۹۹/۰۳/۰۴

صوت | منطق اشک

شناسنامه

• زمان: رمضان 99
• مکان: حرم مطهر امام رضا(ع) - 26 جلسه
• موضوع: منطق اشک

معرفی بحث:

  اگرچه در نگاه سطحی و در تلقی اغلب مردم، گریه امری منفی به نظر می‌رسد و به خودی خود هیچ وجه مثبتی ندارد و خنده بر آن ترجیح داده می‌شود، اما اگر به سرچشمه‌های اشک و عوامل و موانع گریستن توجه و دقت کنیم آنگاه به اهمیت فوق‌العاده گریه و اشک ریختن پی می‌بریم. حجت الاسلام پناهیان در این سلسله از سخنرانی‌ها با دقت در حقیقت اشک و موشکافی در باب آثار اشک، اسراری از این حقیقت لطیف را بیان می‌کند. استاد پناهیان توضیح می‌دهد که اشک، شاخص و علامتی است از چیزهایی که در اعماق قلب انسان وجود دارد که کشف آنها بدون اشک بسیار دشوار است. نه تنها سلامت و بیماری قلب بلکه حیات و ممات قلب را نیز می‌توان با شاخص اشک سنجید. از این رو گریه و اوصاف اشکی که انسان می‌ریزد، وسیلۀ بسیار کارآمدی برای محاسبۀ نفس و تقویت خوبی‌ها و از بین بردن بدی‌ها در وجود انسان است. استاد پناهیان در این جلسات به بررسی علت قیمتی بودن اشک‌های معنوی و تبیین عوامل مؤثر بر اشک و موانع اشک خوب معنوی می‌پردازد. 

 جلسه 1 (99/02/06): ضرورت دانستن قیمت گوهر گران‌بهای اشک

فهرست:

• اهمیت و ارزش بسیار زیاد اشک
• لزوم تأمل دربارۀ اشک و شناخت آن
• محبوبیت اشک نزد خداوند
• لذت اشک
• اشک به خاطر محبت اولیاء خدا
• گریۀ شدید امام صادق(ع) برای حضرت مهدی(عج)
• ماه رمضان، ماه امام زمان(عج)

جلسه 2 (99/02/07): گریه، شاخص حیات قلب

• اشک، باران رحمت خدا بر قلب انسان
• گریه به دلایل عمیق، انگیزه‌بخش زندگی
• گریه علامت سلامت و حیات قلب
• تلاش برای گریه کردن هنگام مناجات با خدا
• قیمت اشک به خاطر قیمت قلب انسان است
• پرقیمت بودن قلب انسان نزد خداوند
• گریۀ شدید امام باقر(ع) برای جلب رحمت خداوند

 جلسه 3 (99/02/08): لزوم توجه به سرچشمه‌های اشک و مراقبت مداوم از آنها

• توصیه به گریه و اصرار بر آن در روایات
• سرچشمۀ اشک در قلب انسان، تعیین‌کنندۀ ارزش اشک
• ملاقات با خداوند و اولیاء او، علت لذت اشک
• تنوع سرچشمه‌های اشک در قلب
• اثر گناه و غفلت در خشک شدن چشمه‌های اشک
• معرفت عمیق و نگاه حکیمانه، علت دوام اشک
• مراقبت مداوم از سرچشمه‌های اشک

 جلسه 4 (99/02/09): شکسته شدن تکبّر در دل، یکی از عوامل قیمت بالای اشک

• اهمیت دل، منشأ اهمیت اشک
• عظمت، وسعت و عمق دل
• اعماق دل، سرچشمۀ اشک برای خدا
• تکبّر، صفتی در اعماق دل
• جاری شدن چشمۀ اشک با شکستن سنگ تکبر
• تکبری که با معرفت شکسته نشود با بلا شکسته می‌شود
• دشواری شکستن تکبر

 جلسه 5 (99/02/10): احساس بی‌نیازی از خدا، مانع بزرگ اشک ریختن

• پاک بودن اعماق دل از بدی‌ها، شرط جریان یافتن اشک
• ضرورت نداشتن تکبّر برای اکتساب حال گریه برای خدا
• احساس بی‌نیازی نسبت به دعا، نشانۀ تکبر
• تفکر دربارۀ نیازهای انسان به خدا، راهی برای نفی تکبر
• لزوم تلاش برای کنار زدن حجاب تکبر از اعماق دل و جاری کردن چشمۀ اشک

