۰۱/۰۱/۲۹

تاریخ بعثت و عصر ظهور( فصل دوم ) - جلسه دوازدهم

آیا مردمی‌کردن حکمرانی به نفع مردم است؟ / اگر مردم، دین را نخواستند و نگذاشتند کارها به آنها سپرده بشود، چه؟ / نبرد فرهنگی ما در آخرالزمان این است که زندگی جمعی مسئولانه را برای اصلاح امور انتخاب کنیم و آن‌را بخش مهمی از معنویت بدانیم

شناسنامه:

• زمان: 1401/01/26
• مکان: برنامه وقت سحر شبکه افق
• موضوع: تاریخ بعثت و عصر ظهور(فصل دوم)
• صوت: اینجا

ساختار امر به معروف و نهی از منکر، مردم را تقویت می‌کند، ولی اگر مردم دین را نخواستند چه؟

در جلسۀ قبل، قسمتی از بیانات حضرت امام را دربارۀ امر به‌معروف و نهی‌ازمنکر، خواندیم که در اوایل پیروزی انقلاب دستور داده بودند مجموعه‌ای برای امر به معروف و نهی از منکر ایجاد بشود. همچنین وعده کردیم که بخشی از فرمایش‌های مقام معظم رهبری را که اهمیت زیادی دارد، در این‌باره مرور کنیم. ایشان هم قبل از انقلاب هم بعد از انقلاب، بیانات مفصّلی دربارۀ این موضوع دارند که خیلی شبیه فرمایش‌های حضرت امام است. این یک خطّ روشن دینی و سیاسی است که تفسیر دقیقی از امر به معروف و نهی از منکر ارائه می‌دهد. 

امر به معروف و نهی از منکر، ساختاری است که مشارکت مردم را در ادارۀ امور خودشان حداکثری می‌کند و به مردم اعتبار و قدرت می‌بخشد، ضعیف‌بودن را در جامعه تا حدّ بسیار زیادی برطرف می‌کند و قدرتمند شدن نابجا و زیادی بسیاری از افراد و باندها را از بین می‌برد. در اینجا یک سؤال جالب مطرح می‌شود؛ بنده این سؤال را مطرح می‌کنم برای اینکه رویش فکر کنیم تا اهمیت ماجرا را بهتر توجه کنیم: «امر به معروف و نهی از منکر به عنوان یک الگو و ساختار مردم را تقویت می‌کند، حالا اگر مردم دین را نخواستند چه؟ آن‌وقت چه اتفاقی می‌افتد؟» این سؤال خیلی مهم است که هم علاقه‌مندان به دین و هم غیرعلاقه‌مندان به دین می‌توانند بپرسند.

اگر انسان‌ها تحت تأثیر اغواگری نباشند و اطلاعات درست به مردم داده بشود، نوعاً و غالباً درست انتخاب می‌کنند

خداوند متعال با توصیۀ محکمی که برای امر به معروف و نهی از منکر دارند، در واقع دارند یک اعتماد بزرگ را به جامعۀ بشری اعلام می‌کنند و آن هم اینکه وقتی مردم حضور داشته باشد، مشارکت و قدرت داشته باشند، راهی غیر از راه خدا را انتخاب نخواهند کرد. الآن در دنیا ممکن است مردم، اشخاص غیرشایسته را انتخاب کنند، الآن ممکن است در دنیا و حتی در کشور خود ما مردم راه‌های غلط را برای زندگی در رأی‌گیری انتخاب کنند، به دلیل اینکه قدرتمندان، از دیکتاتوری مستقیم دست برداشته‌اند و از طریق رسانه‌های رذل، به دیکتاتوری غیرمستقیم روی آورده‌اند و اقدام می‌کنند. رسانۀ رذل، رسانه‌ای است که به مردم دروغ بگوید، حقایق را وارونه جلوه بدهد، مردم را مأیوس بکند تا مردم منزوی بشوند و استضعاف را بپذیرند. چون امروز بشر در فضای رسانه‌ایِ مرعوب‌کننده زندگی می‌کند.

