۹۹/۰۲/۲۹

صوت | اسرار و آداب استغفار

شناسنامه

• زمان: رمضان 99
• مکان: حرم مطهر امام رضا(ع) - 24 جلسه
• موضوع: اسرار و آداب استغفار
• متن: 

معرفی بحث:

 ماه مبارک رمضان ماه عبادت خداست که یکی از اهداف اصلی خلقت انسان است چون قرآن کریم فرمود: «وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِیَعْبُدُون؛ من جنّ و انس را نیافریدم مگر براى این که مرا عبادت کنند»(ذاریات، 56). در میان عبادت‌های گوناگون، «دعا» جایگاه ویژه‌ای دارد به طوری که امام باقر(ع) در این باره می‌فرماید: «أَفْضَلُ الْعِبَادَةِ الدُّعَاء؛ برترین عبادت دعاست»(کافی/ج2/ص466). البته امام صادق(ع) در روایتی دیگر جایگاه دعا را هم‌طراز عبادت معرفی می‌فرماید: «الدُّعَاءُ هُوَ الْعِبَادَة؛ دعا همان عبادت است»(کافی/ج2/ص467). در میان دعاهای مختلف که انسان برای نیازها، گرفتاری‌ها، غصه‌ها و ... به درگاه خداوند عرضه می‌دارد استغفار یا طلب مغفرت و بخشش برای گناهان جایگاه بسیار خاصی دارد، به طوری که پیامبر اعظم(ص) می‌فرماید: «خَیْرُ الدُّعَاءِ الِاسْتِغْفَار؛ بهترین دعا استغفار است»(کافی/ج2/ص504)

استاد پناهیان با توجه به اهمیت موضوع استغفار در دعا و عبادت و اثر آن در تقرب انسان به درگاه الهی و برکات مادی و معنوی و دنیوی و اخروی آن به بحث در این باره می‌پردازد و سعی می‌کند ابعاد مختلف استغفار را شرح و معرفی کند تا مومنین و علاقمندان مباحث معنوی با آشنایی گسترده‌تر و ژرف‌تر بیش از پیش به موضوع استغفار توجه کنند و آن را به صورت جدی‌تر در برنامه‌های عبادی و زندگی خود قرار دهند. در همین راستا استاد پناهیان عناوین ذیل را محور بحث و گفتگو قرار می‎دهد:

عوامل معرفتی مؤثر در استغفار (مانند: نظم و دقت بی‌نهایت عالم هستی، درک عظمت خداوند، عظمت انسان، امید به رحمت خداوند و ترس از عذاب خداوند)، عوامل مؤثر در استغفار دائم و عمیق (مانند: عمل مجاهدانه برای خداوند، تعقل، تفکر، تنهایی بشر، متهم دانستن نفس)، موانع استغفار (مانند: خودپسندی، دچار فریب نفس بودن، دچار مکر خدا بودن، مستی گناه)، عوامل مؤثر در قبولی و پذیرش استغفار.

 جلسه 1 | (99/02/06): چرا باید همیشه استغفار کنیم؟

• چاره‌اندیشی برای صدمات خوب استغفارنکردن
• اصل اول در استغفار، باور پیچیدگی، دقت و ظرافت انسان
• میزان دوست داشتن خداوند متعال و ارزش قائل شدن برای او، یکی از مهم‌ترین عوامل استغفار
• اولیاء خدا فهمیده‌اند در مقابل چه عظمتی قرار داریم
• امام سجاد (ع) به عظمت خدا و گناهان خودشان چطور نگاه می‌کند؟
• افزایش رابطه و معرفت‌ به خدا، یکی از عوامل جدی گرفتن استغفار
• درک عظمت خدا، یکی از معرفت‌های مؤثر در استغفار
• دو نکته دربارۀ «درک عظمت خداوند»