 جلسه 6 (99/02/11): ضرورت مراقبت از دل برای دچار نشدن به قساوت قلب

• تقبیح نداشتن اشک و ترساندن مؤمنین از آن در روایات
• قساوت قلب (سنگ‌دلی)، یکی از عوامل خشکی چشم
• قساوت قلب، علامت شقاوت و بدبختی
• قساوت قلب، اعظم عقوبت‌های خداوند
• معنا و مصداق‌های قساوت قلب
• مراتب قساوت قلب
• راه‌هایی برای از بین بردن قساوت قلب

 جلسه 7 (99/02/12): اشک در دعا، شاخص خوبی‌ها و بدی‌های پنهان دل و ابزار محاسبۀ نفس

• لزوم آگاه شدن از خوبی‌ها و بدی‌ها پنهان‌شده در اعماق دل
• گریه برای خدا، آشکارکننده و تقویت‌کنندۀ خوبی‌های اعماق دل
• بدی‌های پنهان دل، مانع اشک
• دعا و تضرع، ابزار جستجوی خوبی‌ها و بدی‌های دل
• میزان اهمیت فرازهای دعا برای انسان، شاخص خوبی‌ها و بدی‌های پنهان دل
• اشک، وسیلۀ محاسبۀ نفس
• لزوم محاسبۀ نفس برای یافتن بدی‌های پنهان دل
• تأثیر بر مقدرات انسان، علت اهمیت خوبی‌ها و بدی‌های پنهان دل
• رضایت عمیق قلبی از خدا، زمینۀ استجابت دعا
• استغفار، ایجاد کنندۀ حال رضایت از خداوند

جلسه 8 (99/02/13): ضرورت خارج کردن غم و همّ دنیا از دل، برای جاری شدن چشمۀ اشک

• غم و همّ دنیا، یکی از موانع اشک معنوی
• مراقبت دوستان خدا برای وارد نشدن غم دنیا به دل
• اهمیت از بین بردن موانع اشک خوب نسبت به ایجاد عوامل اشک خوب
• خالی کردن دل از محبت دنیا، لازمۀ چشیدن محبت خداوند
• اثر جلسات روضه در نشاط جامعه
• لزوم استغفار از غم دنیا، هرچند اندک
• خارج کردن غم دنیا از دل، شرط باز شدن باب مناجات

 جلسه 9 (99/02/14): شادی‌های بی‌جا، یکی از موانع گریۀ خوب

• اشک، کشف‌کنندۀ اعماق قلب
• لزوم استفاده از فرصت محدود اشک
• شادی‌ها و سرگرمی‌های بی‌ارزش، مانع اشک و گریۀ خوب
• اثر سرگرمی به خوشی‌های دنیا در قساوت قلب
• خندیدن مشکل ندارد، بیهوده خوش بودن مشکل دارد
• غرق‌شدگان دنیا، ظاهر خندان و قلب گریان
• لزوم اجتناب از حسرت‌ها و خیال‌پردازی‌های بی‌جا

 جلسه 10 (99/02/15): حسادت اهل دنیا به دوستان اولیاء خدا

• لذت عمیق گریه در مناجات خدا و محبت اولیاء خدا
• بی‌بهره بودن اهل دنیا از لذت
• حسادت اهل دنیا به اهل ولاء
• دشمنی و عیب‌جویی حسودان نسبت به محبان اهل‌بیت(ع)
• حسادت زنان مکه به حضرت خدیجه به خاطر ازدواج با رسول خدا(ص)
• غربت دوستان و محبان پیامبر اکرم(ص) و اهل‌بیت(ع)

 جلسه 11 (99/02/16): علت مخالفت دین با شادی‌های نادرست

• دو سوء تفاهم دربارۀ دین‌داران، غمگین بودن و مخالفت با شادی
• دائمی بودن نشاط مؤمنین
• وابستگی درستی یا نادرستی احساس غم و شادی به علت پدیدآوردندۀ آنها
• ترک شادی‌های نادرست، زمینه‌ساز اشک خوب
• تلازم غم‌های نادرست با شادی‌های نادرست
• ممنوعیت شادی‌های نادرست در دین
• عذاب آخرت، سرانجام شادی‌های نابه‌جای دنیوی

 جلسه 12 (99/02/17): آثار شادی‌های دنیوی و لزوم ترک آنها

• لزوم مقاوم‌سازی روح در برابر غم‌ها و شادی‌های نابه‌جا
• توصیه مردم به یکدیگر برای کنار گذاشتن غم‌های بی‌ارزش
• توصیف شاد شدن به خاطر دنیا به حماقت
• ضرورت توصیه همدیگر به ترک شادی‌های نابه‌جا
• آثار بسیار بد شادی‌های نابه‌جا
• اشک‌ شوق، حقیقت بسیاری از گریه‌های مؤمنین
• علت گریۀ مؤمنین در دعای ندبه، انتظار برای یک شادی بزرگ