پس ممکن است که بشر، رأی خطا داشته باشد اما واقعاً اگر انسان‌ها تحت تأثیر اغواگری نباشند، نوعاً و غالباً درست انتخاب می‌کنند. امر به معروف و نهی از منکر، یعنی عموم مردم مشارکت داشته باشند و اگر عموم مردم مشارکت داشته باشند غالباً درست عمل خواهند کرد، مخصوصاً در آخرالزمان که تجربۀ بشری راه‌های غلط را در مقابل دیدگان مردم، مفتضح کرده است و مردم می‌دانند آن را‌ه‌ها غلط است و دیگر فریب نمی‌خورند.

اگر برجامیان اطلاعات درست به مردم می‌‌دادند، مردم با آنها همراهی نمی‌‌کردند

پس اینکه ما بگوییم «اگر مردم نخواستند کار به آنها سپرده بشود، چه می‌شود؟» فرض محالی است. همین الان در جامعۀ خودمان، اگر کار به مردم سپرده بشود آیا مردم منافع خودشان را نمی‌خواهند؟ اگر اطلاعات درست به مردم داده بشود، مردم بهترین انتخاب را می‌کنند.

در همین دولت قبلی دربارۀ ارتباط با آمریکا و ماجرای برجام، برجامیان اطلاعات غلط به مردم دادند. مردم هم گفتند عیبی ندارد؛ مردم ما صلح‌جو هستند، مردم ما از سرِ عافیت‌طلبی و تنبلی رأی ندادند، بلکه گفتند اگر یک راه معقولی وجود دارد، چرا به خودمان سخت بگیریم؟ اگر اطلاعات درست داده می‌شد، همین احساسی که مردم در سال‌های آخر دورۀ برجامیان داشتند، همین احساس را آن اول هم پیدا می‌کردند و می‌گفتند این حرف‌ها خنده‌دار است. جالب اینجاست که این اطلاعات غلط، خیلی قاطع و با اعتماد به نفس هم به مردم داده می‌شد! همیشه همین‌طور است؛ همین الآن مردم مغرب‌زمین هم با اطلاعات غلطی که به آنها داده می‌شود دارند زندگی می‌کنند. گاهی از اوقات، اصلاً دسترسی به اطلاعات درست ندارند.

ما هنوز نیاز به کار فرهنگی داریم تا مردم حاضر بشوند مسئولیت اجتماعی خود را بپذیرند

آیا مردمی‌کردن حکمرانی به نفع مردم است؟ بله. آیا مردم مصلحت خویش را درست تشخیص می‌دهند؟ غالباً این‌طور است. البته ممکن است موارد نادر هم به‌وجود بیاید، ولی اگر مردم اطلاعات دقیق داشته باشند معمولاً درست اقدام می‌کنند.

در تاریخ صدر اسلام ممکن بود این اتفاق بیشتر بیفتد که مردم درست انتخاب نکنند چون فرهنگی که در میان آن مردم بود، فرهنگ سلطه‌پذیری و فرهنگ خودمسئول‌ندانی بود، فرهنگ مستضعف زندگی‌کردن بود؛ آن زمان، فرهنگ شیخوخیت حاکم بود یعنی دادن کار به دست بزرگ‌ترهایی که ریش و قیچی دست آنها است. از بین بردن این فرهنگ کار سختی بود. امروز این کار سخت نیست که مردم در صحنه بیایند و کارها را به دست‌ خودشان بگیرند، منتها ما هنوز نیاز به کار فرهنگی داریم که هم مردم حاضر بشوند مسئولیت اجتماعی خودشان را بپذیرند و هم در راه تحقق این مسئولیت اجتماعی «کار جمعی» انجام بدهند. کار جمعی جزئی از فرآیند موفق امر به معروف و نهی از منکر به حساب می‌آید.

