۰۰/۱۱/۱۷

گفتگوی زندۀ تلویزیونی در شب شهادت امام هادی(ع) از سامرا

چرا امام هادی(ع) با وجود پایگاه اجتماعی قوی، برای گرفتن حکومت اقدام نکرد؟/ مشکل زمان امام هادی(ع) عدم رشد شیعیان در «زندگی اجتماعی» بود

شناسنامه:

• زمان: ۱۴۰۰/۱۱/۱۵
• مکان: گفتگوی زندۀ تلویزیونی- سامرا
• مناسبت: شب شهادت امام هادی(ع)
• صوت: اینجا

علیرضا پناهیان در شب شهادت امام هادی(ع) از سامرا:

در زمان امام هادی(ع) یک بی‌ثباتی‌ای در میان ستمگران بود و حکومت آنها پایگاه اجتماعی نداشت، درحالی که امام هادی(ع) پایگاه اجتماعی بسیار گسترده و عمیقی داشت.

در واقع پایگاه اجتماعی امام‌رضا(ع) به امام جواد(ع) و امام هادی(ع) رسیده بود. اما چرا با وجود این پایگاه اجتماعی قوی، امام و شیعیانش باید این غربت را تحمل کنند؟

انگار خدا می‌خواهد با قضایای تاریخی به ما بگوید که وقتی شما ضعیف باشید دشمنِ ضعیف شما هم بر شما غلبه می‌کند، وقتی شما ضعیف باشید کسانی مثل متوکل، بر شما غلبه می‌کنند و امام قویّ شما پیروز نمی‌شود و اصلاً قیام نمی‌کند که حکومت را بر عهده بگیرد.

البته منظور از ضعف، «ضعف در زندگی اجتماعی» است. زندگی اجتماعی داشتن خیلی فرق می‌کند با اینکه شما برای خودت آدم خوبی باشی، برای خودت آدم معتقدی باشی.

اسلام حرف سختی دارد که ما تا حالا نتوانسته‌ایم به خوبی اجرا کنیم؛ آن هم اینکه از ما می‌خواهد که «احساس مسئولیت جمعی داشته باشیم؛ خودمان قیامِ به حق بکنیم و امام، فقط هادی باشد»

امام هادی(ع)، مانند امامان قبلی و بلکه بیشتر از ایشان، از جهت پشتوانه اجتماعی، خیلی قوی‌تر از معدود مخالفین خودش بود و اگر می‌خواست، خیلی ساده می‌توانست حکومت را به‌دست بگیرد. پس چرا حکومت را به دست نگرفت؟

چون مردم هرچند ایمان، آگاهی و اعتقاد کافی داشتند، اما «در زندگی اجتماعی» این‌قدر رشد نکرده بودند که حضرت با اتکای به آنها بتواند یک حکومت مردمی تشکیل بدهد؛ حکومتی که مردم نقش اصلی را در اداره آن داشته باشند؛ نه حکومتی که صرفاً متکی به قدرت خلیفه و حاکم باشد.

مشکل زمان امام هادی(ع) این بود که شیعه به آن سطح از بلوغ اجتماعی نرسیده بود و الّا ایمان و معرفت تا حدّ زیادی بود بلکه پایگاه اجتماعی امام هادی(ع) بسیار بیشتر از دشمنان‌ ایشان بود.

اتفاقاً رسالت امام هادی(ع) این بود که علی‌رغم اینکه جامعه به سطحی از بلوغ اجتماعی و به سطحی از وضعیت مطلوب اسلامی نرسیده بود که حضرت قیام کند، اما حضرت شروع کرد هستۀ جامعۀ اسلامی را شکل‌دادن؛ با آن شبکۀ وکالت و با منسجم کردن مؤمنین به صورت گروه‌گروه در کنار همدیگر.

ما وارد دوران غیبت شدیم تا سرمشقی که امام هادی(ع) برای بلوغ اجتماعی شیعه و بلوغ اجتماعی اهل ایمان به ما داده بود، این‌قدر اجرا کنیم و به حدی برسیم که امام زمان(ع) تشریف بیاورد.

برای اینکه امام زمان(ع) تشریف‌فرما بشوند نیاز ندارد که همۀ مردم مثل آقای بهجت بشوند. نیاز ندارد که همه در معرفت به اوج عرفان برسند. البته این هم کافی نیست که تک‌تک مردم هر کسی برای خودش آدم خوبی باشد.

لازمۀ مسئلۀ ظهور این است که ما بتوانیم آن سطح مورد نظر از زندگی اجتماعی را پدید بیاوریم. مسئولیت اجتماعی بپذیریم و برای مردم دغدغه داشته باشیم.

از غربت امام هادی(ع) یاد غریبی امام زمان بیفتیم. از امام زمان عذرخواهی کنیم برای اینکه ایشان را غریب گذاشته‌ایم. چون ما مردمی هستیم که اگر بهتر می‌بودیم، الآن امام زمان در بین‌مان بود.