مسیر نجف کربلا-عمود 286- (970805)
بدونِ «امام» نه اخلاق، درست میشود، نه ظلم برطرف میشود!/ اخلاق و روابط اجتماعی، بدون وجود «امام» سامان پیدا نمیکند/ معنویت و تقرب، بدون «امام» نمیشود؛ خودت را سرِ کار نگذار!
شناسنامه:
- مکان: مسیر نجف کربلا - عمود 286
- زمان: 1397/08/05
- صوت: اینجا
علیرضا پناهیان، در مسیر پیادهروی اربعین از نجف به کربلا، در موکب امامرضا(ع) که مقابل عمود 286 مستقر شده بود، دربارۀ «نقش امام در سعادت فرد و جامعه» به سخنرانی پرداخت. در ادامه، فرازهایی از این سخنرانی را میخوانید:
اخلاق و روابط اجتماعی، بدون وجود «امام» سامان پیدا نمیکند
- خیلیها دربارۀ احساسات حسینی و رابطۀ قلبیِ محبین امامحسین(ع) با ایشان، غیرمنصفانه قضاوت میکنند؛ قضاوتهای سطحی و نابخردانهای که اسمش را برخورد عقلانی میگذارند! مثلاً دربارۀ اربعین میگویند: «یک عدهای احساساتی شدهاند و در بیابانها راه افتادهاند و حسینحسین میگویند!» درحالیکه این احساسات و این «عشق به امام» در واقع به فلسفۀ خلقت انسان مربوط است و کسی که این عاشقی را درک نکند، عاقل نیست!
- کسی که آدم ژرفنگری باشد، با نگاه به دین، انسان و جامعۀ بشری، میتواند بفهمد که «چرا مفهوم ولایت و امامت، اینقدر اهمیت دارد؟» مثلاً اگر خوب دقت کنیم، میبینیم که اخلاق و روابط اجتماعی، بدون وجود امام، سامان پیدا نمیکند. برخی تصور میکنند بدون وجود امام، با نصیحت اخلاقی و درستشدن تکتک آدمها از نظر اخلاقی، جهان گلستان میشود! اینها نه انسان را شناختهاند و نه از روابط انسانی خبر دارند! اخلاق خیلی چیز خوبی است؛ اما با درس اخلاق و نصیحت اخلاقی، هیچ جامعهای به سعادت نمیرسد! باید دید، اساساً اخلاقِ مردم چگونه درست میشود؟ آیا با کلاسِ اخلاق و پیام اخلاقی و نصیحتکردن، درست میشود؟!
امامزمان(ع) چگونه اخلاق جامعه را درست میکند؟
- وقتی امامزمان(ع) تشریف بیاورد، هم ظلم را ریشهکن میکند و هم-در کنارش- خوبیها را منتشر میکند و اخلاق جامعه را درست میکند؛ اما چگونه این کار را انجام میدهد؟ آیا امامزمان(ع) با همین بحثها و پیامهای اخلاقی میخواهد جامعه را درست کند؟! اینها که از قبل هم وجود داشته است!
- اخلاق انسانها را چگونه میتوان درست کرد؟ بالاترین مکارم اخلاق، ایثار و ازخودگذشتگی است؛ آن هم ایثاری که باعث نشود مغرور بشوی، چشمداشت نداشته باشی، اگر ایثار کردی و قدرِ تو را ندانستند، ناراحت نشوی و احساس نکنی ضرر کردهای! برای این ایثار و ازخودگذشتگی، نیاز به «امام» هست! امام، شخصیتی است که همه عاشق او هستند و حاضرند فدای او بشوند، حتی حاضرند بهخاطر او برای همدیگر، فداکاری و ازخودگذشتگی کنند.
- یک نمونۀ این ایثار و «ازخودگذشتگی بهخاطر عشق به امام» را در همین اربعین میبینید؛ خیلیها بهخاطر امامحسین(ع) همۀ هستیِ خود را لبِ جاده میآورند و برای زائران و عاشقان حسین(ع) فدا میکنند و از کسی هم چشمداشتی ندارند.
نهفقط ظلم، بدون امامزمان(ع) برطرف نمیشود، بلکه اخلاق هم بدون امامزمان(ع) اقامه نمیشود!