جهت امر به معروف و نهی از منکر ضدّ سلطۀ اشرار است

حالا سراغ وعده‌ای که داده بودیم برویم و برخی از فرمایش‌های مقام معظم رهبری را در این زمینه با هم مرور کنیم که ببینید چقدر این فضا روشن است و ما باید به این فضا توجه کنیم. رسول‌خدا(ص) می‌فرمایند: «لَتَأْمُرُنَّ بِالْمَعْرُوفِ وَ لَتَنْهُنَّ عَنِ الْمُنْکَرِ أَوْ لَیُسَلِّطَنَّ اللَّهُ شِرَارَکُم‏» (کنز العمال/ج۳/ص۶۸۱/ح۸۴۴۶) مقام معظم رهبری با بیان این حدیث شریف می‌فرماید: «یعنی امر به معروف و نهی از منکر، جهتش، جهت ضدّ سلطه‌ اشرار است. معنایش این است. این دو عِدل همند. یعنی اگر کردید، سلطه‌ اشرار واقع نخواهد شد. اگر نکردید، سلطه‌ اشرار واقع خواهد شد. پس، معنایش چیست؟ معنایش این است که این امر و نهی، باید در مقابل سلطه‌ اشرار باشد. حالا شما نگاه کنید، ببینید سلطه‌ اشرار کجاست؟» (بیانات در دیدار اعضاى «ستاد احیاى امر به معروف و نهى از منکر» ؛ ۱۳۷۲/۰۳/۳۱)

 پس، معنای سخن پیامبر اکرم(ص) این است که امر و نهی، باید در مقابل سلطه‌ اشرار باشد. بعد ایشان گناهان را تفکیک می‌کنند که اگر یک جوانی، یک زنی، مثلاً حجابش خوب نبود ولی گناهش موجب تسلّط اشرار نمی‌شد، او در اولویت نیست. اولویت‌ را آنجاهایی قرار بدهید که باعث تسلّط اشرار است. بعد ایشان می‌فرماید: مردم باید بدانند که وقتی ما می‌گوییم امر به معروف و نهی از منکر، منظور چیست و ما از آنها چه می‌خواهیم. همان چیزی که مردم الآن درست و حسابی نمی‌دانند.

در طول تاریخ، افرادی که بینش سیاسی نداشتند ضربه‌های زیادی به اسلام زدند

بعد می‌فرماید: «در این قضیّه، بینش سیاسی لازم است. گرچه من معتقدم در همه‌ کارها، اگر انسان سیاسی نباشد، درست نمی‌تواند حقایق را بفهمد. سیاست یک عطر و بوی خاصّی است. مثل این است که شما گلی را می‌برید پیش کسی که شامّه ندارد. همه چیز را از این گل می‌فهمد، اما یک چیز را نمی‌فهمد. شما نمی‌توانید بفهمید که او این را نمی‌فهمد، او هم نمی‌تواند بفهمد که شما چیزی اضافه بر او دارید و می‌فهمید. او، غیرقابل توجیه است. چشمش هم کور نیست که بداند نمی‌بیند؛ نه. آدمهایی که شامّه ندارند، بعضی‌شان تا آخر عمر نمی‌فهمند که شامّه ندارند. یک چیزی ببینند، می‌گویند «بوی خوبی دارد»، اما درک درستی از این قضیه ندارند. سیاست، چنین چیزی است. یک حقیقت است که در یک پدیده به وجود می‌آید و آن را آدمی که بینش سیاسی دارد می‌بیند. اصلاً نمی‌شود آن را به کسی که بینش سیاسی ندارد، نشان داد.» (بیانات در دیدار اعضاى «ستاد احیاى امر به معروف و نهى از منکر» ؛ 31/3/1372)

در طول تاریخ، افرادی که بینش سیاسی نداشتند و با دانستن قطعاتی از دین به اولیاء خدا حمله کردند ضربه‌های زیادی به اسلام زدند، اینها حالِ مردم را از دین به‌هم زدند، مثل آن کسانی که گفتند «الان قرآن سرِ نیزه است؛ ما که با قرآن جنگ نداریم!» و با این بهانه می‌خواستند امیرالمؤمنین(ع) را بکشند. اگر آنها یک‌ذره بینش سیاسی داشتند و می‌دیدند که این عمرعاص است که قرآن را سرِ نیزه کرده، متوجه می‌شدند. باید یک ماه رمضان کسی را بیاورید که سحرها برای مردم از بینش سیاسی و تاریخ صدر اسلام سخن بگوید.

