جای محاسبۀ نفس در مساجد خالی است/ چرا باید محاسبۀ نفس کنیم؟/ بدون محاسبۀ نفس، نمی‌شود این نفس دغل‌باز را کنترل کرد/ استغفار بدون محاسبۀ نفس خنده‌دار است!

شناسنامه

زمان: دهه اول محرم 95
مکان: تهران - هیئت نور
صوت: دانلود | بشنوید
گزارش تصویری: اینجا
لینک تلگرامی: اینجا
کلیپ صوتی: پیشنهاد دهید
اینفوگرافیک: پیشنهاد دهید

شما هر تصمیم خوبی برای خودت بگیری، تا مکر نفست را نشناسی و گیرش نیندازی، نمی‌توانی آن‌را اجرا کنی، او به تو اجازه نمی‌دهد. محاسبه نفس مثل دامی می‌ماند که می‌توانی مکر نفست را گیر بیندازی و بشناسی

در ادامه فرازهایی از سومین جلسه این سخنرانی را می‌خوانید:

جای محاسبۀ نفس در مساجد ما، خالی است

بی‌توجهی به موضوع «محاسبۀ نفس» در جامعۀ ایمانی و دینی ما بالاست. جای محاسبه نفس در مساجد ما، خالی است. شما در مساجد، بیشتر سر و صدا می‌شنوید تا سکوتی که برای محاسبۀ نفس، برنامه‌ریزی شده باشد در روایات ما فرموده‌اند: «دقایقی تفکر ارزشش از حداقل یک سال عبادت بالاتر است.»(فِکْرُ سَاعَةٍ خَیْرٌ مِنْ عِبَادَةِ سَنَةٍ؛ مصباح الشریعه/ص171) مسجد هم که جای عبادت است. چه عبادتی بالاتر از تفکر با موضوع محاسبه نفس؛ آن‌هم در مسجد.

استغفار بدون محاسبۀ نفس، خیلی جالب و خنده‌دار است!

خیلی از مؤمنین عادت به محاسبۀ نفس ندارند، خیلی جالب و کمی خنده‌دار است که بدون محاسبۀ نفس، استغفار می‌کنند! مثلاً شما الآن برای چه داری استغفار می‌کنی؟ می‌گوید: «همین‌طوری، کلاً خدایا ما را ببخشید!» به ‌احتمال ‌زیاد چنین استغفاری پذیرفته نیست، چراکه فرموده‌اند: «به خدا قسم نجات پیدا نمی‌کند از گناه مگر کسی که به آن اقرار بکند؛ وَ اللَّهِ مَا یَنْجُو مِنَ الذَّنْبِ إِلَّا مَنْ أَقَرَّ بِهِ»(کافی/ج2/ص426)
اقرار هم که ساده نیست. شما می‌خواهی بگویی من فلان فحش را دادم، خب خدا می‌فرماید: «تو چرا چنین حرف زشتی زدی؟ در اثر حسادت بود؟ در اثر تکبر بود؟ در اثر حرص بود؟ در اثر چه بدی‌ای بود؟ آن را هم باید بگویی، از آن‌هم باید استغفارکنی! بلکه استغفار از آن مهمتر است!»

دعا و مناجات بدون محاسبۀ نفس حتی «شدنی» نیست

دعا و مناجات بدون محاسبۀ نفس حتی «شدنی» نیست. شما اگر مناجات‌های ائمۀ هدی(ع) را بخوانید؛ اصلاً معلوم است این دعا بعد از یک مدتی تفکر در خویشتن است که این تضرّع در بارگاه پروردگار عالم دارد تحقق پیدا می‌کند ولی ما محاسبۀ نفسش را برداشته‌ایم، و بقیه‌اش را داریم اجرا می‌کنیم.
خلوص بدون محاسبۀ نفس اصلاً امکان دارد؟! تا کسی عمیقاً تأمّل نکند، نمی‌تواند عمیقاً خودش را ببیند؛ کار می‌برد، وقت می‌گیرد، باید تکرار بشود، نفس آدم به آدم رودست می‌زند، می‌گوید «برو به این کارها، کار نداشته باش!» نفس انسان، او را گول می‌زند.

بدون محاسبۀ نفس، نمی‌شود این نفس دغل‌باز را کنترل کرد

نفس انسان اماره بالسوء است یعنی هرلحظه یک دستوری می‌دهد، یک مرضی می‌ریزد. چنین نفس دغل‌بازی را که نمی‌شود بدون محاسبۀ نفس کنترلش کرد.
شما هر تصمیم خوبی برای خودت بگیری، تا مکر نفست را نشناسی و گیرش نیندازی، نمی‌توانی آن‌را اجرا کنی، او به تو اجازه نمی‌دهد. محاسبه نفس مثل دامی می‌ماند که می‌توانی مکر نفست را گیر بیندازی و بشناسی.
نیت هم به این سادگی قابل کشف نیست! انسان موجود پیچیده‌ای است بنابراین محاسبه و دقت لازم است تا معمای پیچیدۀ وجود خودش را کشف کند؛ و این بدون محاسبه نفس امکان ندارد.
همان‌طوری که قبل از هر ورزشی، نیاز به گرم کردن بدن داریم، برای هر عملی مثل مناجات و استغفار و مبارزه با نفس، نیاز به محاسبه نفس داریم.

به چه دلیل باید محاسبۀ نفس کنیم؟

1- ما در جهانِ به‌شدت با حساب و کتابی زندگی می‌کنیم که بدون حساب و کتاب نمی‌شود در آن زندگی کرد.
2- انسان موجود پیچیده‌ای است که بدون حساب و کتاب رمزگشایی نمی‌شود.
3- بالاخره ما قیامتی داریم که در آن از ما حساب می‌کشند. قبل از آن حسابرسی، باید خودمان به حساب خودمان برسیم. امام سجاد (ع) جداگانه برای جهنم گریه می‌کنند، و جداگانه برای حساب‌وکتاب روز قیامت!
امام صادق(ع) می‌فرماید: حساب بکشید و نفس‌تان را محاسبه کنید قبل از اینکه از شما حساب بکشند(کافی/8 /143) همچنین می‌فرماید: قیامت پنجاه ایستگاه دارد که در هر ایستگاهی آدم را نگه می‌دارند و هر موقفی هزار سال است، کسی که بخواهد این مواقف چند هزارساله را به‌سرعت و سهولت بگذراند، لازم است روزانه چند دقیقه برای محاسبه خودش وقت بگذارد که دیگر آن‌طرف زیاد معطل نشود.