 جلسه 13 (99/02/18): اهمیت توصیف خوبی‌ها و بدی‌ها در آموزش دین

• ویژگی زیبای کودکان، اشک ریختن برای رسیدن به خواسته‌های‌شان
• تشابه اولیاء خدا به کودکان در زود گریستن و زیاد گریستن
• امور زوال‌ناپذیر، مایۀ خوشحالی و روشنی چشم اولیاء خدا
• اشک اولیاء خدا برای قیامت و جاودانگی آن
• میل به جاودانگی، سبب فریب حضرت آدم(ع)
• اثر بیدار شدن میل به جاودانگی در رقّت قلب و تحریک احساسات انسان
• همّت و جدّیت مؤمن نسبت به آخرت

 جلسه 15 (99/02/20): توصیف عبادت و گریۀ امام حسن مجتبی(ع)، در بیان امام سجاد(ع)

• گریه، علامت داشتن خواسته‌های بزرگ و حقیقی
• زهد و عبادت بی‌نظیر امام حسن محتبی(ع) در عصر خودش
• گریۀ امام حسن(ع) با یاد مرگ، قبر و احوال قیامت
• لرزش بدن امام حسن(ع) در هنگام نماز
• لذت دریافت مهربانی خداوند، نتیجۀ گریه از خوف خداوند

 جلسه 16 (99/02/21): محبت، یکی از عوامل گریه

• دشواری درک علت گریۀ زیاد اولیاء خدا
• تأثیر معرفت و تقرّب به خدا در رقّت و لطافت قلب
• اثر تقرّب به خدا در متأثر شدن از غم و رنج انسان‌ها
• نحوۀ تقسیم رحمت و مهربانی بین خدا، اولیاء خدا و دیگر انسان‌ها
• اشک شدید رسول خدا(ص) به خاطر نزول آیۀ عذاب برای گنهکاران
• محبت زیاد به خدا و خلق خدا، جاری‌کنندۀ اشک اولیاء خدا
• گریۀ امام صادق(ع) و امام رضا(ع) برای غیبت امام زمان(عج)
• اشک کائنات و ارتباطات عاطفی در عالم

 جلسه 17 (99/02/22): ارتباط اشک با اخلاق نیکو و رفتار مناسب با مردم

• لزوم دوام گریه و انس با اشک برای درک زیبایی‌های معنوی اشک
• رفتار مناسب با دیگران، یکی از شرایط اهل گریه شدن
• قهر و غضب خداوند، عامل محرومیت از گریه
• بیان ریشه‌های اشک فراوان در حدیث معراج
• اهمیت نداشتن تحسین غیرخدا برای اهل گریه

 جلسه 18 (99/02/23): درک گناه، یکی از عوامل اشک

• احساس گناه، قابل‌فهم‌ترین عامل اشک برای ما
• گریه به خاطر گناه، پایین‌ترین درجۀ محبت
• انس اهل آخرت با گریه بر گناهان
• بی‌پایان بودن مراتب گریه برای گناه
• گریۀ مداوم رسول خدا به خاطر ناتوانی در شکر نعمت‌های خداوند

 جلسه 19 (99/02/24): ضرورت افزایش عبادت بعد از شب‌های قدر

• پایان شب‌های قدر، آغاز سال معنوی جدید
• لزوم سست نشدن در عبادات پس از شب‌های قدر به خاطر دریافت مقدرات خوب
• سستی اکثر مردم در عبادت، بعد از شب‌های قدر
• خطرات قطع ارتباط با عبادت
• انگیزه‌های جدید برای عبادت بیشتر بعد از شب‌های قدر
• لزوم افزایش تقوا و مراقبت از خود بعد از شب‌های قدر
• افزایش مسئولیت انسان بعد از شب‌های قدر

 جلسه 20 (99/02/25): نگاه به اشک اولیاء خدا، یکی دیگر از عوامل گریه

• اشک میوۀ صفای باطن و علاقه به حقایق معنوی
• مشاهدۀ اشک اولیاء خدا، یکی از راه‌های باز شدن باب اشک
• اشک فراوان، یکی از ویژگی‌های حضرت امیرالمؤمنین(ع)
• گریۀ حضرت امیرالمؤمنین(ع) با شنیدن صدای اذان
• گریه‌های حضرت امیرالمؤمنین(ع) در هنگام سخنرانی
• گریۀ طولانی حضرت امیرالمؤمنین(ع) برای شهداء
• غم‌های حضرت امیرالمؤمنین(ع)، عالی‌ترین بهانۀ گریه
• گریه، نشانۀ لذت‌های عمیق
• گریه برای خوبان، یکی از دلایل گریه‌های اولیاء خدا