تشخیص اینکه «اولویت در امر به‌معروف و نهی ازمنکر چیست؟» نیاز به بینش سیاسی دارد

مقام معظم رهبری می‌فرماید برای اینکه شما تشخیص بدهید اولویت در امر به معروف و نهی از منکر چیست بینش سیاسی لازم است. اگر یک امام جمعه‌ بینش سیاسی نداشته باشد، یک موضوع غیرمهم را در کنار یک موضوع مهم قرار بدهد، با این کار، چند تا ضربه می‌زند؛ هم از اهمیت آن موضوع مهم، خواهد کاست، هم از اینکه یک موضوع غیرمهم را مهم جلوه داده است، حال مردم را به‌هم خواهد زد؛ یعنی به هر دو موضوع ضربه خواهد زد.

مثلاً آیا مرگ بر آمریکا و مرگ بر بی‌حجاب یکی است؟! آیا وزن این دوتا با هم برابر است؟! ما نمی‌گوییم مسئلۀ بی‌حجابی مهم نیست؛ بلکه می‌گوییم باید دید کدام‌یک مهم‌تر است؟

شما این عبارت‌هایی که رهبر انقلاب دربارۀ امربه‌معروف و نهی از منکر فرموده‌اند، صرفاً به عنوان اینکه ایشان یک عالم دینیِ بادرایت و دارای بینش سیاسی است، بشنوید. ایشان قبل از اینکه رهبر بشود و حتی قبل از انقلاب، در کتاب‌ها و درس‌های خود‌شان بر بینش سیاسی تاکید داشتند.

ستاد امر به معروف و نهی از منکر باید سیاسی‌ترین ستاد مردمی کشور باشد / بزرگ‌ترین معروف‌ها در درجۀ اوّل، عبارت است از ایجاد و حفظ نظام اسلامی

از این جملات رهبر انقلاب، مشخص می‌شود که ستاد امر به معروف و نهی از منکر باید سیاسی‌ترین ستاد مردمی کشور باشد.

ایشان می‌فرماید: «بعضی تصوّر می‌کنند امر به معروف و نهی از منکر، منحصر می‌شود به اینکه انسان به فلان زن یا فلان مردی که یک فرع دینی را رعایت نمی‌کند تذکّر بدهد؛ البتّه اینها امر به معروف و نهی از منکر است امّا مهم‌ترین قلمِ امر به معروف و نهی از منکر نیست. مهم‌ترین قلم امر به معروف و نهی از منکر عبارت است از امر به بزرگ‌ترین معروف‌ها و نهی از بزرگ‌ترین منکرها. بزرگ‌ترین معروف‌ها در درجه‌ اوّل عبارت است از ایجاد نظام اسلامی و حفظ نظام اسلامی؛ این امر به معروف است. معروفی بالاتر از ایجاد نظام اسلامی و حفظ نظام اسلامی نداریم؛ هر کسی که در این راه تلاش کند، آمر به معروف است؛ حفظ عزّت و آبروی ملّت ایران، بزرگ‌ترین معروف است. معروف‌ها اینها هستند: اعتلای فرهنگ، سلامت محیط اخلاقی، سلامت محیط خانوادگی، تکثیر نسل و تربیت نسل جوان آماده‌ی برای اعتلای کشور، رونق دادن به اقتصاد و تولید، همگانی کردن اخلاق اسلامی، گسترش علم و فنّاوری، استقرار عدالت قضائی و عدالت اقتصادی، مجاهدت برای اقتدار ملّت ایران و ورای آن و فراتر از آن، اقتدار امّت اسلامی و تلاش و مجاهدت برای وحدت اسلامی؛ مهم‌ترین معروف‌ها اینها است و همه موظّفند در راه این معروف‌ها تلاش کنند؛ امر کنند. نقطه‌ی مقابل اینها هم عبارت است از منکرها. ابتذال اخلاقی منکر است، کمک به دشمنان اسلام منکر است، تضعیف نظام اسلامی منکر است، تضعیف فرهنگ اسلامی منکر است، تضعیف اقتصاد جامعه و تضعیف علم و فنّاوری منکر است؛ از این منکرها باید نهی کرد.» (بیانات در حرم مطهر رضوی؛ 1/1/1394) ما با مرور این سخنان، درواقع داریم موضوعات استغفارهای شب‌های قدر را هم مرور می‌کنیم چون باید در جاهایی که کم گذاشته‌ایم استغفار کنیم.

