحِسٌ لَا تُقْضَى فِیهِ حَاجَةٌ وَ إِنْ قُضِیَتْ لَمْ یُبَارَکْ لَهُ فِیهَا وَ لَمْ یَرَ رُشْداً. وَ لَا تَدَّخِرَنَّ لِمَنْزِلِکَ شَیْئاً فَإِنَّهُ مَنِ ادَّخَرَ لِمَنْزِلِهِ شَیْئاً فِی ذَلِکَ الْیَوْمِ لَمْ یُبَارَکْ لَهُ فِیمَا یَدَّخِرُهُ وَ لَا یُبَارَکُ لَهُ فِی أَهْلِهِ. فَمَنْ فَعَلَ ذَلِکَ کُتِبَ لَهُ ثَوَابُ أَلْفِ أَلْفِ حِجَّةٍ وَ أَلْفِ أَلْفِ عُمْرَةٍ وَ أَلْفِ أَلْفِ غَزْوَةٍ کُلُّهَا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ کَانَ لَهُ ثَوَابُ مُصِیبَةِ کُلِّ نَبِیٍّ وَ رَسُولٍ وَ صِدِّیقٍ وَ شَهِیدٍ مَاتَ أَوْ قُتِلَ مُنْذُ خَلَقَ اللَّهُ الدُّنْیَا إِلَى أَنْ تَقُومَ السَّاعَةُ
ادامۀ روایت: تعلیم زیارت عاشورا پس از درخواست علقمه
علقمة مىگوید: عرض کردم: دعائى به من تعلیم فرمائید که در آن روز وقتى از نزدیک به زیارت آن حضرت رفتم آن را خوانده و دعائى یادم دهید که هر گاه از نزدیک به زیارت آن جناب نرفته بلکه از شهرهاى دور و پشت بام به آن حضرت اشارة سلام دادم آن را بخوانم.
حضرت فرمودند: اى علقمه: بعد از آنکه با اشاره به آن حضرت سلام دادى و پس از آن، دو رکعت نماز خواندى و هنگام اشاره (پس از خواندن دو رکعت)، این دعاء و زیارت را که شرحش را برایت مىگویم خواندى، پس تو همان دعایی که فرشتگان زائر آن حضرت خوانده‌اند را خوانده‌ای و و خداوند براى تو یک میلیون حسنه نوشته و یک میلیون گناه محو مىفرماید، و صد هزار درجه، مقام و مرتبه تو را بالا برده، و تو را از کسانى قرار مىدهد که با حسین بن على(ع) شهید شدهاند تا در درجۀ آنها باشی، و شناخته نمىشوى مگر در زمره شهدائى که با آن حضرت شهید شدهاند و ثواب تمام انبیاء و رسولان و کسانى که حسین بن علی را از زمان شهادتش تا به الآن زیارت نموده‌اند، برایت مىنویسد.
در اینجا امام زیارت عاشورا را به علقمه تعلیم کردند(متن زیارت عاشورا در مفاتیح هست). و پس از پایان خواندن زیارت عاشورا، فرمودند: اى علقمه اگر بتوانى هر روز حسین(ع) را با این زیارت، زیارت کنی پس بکن. که ان شاء اللَّه تمام ثوابهائى که ذکر شده برایت منظور می‌شود.
قَالَ عَلْقَمَةُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْحَضْرَمِیُّ فَقُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ ع عَلِّمْنِی دُعَاءً أَدْعُو بِهِ فِی ذَلِکَ الْیَوْمِ إِذَا أَنَا زُرْتُهُ مِنْ قَرِیبٍ وَ دُعَاءً أَدْعُو بِهِ إِذَا لَمْ أَزُرْهُ مِنْ قَرِیبٍ وَ أَوْمَأْتُ إِلَیْهِ مِنْ بُعْدِ الْبِلَادِ وَ مِنْ سَطْحِ دَارِی بِالسَّلَامِ. قَالَ فَقَالَ یَا عَلْقَمَةُ إِذَا أَنْتَ صَلَّیْتَ رَکْعَتَیْنِ بَعْدَ أَنْ تُومِئَ إِلَیْهِ بِالسَّلَامِ وَ قُلْتَ عِنْدَ الْإِیمَاءِ إِلَیْهِ وَ مِنْ بَعْدِ الرَّکْعَتَیْنِ هَذَا الْقَوْلَ فَإِنَّکَ إِذَا قُلْتَ ذَلِکَ فَقَدْ دَعَوْتَ بِمَا یَدْعُو بِهِ مَنْ زَارَهُ مِنَ الْمَلَائِکَةِ وَ کَتَبَ اللَّهُ لَکَ بِهَا أَلْفَ أَلْفِ حَسَنَةٍ وَ مَحَا عَنْکَ أَلْفَ أَلْفِ سَیِّئَةٍ وَ رَفَعَ لَکَ مِائَةَ أَلْفِ دَرَجَةٍ وَ کُنْتَ مِمَّنِ اسْتُشْهِدَ مَعَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ حَتَّى تُشَارِکَهُمْ فِی دَرَجَاتِهِمْ وَ لَا تُعْرَفُ إِلَّا فِی الشُّهَدَاءِ الَّذِینَ اسْتُشْهِدُوا مَعَهُ وَ کَتَبَ لَکَ ثَوَابَ کُلِّ نَبِیٍّ وَ رَسُولٍ، وَ زِیَارَةِ مَنْ زَارَ الْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ ع مُنْذُ یَوْمَ قُتِلَ- [در این قسمت از حدیث، حضرت متن زیارت عاشورا را به او تعلیم می‌کنند] قَالَ عَلْقَمَةُ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ الْبَاقِرُ ع یَا عَلْقَمَةُ إِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ تَزُورَهُ فِی کُلِّ یَوْمٍ بِهَذِهِ الزِّیَارَةِ مِنْ دَهْرِکَ فَافْعَلْ فَلَکَ ثَوَابُ جَمِیعِ ذَلِکَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ تَعَالَى.
منبع: کامل الزیارات، ص 174
در مورد سند وعظمت زیارت عاشورا توضیح دهید