 جلسه 21 (99/02/26): موضوعاتی برای ایجاد رقّت قلب، قبل از شب‌های قدر

• اشک، علامت ارتباط عمیق قلبی
• اشک معنوی عمیق، بالاترین لذت و شادی
• مجالس مناجات و اشک، شادترین لحظات حیات انسان
• لزوم آماده کردن قلب برای شب‌های قدر از قبل
•  موضوعاتی برای ایجاد رقت قلب
  • مصائب اهل‌بیت(ع)
  • استغفار از گناه و خوف از عقوبت
  • غیبت، غربت و غم‌های امام زمان(عج)
• در شب بیست و سوم رمضان، برای امام زمان(عج) دل بسوزانیم و دعا کنیم

 جلسه 22 (99/02/27): خوف از خداوند، بیشترین دلیل ذکر شده برای اشک در دعاها و روایات

• تلقی مردم از دلیل گریه برای خدا، محبت و عشق به خداوند
• درهم‌آمیختگی خوف و محبت
• لزوم بالا بردن خوف از خدا در قلب
• شیرینی خوف از خدا
• ترس از خدا، نقطۀ آغاز حرکت انسان
• روایاتی دربارۀ جایگاه خوف از خدا و رابطۀ آن با اشک
• لزوم تفکر و تأمّل دربارۀ خوف از خدا
• خوف از بخشیده نشدن و محروم بودن از فضائل ماه رمضان، دلیلی برای گریه در شب‌های پایانی این ماه

 جلسه 23 (99/02/28): رابطۀ تفکر با اشک

• سفارش روایات به اشک
• اشک، رفع‌کنندۀ حجاب‌ها و عمیق‌کنندۀ احساسات
• توصیه به تفکر و گریه در روایات
  • قلب خود را با تفکر و گریه نوارانی کنید
  • زیاد فکر و گریه کنید
• متون عالی برای تفکر
  • قرآن، احادیث و دعاها
  • تاریخ اهل‌بیت(ع) و خاطرات شهداء
• لزوم مداوم بودن تفکر

 جلسه 24 (99/02/29):  فراق و مصائب اولیاء خدا، یکی از موضوعات مهم گریه

• گریه بر مصائب اهل‌بیت(ع)، با فضیلت‌ترین گریه
• اشتیاق پیامبر اکرم(ص) برای دیدار با انبیاء گذشته
• اوج زیارت امین الله، طلب هم‌جواری با اولیاء خدا
• درخواست پیامبر اکرم(ص) از مردم مدینه برای گریه بر حمزۀ سید الشهداء(ع)
• گریه‌های ائمۀ معصومین(ع) برای امام حسین(ع)
• انواع اشک برای اهل‌بیت(ع)
  • گریۀ محبت و فراق
  • گریه بر مصائب
  • گریه بر مظلومیت دوستان اهل‌بیت(ع)
• اهمیت گریه بر مظلومیت دوستان اهل‌بیت(ع)
• ضرورت دوام گریه بر مصائب اهل‌بیت(ع)، حداقل هفته‌ای یک‌بار

 جلسه 25 (99/02/30):  اشک‌های معنوی کاذب و بی‌ارزش

• هر اشکی پای قرآن، دعا و ... ارزش‌مند نیست
• لعن برخی از قاریان قرآن به وسیلۀ خود قرآن
• اشک و کج‌فهمی نسبت به ولایت
• زیاد شدن خشوع و اشک بدعت‌گذاران در دین
• انواع بدعت در دین
• حذف سیاست از دین، یکی از انواع بدعت
• نزول عذاب بر عابد بی‌تفاوت
• بی‌ارزش بودن حال خوب کسی که نسبت به مظلومین و محرومین بی‌تفاوت است
• عرفای بزرگ خیلی اهل سیاست بودند

 جلسه 26 (99/02/31): گریه در وداع با ماه مبارک رمضان

• انواع گریه در بیان امیرالمؤمنین(ع)
  • گریه از خوف خدا برای بخشش گناهان
  • گریه برای فرار از گناهان و ترک آنها
  • گریه از ترس قطع ارتباط با خداوند
• گریۀ دل‌تنگی برای ماه رمضان در پایان این ماه
• اشک امام سجاد(ع) در وداع با ماه رمضان
• عذرخواهی از خداوند برای عدم‌انجام مطلوب آداب ماه رمضان
• لزوم تأکید بیشتر بر دعا و مناجات در روز پایانی ماه رمضان
• تمنا از خدا برای پذیرش دعاها و اشک‌های پرعیب ما