سردار سلیمانی می‌فرماید در قیامت از شما می‌پرسند در ارتباط با تقویت ولایت فقیه چه‌کار کردید؟

خیلی جالب است، آقای سردار سلیمانی عارف واصل، کسی که وقتی به او می‌گفتند «شما سال‌هاست اولین شخصیت محبوب کشور هستی» مثل یک نوجوان شهادت‌طلب دوران دفاع مقدس گریه می‌کرد و می‌گفت برای من دعا کنید تا شهید بشوم... ایشان در خانۀ برخی از شهدا، زار می‌زد و التماس می‌کرد که دعا کنید من بروم. او کسی است که در دوران دفاع مقدس فرمانده لشکر بود ولی جدای از لشکر، یک آقای عالم را پنج‌شنبه‌ها صبح دعوت می‌کرد که «تو بیا برای خودِ من کلاس بگذار» نه اینکه مثلاً بگوید «ما خودمان هدایت‌شده‌ایم، شما بیا این لشکر را هدایت کن!»

سردار سلیمانی می‌فرماید: اولین سؤالی که روز قیامت از شما می‌پرسند، دربارۀ ولایت فقیه است، آنجا از شما سؤال می‌کنند در ارتباط با تقویت ولایت فقیه چه‌کار کردید؟

کسی که معیشت مردم را درست کرده، اگر به آنها بگوید «حجاب داشته باشید» مردم از او می‌پذیرند

مردم باید ستاد امر به معروف و نهی از منکر را به عنوان جایی بشناسند که در جهت مردمی‌کردن اقتصاد، چند تا بیانیۀ کوبنده به مجلس، دولت و قوۀ قضائیه داده است و طومارشان را به‌هم پیچیده، یا آنها را هدایت‌شان کرده و در مقابل بعضی از مسئولین، محکم ایستاده است.

مقام معظم رهبری نام امسال را چه قرار دادند؟ «تولید؛ دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین» یعنی باید تولید به صورت دانش‌بنیان و اشتغال‌زا جهش پیدا کند. اگر ستاد امر به معروف و نهی از منکر-که جزو وظایف طبیعیِ آن است- روی تولید دانش‌بنیان خوب کار کرده بود، ما الان این عبارت را به‌عنوان نام امسال نداشتیم، بلکه به‌عنوان گزارش سال‌های قبل داشتیم. اگر کسی که نان و آب‌ مردم را درست کرده است به آنها بگوید «حجاب داشته باشید» مردم می‌گویند «چَشم، حرف شما قبول است» آنهایی هم که امر به معروف و نهی از منکر می‌کنند، باید مردمی‌بودن خودشان را به اثبات برسانند و خودشان توانسته باشند با همدیگر کنار بیایند. یعنی باید مهربانی‌ آنها برای من ثابت بشود. متأسفانه بعضی از مذهبی‌ها به همدیگر رحم نمی‌کنند.

رهبر انقلاب می‌فرماید: «اگر معنای امر به معروف و نهی از منکر و حدود آن برای مردم روشن شود، معلوم خواهد شد یکی از نوترین، شیرین‌ترین، کارآمدترین و کارسازترین شیوه‌های تعامل اجتماعی، همین امر به معروف و نهی از منکر است و بعضی افراد دیگر درنمی‌آیند بگویند «آقا! این فضولی کردن است»! نه؛ این همکاری کردن است؛ این نظارتِ عمومی است؛ این کمک به شیوعِ خیر است؛ این کمک به محدود کردنِ بدی و شرّ است؛ کمک به این است که در جامعه‌ اسلامی‌، گناه، همیشه گناه تلقّی شود. بدترین خطرها این است که یک روز در جامعه‌، گناه به عنوان ثواب معرفی شود؛ کار خوب به عنوان کار بد معرفی شود و فرهنگ‌ها عوض شود.» (بیانات در خطبه‌های نماز جمعه تهران، 25/9/1379‌) ایشان در ادامه، سخنانی دربارۀ همیاری و همدلی و مهربانی بیان می‌کنند که فوق‌العاده است و بعد این‌طور تحلیل می‌کنند که جامعه در زمان امام حسین(ع) به دوران جاهلیت برگشته بود، چون امر به معروف و نهی از منکر در آن ترک شده بود.

