۹۷/۱۰/۱۷
حسینیه آیت الله حق‌شناس(ره) - کنترل ذهن در مسیر تقرّب(5) - قسمت اول
اگر کنترل ذهن نداشته باشی، ذهنت خودبهخود بیمار می‌شود/ چرا اگر خودمان را رها کنیم، خراب می‌شویم؟ مگر فطرت ما الهی نیست؟!
شناسنامه:
انسان اگر تربیت نشود، خراب می‌شود؛ به‌دلیلِ دشمن بیرونی (ابلیس) و ساختار درونی (نفس)/ در ذهن انسان یک بخشِ فعّال هست که اگر کنترل نشود، دائماً ما را به‌سمت نگرانی‌ها سوق می‌دهد/ خدا از خطورات ذهنی ما آگاه است؛ اگر به ذهنمان، معصیت یا فکر منفی خطور کرد، باید استغفار کنیم
در ادامه بخش‌هایی از پنجمین روز سخنرانی علیرضا پناهیان در حسینیه آیت الله حق‌شناس(ره) با موضوع «کنترل ذهن در مسیر تقرّب» را به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بیان معنوی می‌خوانید:
علیرضا پناهیان:
- امیرالمؤمنین(ع) می‌فرماید: خودت را به کارهای خوب و کسب فضیلت‌ها وادار کن و الّا به طور طبیعی دچار رذائل خواهی شد. «أَکْرِهْ نَفْسَکَ عَلَى الْفَضَائِلِ فَإِنَّ الرَّذَائِلَ أَنْتَ مَطْبُوعٌ عَلَیْهَا» (غررالحکم/2477) اگر خودت را به‌سمت کارها و حالات خوب نبری، هم حالِ روحی‌ات بد می‌شود، هم کارهایت بد خواهد شد.
- چرا اگر خودمان را رها کنیم، خراب می‌شویم؟ مگر فطرت ما الهی نیست؟ (فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیْها؛ روم/30) مگر ما اساساً آدم‌های بدی هستیم؟ خدا به نفسِ انسان و کسی که این نفس را به‌زیبایی آفریده، قسم می‌خورد (وَ نَفْسٍ وَ ما سَوَّاها؛ شمس/7)
- از طرفی «ما اساساً آدم‌های خوبی هستیم» و از طرف دیگر «اگر خودمان را رها کنیم خراب می‌شویم» چرا این‌گونه است؟ به‌عنوان مثال؛ غذا هرچقدر هم خوب و مفید باشد، اگر آن را در یخچال نگذاری، خراب می‌شود. باید غذا را در جای مناسبی نگهداری کنی و الا میکروب‌ها و موجوداتی که به این غذا علاقه‌مند هستند، نابودش می‌کنند. دربارۀ انسان هم این خطر وجود دارد؛ میکروبی که قبل از انسان آفریده شده و دشمن انسان هم هست «ابلیس» است.
- غیر از وجود ابلیس (دشمن بیرونی) ساز و کارِ درونی انسان هم به‌گونه‌ای است که اگر انسان تربیت نشود، خراب می‌شود؛ انسان به‌شدّت عاشق رشد است و به‌خاطر همین علاقه‌اش به رشد، برای رسیدن به رشد و تعالی، عجله می‌کند و همه‌چیز را خراب می‌کند؛ مگر اینکه صبر را به او یاد بدهید. مثل انرژی هسته‌ای که اگر رها شود و کنترل نشود، همه‌چیز را خراب می‌کند ولی اگر کنترل شود و در نیروگاه، از آن به‌صورت حساب‌شده استفاده شود، خیلی می‌تواند مفید باشد.
- اگر انسان برای «کنترل ذهن» تمرین و ممارست نکند، کنترل ذهن را به‌دست نخواهد آورد و ذهنش خودبهخود، بیمار می‌شود. ذهن انسان توانمندی‌هایی دارد که باید آنها را کنترل کنیم و درست از آنها استفاده کنیم نه اینکه آنها را رها کنیم؛ یکی از این ویژگی‌ها «نگران‌شدن و ترسیدن» است. اینکه آدم نگرانِ خطر یا ضرر باشد، چیز بدی نیست ولی اگر شما این نگرانی را رها کنید و آن را کنترل نکنید، کم‌کم از شما یک موجود ترسو و ضعیف، تحویل جامعه خواهد داد!
- یک ویژگی دیگر «حسرت‌خوردن» است. اگر آدم این حسّ سرزنشگری را نداشته باشد، هیچ‌وقت توبه نمی‌کند. با قدرت نفسِ لوّامه(سرزنشگر) است که انسان از نفس امّاره نجات پیدا می‌کند. اما همین نیروی سرزنشگر را اگر رها کنی(مثل انرژی هسته‌ایِ رهاشده) ذهن و روح تو را متلاشی می‌کند. شما حق نداری هرطوری خودت را سرزنش کنی؛ حتی برای گناهان! بعضی‌ها یک‌جوری دربارۀ گناه، خودشان را سرزنش می‌کنند که به خودشان یأس تزریق می‌کنند؛ این غلط است!
- در ذهن انسان یک بخشی هست که بسیار فعال است و به‌صورت خودکار و خودبهخود فعالیت می‌کند؛ این بخش معمولاً «افکار نگران‌کننده» به ذهن می‌آورد. این بخشِ فعال ذهن را باید کنترل کنیم. روانشناس‌ها می‌گویند که اگر این بخش را کنترل نکنیم دائماً ما را به‌سمت نگرانی‌ها سوق خواهد داد. البته این بخش فعال ذهن، در اصل برای حفاظت ما این کار را می‌کند (مثلاً می‌گوید: مبادا این‌طوری شود، مبادا آن‌طور بشود...) شما باید بتوانید این را کنترل کنید. حالا ممکن است به این کار، مدیتِیشن بگویند یا قدرت تمرکز یا همان قدرت کنترل ذهن.
- به‌جای «کنترل»-که یک کلمۀ خارجی است- می‌توانیم از کلمۀ «مراقبت» استفاده کنیم و بگوییم: قدرت کنترل ذهن، یعنی قدرت مراقبت‌کردن و مواظب‌کردن از اینکه ذهنت، هر جایی نرود.
- آیت‌الله حق‌شناس(ره) می‌فرماید: مقام مراقبه این است که بدانیم در حضور و محضر کسی هستیم که حتی نسبت به خطورات و تصوّرات ذهنی ما هم آگاه است. شخصی سؤال کرد که یابن رسول الله! معنای آیۀ «عَلیمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ» چیست؟ حضرت فرمود: یعنی آن تصوّراتی که در ذهن شما پیدا می‌شود؛ خدا از خطورات ذهنی ما آگاه است.
- ایشان در ادامه می‌فرماید: «خیال معصیت که می‌کنید در حضور و محضر پروردگار است.» یعنی ذهنت را به سمت معصیت نبر! اگر به ذهنمان، معصیت یا فکر منفی خطور کند، باید استغفار کنیم.