- اخلاقِ انسانها را «امام» و عشق به امام، درست میکند نه کلاس اخلاق و مباحث اخلاقی! اخلاق، بیامام، نمیشود! نهفقط ظلم، بدون امامزمان(ع) برطرف نمیشود، بلکه اخلاق هم بدون امامزمان(ع) اقامه نمیشود؛ اخلاق، با امامزمان(ع) درست میشود.
- ما انسانها و همۀ بشریت، کمبودمان «امام» است. اگر امام به دلِ ما وارد شود، مثل قطبِ آهنربا که بُرادههای پراکنده را جمع میکند، هم وجود ما را تنظیم میکند و خوبیهای درون ما را رو میآورَد ، و هم اینکه افراد جامعه را دور خود جمع میکند و مرتب و منظم میکند.
امامصادق(ع): هرکسی به دوستان ما محبت کند، به ما محبت کرده است
- امامصادق(ع) میفرماید: هر کسی به یکی از دوستان ما محبت کند، به ما محبت کرده است. «مَنْ تَوَلَّى مُحِبَّنَا فَکَأَنَّمَا أَحَبَّنَا» (المزار/201) این موکبداری که-در اربعین- بااحترام و محبت، به شما زائران حسین(ع) غذا میدهد، انگار دارد به بچههای حسین(ع) غذا تعارف میکند. آنزمان، کسی نبود از بچههای حسین(ع) در این راه، پذیرایی کند، ولی امروز، از زائرانش بهخوبی پذیرایی میشود.
- بعد میفرماید: «مَنْ أَعَانَ فَقِیرَنَا کَانَتْ مُکَافَاتُهُ عَلَى جَدِّنَا» (همان) هرکسی به یکی از فقرای ما اهلبیت، کمک کند، پاسخش نزد جدّ ماست. همچنین امامصادق(ع) میفرماید: هر کسی برای مظلومیت شیعیان ما گریه کند، برای ما گریه کرده است. .(مَنْ دَمَعَتْ عَیْنُهُ فِینَا دَمْعَةً لِدَمٍ سُفِکَ لَنَا أَوْ حَقٍّ لَنَا نُقِصْنَاهُ أَوْ عِرْضٍ انْتُهِکَ لَنَا أَوْ لِأَحَدٍ مِنْ شِیعَتِنَا بَوَّأَهُ اللَّهُ تَعَالَى بِهَا فِی الْجَنَّةِ حُقُباً؛ امالی مفید/175)
قدرت امام در «اخلاق» و عبادت و استغفار، «اصل» است
- قدرت امام، در اخلاق، اصل است. حضور امام در جامعه، پیوندهای بین افراد را اصلاح میکند و تعالی میبخشد و اخلاق را درست میکند. این همدلی و ایثاری که در مسیر اربعین میبینید، این موکبها و این کمککردن به زائران و از خودگذشتگیها، قدرت امام است، این چیزها با نصیحت درست نمیشود!
- قدرت امام، در عبادت و استغفار هم اصل است؛ همانطور که اخلاق بدون امام، درست نمیشود، عبادت و استغفار هم بدون امام درست نمیشود. اگر در خانهات بنشینی و مدام استغفار کنی، قول ندادهاند که حتماً بخشیده بشوی، اما همینکه در مسیر «امام» قدم میگذاری، بخشیده میشوی. فرمودهاند: زائری که پیاده به حرم امامحسین(ع) برود، در همان قدم اول، تمام گناهانش بخشیده میشود، در قدمهای بعدی، مقامش افزوده میشود تا به حرم برسد. (إِذَا خَرَجَ مِنْ أَهْلِهِ بِأَوَّلِ خُطْوَةٍ مَغْفِرَةُ ذُنُوبِهِ ثُمَّ لَمْ یَزَلْ یُقَدَّسُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ حَتَّى یَأْتِیَهُ؛ کاملالزیارات/132)
امام، چگونه عبادت را رونق میدهد؟
- حالا به این روایت توجه کنید تا ببینید امام، چگونه عبادت را رونق میدهد؟ امامصادق(ع) میفرماید: اگر زائر امامحسین(ع) بداند که وقتی به زیارت حسین(ع) میرود، چقدر پیامبر(ص) و امیرالمؤمنین(ع) و فاطمۀ زهرا(س) را خوشحال میکند و چقدر ما اهلبیت(ع) و شهدای ما را خوشحال میکند و ما چقدر برای او دعا میکنیم و چقدر ثواب در دنیا و آخرت به او میرسد، دوست دارد همۀ عمرش را در کنار قبر امامحسین(ع) باشد و دائم به زیارت ایشان برود.