ما باید الآن برای ویژگی‌های عصر ظهور شروع به مقدمه‌سازی کنیم

ما که می‌خواهیم به سوی ظهور حرکت کنیم باید ببینیم پس از ظهور چه خواهد شد تا امروز برایش مقدمه‌سازی کنیم. روایتی از رسول‌خدا(ص) نقل شده است که می‌فرماید: «یَخْرُجُ نَاسٌ مِنَ الْمَشْرِقِ فَیُوَطِّئُونَ لِلْمَهْدِیِّ‏» (کشف الغمۀ/ج2/ص477) قومی از مشرق قیام می‌کنند و زمینۀ ظهور امام‌زمان(عج) را فراهم می‌کنند. خُب باید دید که اینجا چه اتفاقی می‌افتد؟ یا باید بگوییم «در روز ظهور، یک‌دفعه‌ای مردم یک احساس عجیب و غریب پیدا می‌کنند که باید امر به معروف و نهی از منکر کنند!» که این معقول نیست. یا باید بگوییم که امام‌زمان(ع) هم مثل رسول‌خدا(ص) می‌آیند و از صفر شروع می‌کنند، درحالی‌که این حرف هم اصلاً معقول نیست. پس اسلام هزار و چهارصد سال معطل چه بوده است؟ اگر از صفر شروع کنند که باز با همان آسیب‌های گذشته مواجه خواهند شد!

یا اینکه باید بگوییم: هر اتفاق خوبی که حضرت پس از ظهور رقم می‌زنند مقدماتش قبل از ظهور آماده شده است. مثل آن سیصد و سیزده نفر یاران تربیت‌شده که برخی‌ از آنها رجعت می‌کنند؛ ولی اگر فاصلۀ‌ همان‌ها هم که رجعت می‌کنند، با مردم زیاد باشد باز هم مردم می‌ریزند و مثل یاران اباعبدالله الحسین(ع) آنها را هم می‌کشند! مگر یاران امام حسین(ع) خوب نبودند؟ بله، ولی مردم آنها را کشتند. باید به این نکته‌ها توجه بشود. پس ما باید الآن برای ویژگی‌های عصر ظهور، شروع به مقدمه‌سازی کنیم.

طبق روایت، اقامۀ نماز و امر به‌معروف و نهی از منکر، دو نشانه برای شناخت امام‌زمان(ع) است

فعلاً شما کلّ بحث‌های دولت اسلامی و حکمرانی اسلامی و مردم‌سالاری را کنار بگذارید و بگویید که «برای ظهور آقا امام زمان(ع) چه‌کار می‌کنید؟»

قرآن کریم دربارۀ عصر ظهور و جایگاه امر به معروف و نهی از منکر پس از ظهور حضرت ولی‌‌عصر ارواحناله‌الفداء می‌فرماید: «الَّذینَ إِنْ مَکَّنَّاهُمْ فِی الْأَرْضِ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّکاةَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْکَرِ وَ لِلَّهِ عاقِبَةُ الْأُمُور» (حج،41) امام باقر(ع) تصریح می‌کنند که این آیه، برای اهل‌بیت(ع) و ظهور حضرت حجت ارواحناله‌الفداء است. «وَ هَذِهِ الْآیَةُ لِآلِ مُحَمَّدٍ ع إِلَى آخِرِ الْآیَةِ- وَ الْمَهْدِیُّ وَ أَصْحَابُهُ یُمَلِّکُهُمُ اللَّهُ مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَ مَغَارِبَهَا‏» (تفسیر قمی/ج2/ص87)