 جلسه 4 | (99/02/09): تأثیر استغفار در برطرف شدن مشکلات و گرفتاری‌های زندگی دنیوی

• استغفار، کمک‌گرفتن از منبع عالم هستی
• ارتباط اصلاح امور عادی زندگی به اصلاح رابطۀ ما و خدا (استغفار)
• استغفار یعنی اقرار به ضعف و کمک خواستن از خداوند
• فلسفۀ بلاها، رفع غفلت و تکبر انسان و توجه به خدا
• وقتی انسان با استغفار به ضعف خود در برابر خداوند اقرار کند، دیگر نیازی به بلا نیست
• استغفار، رفع‌کنندۀ گرفتاری‌های به وجود آمده در اثر گناهان
• استغفار، جبران‌کننده خرابکاری‌های ما و تقویت کنندۀ ضعف ما در مسیر زندگی و بندگی
• استغفار گرفتاری‌هایی که ناشی از گناه نیست را هم برطرف می‌کند
• قدرت، بصیرت و کارهای اعجاب‌آفرین در اثر استغفار رزمندگان در شب‌های عملیات
• برطرف‌شدن گرفتاری‌های دنیا، حداقلّ اثر استغفار
• میل به تقرّب، یکی از پایه‌های استغفار
• تمنّای تقرّب در دل انسان و میل دائمی به استغفار
• اگر تمنّای تقرّب در دل‌مان بیدار نیست، لااقل از سر ادب استغفار کنیم

 جلسه 5 | (99/02/10): اثر «درک عظمت خداوند» در استغفار عمیق و دائمی ظظظظ

• بیان استغفار با عبارت‌های مختلف
• دعای عرفۀ ابا عبدالله الحسین(ع) یکی از عجیب‌ترین نمونه‌های استغفار
• برای عمیقاً و دائماً استغفارکردن چه‌کار باید بکنیم؟
• عدم امکان استغفار دائمی و عمیق، بدون درک عظمت خدا
• نشاط‌بخشی استغفار به گنهکاری که از گناهش زجر می‌‌کشد
• نماز و درک عظمت خدا
• نگاه به عظمت کائنات، راهی برای درک عظمت خداوند
• اگر مراقبت کنی کسی را نافرمانی نکنی، او پیش تو عظمت پیدا می‌کند
• بهشت، محل رؤیت عظمت خدا
• هولناک بودن مهلت دادن خدا به انسان برای معصیت کردن

 جلسه 6 | (99/02/11): چند راه‌کار برای درک بیشتر و بهتر عظمت خداوند

• تأثیر ادب در عبادت و دقت و مراقبت در طاعت (تقوا)، بر افزایش احساس عظمت الهی در قلب
• اولویت سخن گفتن از «عظمت» خدا بر سخن گفتن از «رحمت» خدا
• عظمت خدا در فرهنگ ما خوب جا نیافتاده است
• یکی از راه‌های درک عظمت خدا این است که هیچ چیزی را در قلب‌مان بزرگ نکنیم
• «الله اکبر»، بیشترین ذکری که در نماز تکرار می‌شود
• نماز، تمرینی برای درک عظمت خداوند
• برای این که حواس‌مان را سر نماز جمع بکنیم چه‌کار کنیم؟

 جلسه 7 | (99/02/12): «امید به رحمت خدا»، یکی از عوامل زیاد شدن استغفار

• انسان‌ها به مقدار امیدشان به رحمت الهی طلب مغفرت می‌کنند، نه به مقدار گناهان‌شان
• اثر یأس از رحمت خدا در استغفار نکردن گنهکاران
• «یأس»، اولین ویروسی که ابلیس به آدم‌ها منتقل می‌کند
• چرا خداوند بعد از این که می‌فرماید من «غفور» هستم می‌فرماید من «رحیم» هستم؟
• علت ناامیدی، با وجود این همه روایات دربارۀ بخشش و رحمت الهی
• ظلمت قلب انسان مأیوس از رحمت خداوند، قابل اصلاح نیست
• اگر اهل یأس نباشیم سعی ما در عبادت خیلی زیاد می‌شود
• درجۀ بهشتی کسی که به خدا حسن ظن دارد...

