۹۳/۱۱/۰۵

حدیث | امام صادق(ع): «موت ملک عبدالله»، «اختلافات شدید حکومتی پس از مرگ او» و «کوتاهی دورۀ حکومت حاکمان بعدی او» نشانۀ نزدیکی ظهور+ بررسی روایت

متن روایت

عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ: مَنْ یَضْمَنْ لِی مَوْتَ عَبْدِ اللَّهِ أَضْمَنْ لَهُ الْقَائِمَ. ثُمَّ قَالَ: إِذَا مَاتَ عَبْدُ اللَّهِ لَمْ یَجْتَمِعِ النَّاسُ بَعْدَهُ عَلَى أَحَدٍ وَ لَمْ یَتَنَاهَ هَذَا الْأَمْرُ دُونَ صَاحِبِکُمْ إِنْ شَاءَ اللَّهُ وَ یَذْهَبُ مُلْکُ سِنِینَ وَ یَصِیرُ مُلْکَ الشُّهُورِ وَ الْأَیَّامِ.

فَقُلْتُ: یَطُولُ ذَلِکَ؟

قَالَ: کَلَّا.

ترجمه

ابی‌بصیر می‌گوید از امام صادق(ع) شنیدم که فرمود: هر کس مرگ عبدالله را برای من تضمین کند(خبر قطعی دهد)، قیام قائم را تضمین می‌کنم، سپس فرمود: هنگامی‌که عبدالله بمیرد، مردم بعد از او بر احدی جمع نمی‌شوند و این امر (حکومت) ختم نمی‌شود مگر به صاحبتان إن‌شاءالله و فرمانروایی ماه‌ها و ایام جایگزین سال‌ها می‌شود،

پس گفتم: تحقق این امر طولانی است،

فرمود: هرگز.

منبع

الغیبة(شیخ طوسی)، ص447

بحار الانوار، ج52، ص210

اثبات الهداة (شیخ حر عاملی)، ج5، ص357

بررسی سند روایت

1. بنا بر نظر متخصصین حدیث؛ سند روایت صحیح و بدون اشکال است.
2. گرچه در منابعی که در اختیار داریم این روایت اولین بار در کتاب غیبت شیخ طوسی آمده و اصطلاحاً از منفردات شیخ است، اما با توجه به آتش سوزی کتابخانه شیخ و کتابخانۀ شاپور و دیگر وقایع عصر شیخ طوسی خیلی جای تعجب نیست که در باقی کتب هم عصر شیخ و قبل از او این روایت نیامده است، علاوه بر اینکه سند شیخ تا امام معصوم متصل است و خود شیخ عالم به رجال و تراجم بوده و این خود سبب قوت روایت است. همچنین این روایت معارض خاصی در میان سایر روایات ندارد و با توجه به متن و محتوای روایت، داعی خاصی نیز برای جعل آن به نظر نمی‌رسد.

بررسی محتوای روایت

الف) آنچه از ظاهر روایت برمی‌آید:

1. مردن عبدالله (با ویژگی‌هایی که ذکر می‌شود) نشانۀ نزدیکی ظهور است.
2. این عبدالله پادشاه و حاکم بوده است.
3. حکومت او سال‌ها برقرار بوده است.
4. بعد از مردن او، حکومت متزلزل می‌شود و بر شخص دیگری وفاق صورت نمی‌گیرد و حاکمان بعدی حکومت‌های یکساله و کمتر خواهند داشت.
5. بعد از او، حکومت در سرزمین او مستقر نمی‌شود تا نهایتاً حکومت به دست امام زمان(عج) برسد.

ب) اینکه مردن عبدالله زمینۀ جنگ قدرت در عربستان خواهد شد، مطلبی است که لااقل چندین سال است توسط تحلیل‌گران سیاسی خارجی و داخلی بیان شده است:

1. بهمن 93: آمریکا ـ روزنامه واشنگتن پست: «سیمون هندرسون»، عضو موسسه سیاست خاورمیانه: دوران دشوار عربستان در پیش است و شاه جدید اختلال مشاعر دارد/ممکن است کشمکش‌های وسیع‌تر از اذعان خاندان سعودی باشد./ وضع جسمانی نامساعد پادشاه جدید عربستان دوره حاکمیتش را کوتاه می‌کند / با مرگ عبدالله، کنترل مهمترین قدرت سنی منطقه و نزدیکترین متحد عرب آمریکا در دستان پادشاهی ۷۹ ساله است که علاوه بر مشکلات جسمی به زوال عقل و اختلال مشاعر مبتلاست (+ و +)
2. بهمن 93: «رابرت فیسک»- تحلیلگر سیاسی- در روزنامه تلگراف: عربستان در آستانه انقلابی از درون خاندان سلطنتی است/ انقلابی که عربستان را تهدید می‌کند از سوی ایران نخواهد بود؛ این تهدید از سوی اقلیت شیعه خود عربستان و نیروهای مسلح وهابی نیز نخواهد بود. تهدید پادشاهی سعودی از درون خود خاندان سلطنتی این کشور است(+)
3. بهمن 93: مرگ ملک عبدالله سرآغاز جنگ قدرت در عربستان(+)
4. بهمن 93: عربستان سعودی در آستانه عصر تکان‌های بزرگ/یادداشت سایت تحلیلی روس "ایران رو" گزارشی را به‌قلم "ولادیمیر آلکسییف"(+)
5. بهمن 93: عربستان پس از ملک‌ عبدالله/ شکنندگی و بی‌ثباتی، میراث آینده آل‌سعود(+)
6. آذر 91: یادداشت رئیس حزب ضد صهیونیستی فرانسه: زنگ هشدار در ستادهای ارتش آمریکا و عربستان سعودی به صدا در آمده است و بسیار ضروری است که برای انتقال قدرت و سازش (در عربستان سعودی) راه حلی پیدا شود. خاندان آل سعود احتمال دارد از هم بپاشد زیرا در ریاض بوی جنگ برادرکشی برای رسیدن به قدرت به مشام می رسد.(+)
7. آذر 91: مرگ احتمالی پادشاه عامل تشدید اختلافات خاندان سعودی(+)
8. آذر 91: افزایش اختلافات آل سعود درباره ولیعهد آینده(+)
9. آبان 91: رادیو نروژی اوستن: کمیته ویژه آمریکا برای حکومت سعودی پس از ملک عبدالله(+)
10. شهریور 91: عرصه سیاسی عربستان سعودی دچار اختلافات گسترده‌ای است و بسیاری از کارشناسان جنگ قدرت شدیدی را همزمان با ناخوش‌ احوال شدن شاه سعودی پیش‌بینی می‌کنند(+)

ج) با توجه به اینکه جزئیات بیان شده در روایات با وضعیت کنونی عربستان و ملک عبدالله تطبیق می‌کند:

1. احتمال اینکه منظور امام صادق(ع) مردن همین شخص باشد و در نتیجه ظهور نزدیک باشد، بسیار محتمل و جدی است و قرائن بسیاری موید این احتمال است.
2. ظاهراً استدلال یا قرینۀ قابل اعتنایی برای اینکه بتوان ثابت کرد یا احتمال قابل توجهی داد که وضع فعلی عربستان مصداق روایت امام صادق(ع) نباشد، وجود ندارد.
3. در عین حال، تطبیق روایت مذکور بر وضع فعلی عربستان به صورت قطع و یقین ممکن نیست، بلکه در حد یک احتمال قوی و جدی قابل طرح است.
4. مهمترین فوائد توجه به نزدیکی ظهور، توجه، بررسی و اهتمام بیشتر به وظایف فردی و اجتماعی یک منتظر نسبت به وضعیت خود و جهان است و تلاش مضاعف برای تقویت زمینه‌های ظهور و کاستن از موانع و آسیب‌ها. نشانه‌ها توجه ما را جلب می‌کنند تا به نقاط و وظایف مغفول با دقت بیشتری نگاه کنیم و با کنار گذاشتن رخوت، عاقلانه‌تر وظایف خود را شناخته و مورد توجه قرار دهیم. تمام این وظایف از همان مجرای تکالیف الهی و احکام شرعی می‌گذرد که مبتنی بر معارف دین و در رأس آن اوامر و اشاره‌های ولایت-در زمان ما ولی فقیه؛ امام خامنه‌ای- است. اهمیت مبارزه با ظالم، جهاد، کمک به مسلمان و مظلوم، هدایت و نجات انسان‌ها همه از ارکان بدیهی اسلام است که جهت و نوع آن بر اساس شرایط زمان تغییر می‌کند و با اشاره و تدبیر ولیّ تعیین می‌شود.
5. برای این توجه و اهتمام مضاعفِ ناشی از توجه به نزدیکی ظهور که ذکر شد، همان احتمال قوی کاملاً کافی است؛ همچنان که در امور دیگر زندگی اینچنین است.