یک نفر آمد پیش امام محمد باقر(ع) و گفت: اگر آن امام، ظهور کرد، ما از کجا بفهمیم که ایشان همان است؟ فرمود: ببینید اقامۀ نماز و امر به معروف و نهی از منکر می‌کند یا نه؟ از آنجا معلوم می‌شود که او صاحب امر است. (قُلْتُ لِأَبِی‌جَعْفَرٍ علیه‌السلام کَیْفَ لَنَا بِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ حَتَّی نَعْرِفَ قَالَ فَقَالَ قَوْلُ اللَّهِ تَعَالَی الَّذِینَ إِنْ مَکَّنَّاهُمْ فِی الْأَرْضِ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّکاةَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْکَرِ إِذْ رَأَیْتَ هَذَا الرَّجُلَ مِنَّا فَاتَّبِعْهُ فَإِنَّهُ هُوَ صَاحِبُکَ؛ تفسیر فرات کوفی/ص274)

نماز جماعت مقدمه‌ای برای آماده‌سازی جمعیت است تا باهم ارتباط پیدا کنند و امر به‌معروف و نهی از منکر کنند

اگر اهل‌بیت(ع) در زمین به قدرت برسند اقامۀ نماز می‌کنند. یک جزء از اقامۀ نماز، نماز جماعت است. نماز جماعت درواقع مقدمه‌ای برای آماده‌سازی جمعیت است تا با هم ارتباط پیدا کنند و امر به معروف و نهی از منکر بکنند. اگر یک نفر از کرۀ مریخ بیاورید در این مسجدها نماز جماعت و عبادت‌های ما را ببیند، حتماً سؤال خواهد کرد «اگر شما می‌خواهید با خدا ارتباط داشته باشید چرا دور هم جمع می‌شوید؟ چرا مثل صفوف نظامی می‌ایستید؟ چرا از امام جماعت تبعیت می‌کنید که انگار فرماندۀ جمع است؟ مگر نظام جمع است؟!» بعد هم احتمالاً قبل از اینکه بخواهید به او جواب بدهید، خودِ آن مریخی به شما می‌گوید: «انگار خدا می‌خواهد با همین نماز جماعت، به شما زندگی جمعی و ولایتمداری یاد بدهد!» 

جالب اینجاست که ما یک‌طوری نمازهای جماعت‌ را در مساجد راه انداخته‌ایم که تعاون بر «برّ و تقوا» (تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوى) از آن نتیجه نمی‌شود. می‌آییم در کنار همدیگر نماز بخوانیم و بعد هم بیرون برویم. الهی فدای نمازهای جماعت‌ الآن بشوم که همین مساجد ما شهیدان بسیاری تربیت کرده است. بنده نمی‌خواهم اینها را زیر سؤال ببرم؛ اگر همین هم نبود که دیگر هیچ چیزی نداشتیم. بنده می‌گویم، همین هم باید تقویت بشود. مسلّماً اقامۀ نماز با قرائت نماز فرق می‌کند.

زندگی جمعی مسئولانه و فعالانه را بخش جدّی از معنویت و سیر و سلوک خودمان بدانیم

بر اساس برخی روایات، جاانداختن امر به‌معروف و نهی ازمنکر، قبل از ظهور خیلی سخت است. چرا؟ تحلیل بنده این است که چون در زندگی فردی-که محصول تمدن غرب است- دخالت ندادن مردم در امور، خیلی تقویت شده است. الان اینکه کسی به کار کسی کار نداشته باشد انگار یک کلاسی دارد! اصلاً بعضی‌ها به دخالت نکردن در سیاست و نپرداختن به امور اجتماعی پُز می‌هند و افتخار می‌کنند.
در آخرالزمان و قبل از ظهور، نبرد فرهنگی و فکری ما این است که این زندگی جمعی مسئولانۀ فعالانه را برای اصلاح امور انتخاب کنیم و این را بخش جدّی از معنویت و سیر و سلوک خودمان بدانیم. بنده سخن کسی را که بگوید «این بحث‌ها برای ماه رمضان نیست چون ماه رمضان برای سیر و سلوک است...» بی‌انصافی می‌دانم. آن‌وقت از دوتا عارف بزرگ یعنی آقای بهجت و آقای شاه‌آبادی برایشان مطالبی خواهم آورد که ببینند مُرّ عرفان و معنویت همین مسائلی است که ائمۀ‌هدی(ع) به ما فرمودند.
(الف3/ن2)