 جلسه 8 | (99/02/13): «باور عذاب خداوند» و «ترس» از آن، یکی از عوامل استغفار

• باور نکردن عذاب‌های خدا یک ناراحتی روحی و روانی است
• تأثیر باور عذاب و هولناک بودن غضب الهی بر استغفار
• ایجاد ترس از عدم بخشش خدا، با تقویت شوق و امید به رحمت و مغفرت پروردگار
• ترس از عذاب الهی، یکی از ویژگی‌های انسان‌های عارف و کُمّلین در معرفت الهی
• آشکار شدن آثار ترس از خداوند در اولیاء خدا در هنگام نماز
• ناامیدی اکثر انسان‌ها در هنگام دچار شدن به بلا
• ایمان به عذاب الهی، یکی از سختی‌های ایمان به خدا
• ترکیب شوق و خوف، ایجادکنندۀ زیباترین و جذاب‌ترین هیجان در قلب انسان

 جلسه 9 | (99/02/14): چرا به عذاب و ثواب خداوند باور نداریم؟

• علت تفاوت عذرخواهی از خدا با عذرخواهی از دیگران
• اولیاء خدا از استغفار لذت می‌برند
• علت عدم باور عذاب الهی
• چرا محبّت و مهربانی خدا را در اثر استغفار باور نمی‌کنیم؟
• دو مانع در برابر باور ثواب و عقاب الهی
  • مانع شدن تبعیّت از هوای نفس از رفتن به سمت حق
  • اثر آرزوی طولانی در فراموش کردن آخرت
• سخن حضرت نوح(ع) به ملک الموت دربارۀ کوتاهی عمر
• آدم‌هایی که دل از دنیا بریده‌اند بهتر می‌توانند دنیا را آباد کنند

 جلسه 10 | (99/02/15): «عمل مجاهدانه و فداکارانه در راه خدا»، یکی از عوامل استغفار دائم و عمیق

• آدم پاک‌طینت و باصفا عیب‌های خودش را می‌بیند، نه خوبی‌های خودش را
• آدمی که ذاتش خراب باشد خوبی‌های خودش را می‌بیند، آن‌وقت استغفار نمی‌کند
• اثر تلاش بدون توقع روزانه در راه خدا، بر رونق عبادت و مناجات شبانه
• غربت و قدرناشناسی کسانی که در راه خدا مجدّانه تلاش می‌کنند
• ناتوانی در خوب استغفار کردن، نشانۀ قبول نشدن اعمال
• افزایش ترس خوبان از خدا بعد از انجام کار خوب
• میدان دادن خداوند متعال به حضرت خدیجه(س) برای فداکاری
• قربانی دادن یعنی ترجیح دادن آنچه که خدا می‌پسندد
• نقش مغرور شدن در اثر عمل مجاهدانه و مجدّانه در افزایش استغفار
• مواظبت خدا از آدم‌های خوب در برابر خراب شدن
• عذرخواهی از خدا، مانع دچار شدن انسان به افسردگی

 جلسه 11 | (99/02/16): «عقل»، تقویت‌کنندۀ باور آخرت که موجب استغفار است

• تأثر و خوف اولیاء خدا از ‌دیدن عذاب آدم‌های بد
• تفاوت حال انسان در آخرت نسبت به حال دنیا
• دغدغه‌مندی برای دنیا کوتاه، نشانۀ کمی عقل
• آخرت بشر، یکی از مهم‌تر مسائل در قرآن
• عقل، چیزی که انسان را به آیندۀ دور وابسته می‌کند
• حرکت بسیار گسترده و سنگین برای بی‌عقل کردن مردم دنیا
• اثر آخرت‌ترسی در استغفار
• علامت بی‌‎عقلی، عدم اهتمام به بالا بردن رتبۀ بهشتی

 جلسه 12 | (99/02/17): «تفکّر»، یکی از عوامل استغفار

• استغفار، اصل دعا و با فضیلت‌ترین دعا
• ناممکن بودن رفع خطا به طور کامل، در مسیر تقرّب انسان به خدا
• اثر علاقۀ شدید به تقرّب، بر حال خوب استغفار دائم
• اهل استغفار برای تفکّر وقت می‌‌گذارند
• تفکّر یعنی دانسته‌های‌ خود را مرور کنیم
• تفکر، موجب تأثیر آگاهی‌ها در قلب‌ و تقویت عقل‌ می‌‌شود
• تفکر در خلقت آسمان‌ها و زمین هنگام نماز شب
• کِی می‌‌خواهیم روی آگاهی‌هایی که کسب کردیم فکر کنیم؟
• مرگ و حالات پس از مرگ، موضوعی که خیلی باید درباره‌اش تفکر کرد
• کلمات اهل بیت(ع) تفکر برانگیز است