- و بعد میفرماید: زائر امامحسین(ع) وقتی از منزلش-به قصد زیارت- خارج میشود، سایهاش به هرچیزی بیفتد، همۀ آن اشیائی که زیر سایۀ او قرار میگیرند، برایش دعا و استغفار میکنند. وقتی خورشید بر او میتابد، گناهانش سوزانده میشود مثل هیزمی که در آتش میسوزد. وقتی برمیگردد هیچ گناهی برایش نمیماند. (وَ لَوْ یَعْلَمُ زَائِرُ الْحُسَیْنِ ع مَا یَدْخُلُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ وَ مَا یَصِلُ إِلَیْهِ مِنَ الْفَرَحِ... فَإِذَا وَقَعَتِ الشَّمْسُ عَلَیْهِ أَکَلَتْ ذُنُوبَهُ کَمَا تَأْکُلُ النَّارُ الْحَطَبَ... ؛ کاملالزیارات/297) شما ببینید غیر از محضر امام، دیگر کجا میتوانید اینقدر ثواب و نورانیت بهدست بیاورید؟!
عبادت و تقرب، بدون «امام» نمیشود؛ خودت را سرِ کار نگذار!/ معنویت بدون امام نمیشود؛ معنویت با امام، تکمیل میشود
- عبادت و تقرب، بدون امام نمیشود؛ خودت را سرِ کار نگذار! در ادامۀ روایت میفرماید: کسی که زائر حسین(ع) باشد، خدا میتواند او را به درجاتی برساند که شهید در راه خدا به آن درجات نرسیده است! (وَ قَدْ رُفِعَ لَهُ مِنَ الدَّرَجَاتِ مَا لَا یَنَالُهُ الْمُتَشَحِّطُ بِدَمِهِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ؛ کاملالزیارات/297) اینها درجات معنوی زائر امامحسین(ع) است!
- خلاصۀ بحث ما این است: معنویت بدون امام نمیشود، معنویت با امام، تمام است. در روایت هست: «تَمَامُ الْحَجِّ لِقَاءُ الْإِمَامِ» (کافی/4/549) فرمودهاند: وقتی به حجّ میروید، آخرش باید بروید خدمت امام زمانتان و بگویید «ما آمادهایم شما را کمک کنیم» (...فَیَطُوفُوا بِهَا ثُمَّ یَأْتُونَا فَیُخْبِرُونَا بِوَلَایَتِهِمْ وَ یَعْرِضُوا عَلَیْنَا نَصْرَهُمْ؛ کافی/4/549) در زیارت اربعین هم این جمله هست: «وَ نُصْرَتِی لَکُمْ مُعَدَّةٌ» (تهذیبالاحکام/6/114) یعنی «من آمادهام شما را کمک کنم» نترسید؛ اهلبیت(ع) به این سادگی کسی را به کمک نمیگیرند!
کجا میتوانید اینهمه نور و ثواب جمع کنید؟!
- عبادت بدون امام، چه معنایی دارد؟! اصلِ عبادت همینجاست(یعنی در راهِ امام و در محضر امام) شما کجا میتوانید اینهمه نور و ثواب جمع کنید؟! در روایات مربوط به ثواب زیارت امامحسین(ع) فرمودهاند: هر قدمی که برمیدارید، معادل یک حج و عمره ثواب دارد! (وَ یُکْتَبُ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ حِجَّةٌ وَ کُلِّ مَا رَفَعَ قَدَماً عُمْرَةٌ؛ کامل الزیارات/ 144)
- اخلاق و معنویت، بدون امام نمیشود. امام، هم فرد را میسازد و هم جامعه را میسازد. چرا ما اینقدر دعا میکنیم و تمنا میکنیم که امامزمان(ع) تشریف بیاورد؟ چون اگر ایشان بیاید، ما درست میشویم، هم فردِ ما هم جامعۀ ما. لذا وقتی خواستید استغفار کنید، بگویید «خدایا، چون آقایم بالای سرم نبوده، وضعم خراب شده! یک کسی که بزرگترش بالای سرش نباشد، شیاطین میآیند او را میبرند و خراب میشود. خیلی بد است، بزرگترِ آدم بالای سرش نباشد...»