۹۷/۱۰/۰۵
حسینیه آیت الله حق‌شناس(ره) - کنترل ذهن در مسیر تقرّب(3) - قسمت دوم
دو مهارت کلیدی برای کنترل ذهن: «ذکر» و «فکر»/ خوبی‌های درونت را با کمک «فکر و ذکر» بیدار کن!
شناسنامه
اگر فکر خودت را رها کنی، هرزگی می‌کند/ کسی که ذهنش را زیاد رویِ «نداشته‌هایش» متمرکز کند، عقده‌ای می‌شود/ خوبی‌های فراوانی در درون‌مان هست؛ باید با فکر و ذکر، آنها را جلا بدهیم و بیدار کنیم
در ادامه بخش‌هایی از سومین روز سخنرانی علیرضا پناهیان در حسینیه آیت الله حق‌شناس(ره) با موضوع «کنترل ذهن در مسیر تقرّب» را به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بیان معنوی می‌خوانید:
علیرضا پناهیان:
- انسان معمولاً این‌گونه است که وقتی یک‌چیزی را نداشته باشد، خیلی بیشتر می‌خواهدش؛ گاهی تا آنجا پیش می‌رود که به چیز دیگری غیر از آن، فکر نمی‌کند، لذا کم‌کم عقده‌ای می‌شود. کسی که زیاد به فکر نداشتنی‌های خودش باشد و ذهنش زیاد روی نداشتنی‌هایش متمرکز بشود، عقده‌ای می‌شود.
- امام حسن مجتبی(ع) می‌فرماید: اگر چیزی از دنیا را خواستی و به آن نرسیدی، این‌طور در نظر بگیر که انگار اصلاً این خواسته، به ذهنت خطور نکرده بود؛ یعنی مسئله را در ذهنت حل کن «اجْعَلْ مَا طَلَبْتَ مِنَ الدُّنْیَا فَلَمْ تَظْفَرْ بِهِ بِمَنْزِلَةِ مَا لَمْ یَخْطُرْ بِبَالِک» (کشف‌الغمه/1/572) شما اگر این کلامِ عمیق و انسان‌شناسانه را جلوی روانشناس‌ها بگذارید، مست می‌شوند!
- مهم این است که بتوانیم کنترل ذهن‌مان را به‌دست بگیریم، اگر آدم به فکر و ذکر آخرت باشد، بیشتر لذّت می‌برد نسبت به اینکه در دنیا لذّت ببرد. امّا کو فکر؟! کو ذکر؟! برای اینکه فکر و ذکرِ خوب داشته باشیم، باید قدرت کنترل ذهن و فکر پیدا کنیم. خوبی‌های زیادی در درون‌مان هست؛ باید با فکر و ذکر خوب آنها را جلا بدهیم و بیدار کنیم.
- امام حسن مجتبی(ع) می‌فرماید: «أُوصِیکُمْ بِتَقْوَى اللَّهِ وَ إِدَامَةِ التَّفَکُّرِ فَإِنَّ التَّفَکُّرَ أَبُو کُلِّ خَیْرٍ وَ أُمُّه» (مجموعه ورام/1/52) شما را به تفکرِ مستمر و عمیق، توصیه می‌کنم؛ تفکّر پدر و مادر هر خوبی‌ای هست (إدامَةِ التَّفَکُُر؛ یعنی تفکّر طولانی، مستمر و عمیق)
- امیرالمؤمنین(ع) دربارۀ مؤمنین می‌فرماید: «یُصْبِحُ وَ شُغُلُهُ الذِّکْرُ وَ یُمْسِی وَ هَمُّهُ الْفِکْر» (اعلام‌الدین/140) روز را در حالی آغاز می‌کند که مشغول ذکر است و شب را در حالِ فکرکردن می‌گذراند؛ یعنی توجّهش یا از جنس ذکر است، یا از جنس فکر است. اینها (فکر و ذکر) دو مهارت برای کنترل ذهن هستند.
- «المؤمنُ...مَغْمُورٌ بِفِکْرَتِهِ» (نهج‌البلاغه/حکمت333) مؤمن غرق فکر است، همان‌طوری که «توجّه» نیاز به تمرین دارد، تفکّرِ خوب هم نیاز به تمرین دارد، البته هیچ‌کسی بی‌فکر نیست؛ ولی اگر فکر خودت را رها کنی، هرزگی می‌کند. بعضی‌ها تا فکر می‌کنند، به حسرت‌ها، حسادت‌ها، یا به حرص‌ها فکر می‌کنند، فکرشان می‌رود سراغ نقشه‌هایی که نابودترشان می‌کند. هیچ‌وقت فکر و ذکر را به چیزهایی را که نداری، مشغول نکن!
- خدایا بلاهایی که فکر و ذکر ما را به خودشان مشغول و از تو غافل می‌کنند، از ما بگیر! نعماتی که فکر و ذکر ما را مشغول می‌کنند، خدایا این‌قدر زیادشان کن که دیگر برایمان تازگی نداشته باشد و فکر و ذکر ما را مشغول نکنند! خدا نمی‌خواهد تو از دنیا لذّت نبری، می‌خواهد بیشتر لذّت ببری. لذّتِ بیشتر هم توی دنیا نیست؛ بیشترین لذت این است که از خود خدا لذّت ببری. باید فرهنگ و روحیه‌ات طوری بشود که اگر کسی خواست فکر تو را از خدا مشغول کند احساس توهین بکنی.
- کنترل ذهن لااقل پنج وجه دارد؛ یعنی باید پنج کار را بتوانی انجام بدهی: ۱. بتوانی به هر موضوعی که اراده کردی و خواستی، بیاندیشی یا توجّه کنی؛ نه هر موضوعی که توجّه تو را جلب کرد. ۲. بتوانی هر مدّتی که اراده داری، سر هر موضوعی که تعیین کردی بیاندیشی یا به آن توجّه کنی. ۳. بتوانی عمیقاً دربارۀ یک موضوع توجّه کنی؛ توجّه عمیق کار خیلی دشواری است. ۴. بتوانی ذهنت را از فکر و توجه به هر موضوعی که اراده کردی، منصرف کنی. مثلاً اگر دیگران توجّه تو را به چیزی جلب می‌کنند، بتوانی ذهنت را منصرف کنی و به آن چیز فکر نکنی. ۵. اجازه ندهی که امور باطل و هرزه، توجّه و تفکّرت را جلب کند تا لازم شود فکرت را از آن منصرف کنی! اصلاً بدون اجازۀ تو، توجّهت به چیزی جلب نشود! بتوانی به اموری که معمولاً بداندیشی می‌آورد و توجّهِ خراب ایجاد می‌کند، خوب بیاندیشی و از زاویۀ خوبی نگاه کنی، این مهارتی بود که پیغمبرها داشتند!
- عده‌ای از حواریون، لاشۀ سگی را دیدند، اوّلین چیزی که توجّه‌شان را جلب کرد، بوی تعفّنِ آن بود. اما حضرت عیسی(ع) فرمود: چه دندان‌های سفیدی دارد (فَقَالَ عِیسَى ع مَا أَشَدَّ بَیَاضَ أَسْنَانِهِ؛ مجموعۀ ورام/1/117) نگاه امام‌زمان(ع) هم به ما این‌گونه است که قسمت‌های بد و متلاشیِ روح ما را نگاه نمی‌کند؛ بلکه تا ما را می‌بیند، می‌گوید: «گریه‌کن حسینم آمد...»