 جلسه 13 | (99/02/18): «درک تنهایی بشر»، یکی از عوامل ایجاد حال دعا، توبه و استغفار

• ما از وادی استغفار خیلی دور هستیم
• اثر تفکر دربارۀ تنهایی انسان بر ایجاد حال استغفار
• علت نترسیدن ما از تنهایی؛ تکیه‌گاه‌های سست و ضعیف
• همۀ ما تنها هستیم
• ما غیر از خدا کسی را نداریم، در دنیا و آخرت و در حالت آسایش و سختی
• لزوم استفاده از بلا برای رسیدن به توحید قلبی
• اهل استغفار دربارۀ موضوعاتی فکر می‌کند که دیگران عاجز از آن فکر هستند
• «احساس تنهایی»، یکی از لوازم پیدا کردن حال استغفار
• «تنهایی» یکی از بزرگ‌ترین سرمایه‌های حال استغفار و دعا
•  بعضی‌ها تا احساس می‌کنند غیر از خدا کسی را ندارند مضطرب می‌شوند
• همیشه باید بگوییم «الهی و ربّی مَن لی غَیرُک»؛ این حسّ با تفکر به دست می‌آید

 جلسه 14 | (99/02/19): «باور به عظمت وجود انسان»، یکی از عوامل بسیار مهمّ استغفار

• بدون داشتن انتظار بالا از خود، نمی‌توان مثل اولیاء خدا استغفار کرد
• آدمی که خودش را مظلوم یا محدود می‌داند، نمی‌تواند خودش را مقصر بداند
• باز نشدن باب استغفار برای افرادی که قدرت‌های خودشان را ندیده می‌گیرند
• قدرت انسان مافوق تخیّل اوست
• تبدیل شدن آسیه به یک ولیّ خدا، علی‌رغم همسری فرعون
• لزوم درک عظمت روحی انسان برای استغفار
• دوام حال استغفار و توبه با آگاهی از اشتیاق خداوند به دعای انسان
• غربت امام حسن مجتبی(ع) علی‌رغم اطلاع مردم مدینه از زیبایی‌ها و شایستگی‌های آن حضرت
• می‌توانیم تحت حکومت حضرت ولی‌عصر (عج) زندگی کنیم، اما ...

 جلسه 15 | (99/02/20):  خودپسندی و غرور (فریب نفس)، یکی از موانع مهمّ استغفار

• ضدّیت غرور با استغفار، غرور بیاید استغفار نیست
• نداشتن حال استغفار، علامت دچار بودن به غرور
• ضرورت فاصله گرفتن از زندگی مغرورها
• اوج تمام فیلم‌ها موفقیت است، این‌طوری انسان بردۀ موفقیت می‌شود
• رسیدن به خدا، تنها راه اطمینان از خوب بودن وضعیت انسان
• جز قرب خداوند، به هیچ موفقیتی نباید دل خوش کرد
• رهایی از گرفتار شدن به غرور و فریب نفس، یک از آثار استغفار
• استفاده از ذکر استغفار برای از بین بردن حال غرور
• شرمندگی امام حسن مجتبی(ع) در برابر خدا، با وجود آن همه مظلومیت و غربت
• امام خمینی(ره) یک ذره هم غرور نداشت
• برای استغفار نباید حال ما با حال یک جنایت‌کار پشیمان تفاوت داشته‌باشد، و الّا مغرور هستیم
• به عقب انداختن استغفار و توبه، یکی از وجوه غرور

 جلسه 16 | (99/02/21): «دچار بودن به مکر خدا»، یکی از موانع حال استغفار

• شکستن غرور و ایجاد تواضع در انسان، فلسفۀ بسیاری از مشکلات
• مکر خدا، یکی از عوامل خیلی خطرناک غرور
• عدم توفیق دچار شدگان به مکر خدا نسبت به دعا و استغفار
• نعمت بعد از گناه، علامت محبت خدا نیست
• صبوری و حیای خداوند متعال در برخورد با ما به معنی خوب بودن وضع ‌ما نیست
• سِتر، حلم یا مهلت خدا ممکن است مکر خدا باشد
• مواظب باشید! خدا به قدری می‌پوشاند که انگار بخشیده ‌است
• راه بیرون آمدن از مکر الهی، توجه به مهربانی خدا و تمنّا برای استغفار
• حال استغفار، علامت خروج از مکر خدا به رحمت خدا

 جلسه 17 | (99/02/22): یکی از عوامل استغفار؛ انسان خودش را در برابر خداوند دائماً متهم بداند 

• ناتوانی انسان در استفادۀ کافی از امکانات فراوان الهی
• مؤمن دائماً نفس خود را متّهم می‌کند
• چرا انسانی که خود را دائماً متّهم می‌کند حال استغفار پیدا می‌کند؟
• اگر انسان خودش را در برابر خدا دائماً متهم بکند روحیه‌اش بهتر هم می‌شود
• دعای مؤمن بلند همت: خدایا! من را بهتر از آن چه که دیگران گفتند قرار بده!
• آیا ترسی که در دل مؤمن است به او لطمه نمی‌زند؟
• رابطۀ استغفار دائمی انسان مؤمن و متّقی با توجه به قیمت انسان
• اگر امام زمان (عج) خصوصی از ما کاری را بخواهد چه احساسی پیدا می‌کنیم؟
• خدا هر کسی را تحویل بگیرد، خیلی اهل عذرخواهی می‌شود
• آخرین مرحله سیر و سلوک اباالفضل العباس(ع)

 جلسه 18 | (99/02/23): «مستی گناه و غفلت»، یکی از موانع استغفار

• مستی غفلت و غرور، بدتر از مستی خمر و شراب است
• دوری از خدا مستی می‌آورد
• کسی که اهل استغفار نیست، عقلش زائل شده‌ است
• اثر مستی گناه در عدم درک زشتی گناه
• اثر مستی جوانی در دوری انسان از خدا
• کارهای مؤثر در خروج از مستی
• شهادت یک شهید، یکی از راه‌های بسیار عجیب بیرون آمدن دیگران از مستی
• هوشیاری از مستی غفلت با روضه امام حسین(ع)
• اولین اثر بیرون آمدن از مستی؛ رهایی از غرور و طلب مغفرت از خدا

 جلسه 19 | (99/02/24): برخی از شرایط بسیار مهم برای پذیرش استغفار نزد خداوند

• اثر استغفار عمیق و مصرّانه در رسیدن به حاجات دنیوی
• پشیمانی عمیق، یکی از شرایط بسیار مهم استغفار
• ضرورت اقرار به گناه برای نجات از گناه
• استمداد از دعای استغفار امیرالمؤمنین علی(ع) برای یادآوری گناهان
• محاسبۀ نفس، لازمه استغفارِ همراه با اقرار
• اهمیت اصرار بر استغفار
• التماس فوق‌العاده، لازمۀ تغییر عادات روحی که یک عمری با آنها زندگی کردیم
• به سوی خدا توبه کنید و داخل محبت پروردگار بشوید
• محبوبیت استغفار و توبه نزد خداوند، بهترین مشوّق برای اصرار عمیق قلبی بر استغفار و توبه
• لزوم استمداد از خدا برای استغفار
• استغفار، مهم‌ترین عبادت در زمان‌های ویژۀ عبادت
• اولویت استغفار بر مطرح کردن حاجات دنیایی
• باید با اختیار برگردیم و الّا مستحقّ عفو و اغماض خداوند متعال نمی‌شویم

 جلسه 20 | (99/02/25):  «عزم بر ترک گناه»، یکی از عوامل مؤثر در قبولی استغفار

• نزول رحمت خداوند بر کسانی که عزم ترک گناه دارند
• اشتباه انسان در بها ندادن به قلب‌ و نیّت‌های درونی
• اثر محبت صمیمانه به ولیّ‌ الله الاعظم و دعا برای فرج در تغییر وضع جهان
• قول‌دادن، یکی از جلوه‌های عزم
• خدا به سخن کسی که راست بگوید، بها می‌دهد و قبول می‌کند
• بالاترین ذکر، عزم بر ترک همۀ گناهان
• کاذب بودن احساس نیاز به گناه
• برای استغفار اول باید پشیمان بشوید، بعد عزم بر ترک گناه کنید
• تأثیر توجه به زندگی خوبان بر عزم ترک گناه
• بیدار شدن دل انسان با تصوّر زیبایی زندگی اولیاء خدا

 جلسه 21 | (99/02/26): «توبه از کارهای خوب»، یکی از عوامل استغفار

• باید از خوبی‌های خودمان استغفار کنیم
• خوبی‌های ما می‌تواند بر بدی‌های زیادی در وجود ما دلالت کند
• نمازهای غیرمؤدبانه، قرآن‌ خواندن‌های بی‌توجه، خدمات با نیّت‌های خراب، عُجب و غرور ...
• کسی از خوبی‌هایش استغفار می‌کند که هیچ عمل خوبی در خودش نمی‌بیند
• غرور طرفداران حق، یکی از مهم‌ترین مشکلات زمانۀ ما
• قرآن می‌خواهد تنبّه بدهد تا انسان‌های مدّعی به خودشان بیایند
• تأثیر مشاهدۀ گریه امیر المومنین(ع) بر یاران آن حضرت
• ما مانع ظهور حضرت ولی‌عصر (عج) هستیم، چه گناهی بالاتر از این!؟
• خیلی وقت‌ها، بدها به خاطر ما خوب نمی‌شوند
• کسی که از همه بهتر است، در استغفار از همه شکسته احوال‌تر است

 جلسه 22 | (99/02/27): «شفاعت و دعای اولیاء خدا برای ما»، یکی از عوامل امیدبخش برای استغفار

• انسان‌ها به علل مختلف دچار غرور و فریب می‌شوند
• تأثیر تشویق بر روی آوردن انسان‌ها به عبادت
• اثر امید و شوق در دوام استغفار
• نقش توجه به استغفار و دعای اولیاء خدا و شفاعت آنها بر امیدوار شدن انسان‌ها
• نادرستی پنهان کردن آیات و روایات شفاعت و عظمت مغفرت خداوند به خاطر ترس از مغرورشدن مردم
• آنهایی که بخواهند با شفاعت، آدم‌های بدی باشند باید حیا را در آنها بالا برد
• وقتی به مقولۀ شفاعت توجّه می‌کنیم، باید افتاده‌حال‌تر بشویم و دل‌مان درِ خانۀ اهل‌بیت نرم‌تر بشود
• افزایش سرعت‌ و قدرت در حرکت، با بالا رفتن امید
•  افزایش و بهبود حال استغفار و عبادت در آدم‌های باصفا و گنهکاران ناامید، به واسطۀ شفاعت اولیاء خدا

 جلسه 23 | (99/02/28): استغفار تمامی ندارد

• اهمیت خوب‌تر شدن خوب‌ها بر خوب شدن بدها و تعجیل فرج
• اثر گناهان دوستان‌ در تأخیر ظهور
• هر استغفار، یک قدم به سوی تعجیل در ظهور
• منظور از خوب بودن فقط چهار تا نماز و کار خیر و خوب فردی نیست
• اگر ظهور مقدّر نشود، یعنی ما نتوانستیم خوب استغفار کنیم
• استغفار به نیّت نصرت حضرت ولی‌عصر(عج)
• لقاء و نصرت امام، تمام‌کنندة همۀ عبادات
• نتیجۀ ادامه دادن به مسیر گنهکاری، دشمنی با اهل‌بیت(ع)
• ما باید استغفار کنیم تا در وادی دشمنی با اهل‌بیت(ع) نیافتیم
• امام زمان (ع) شب و روز منتظر ماست
• اگر استغفار بعضی‌ برای بعضی دیگر نبود، هر که روی زمین بود نابود می‌شد
• تضعیف نظام اسلامی، جرمی بالاتر از هزاران گناه شهوانی

 جلسه 24 | (99/02/29): استغفار تمامی ندارد

• تنبلی در ادامۀ استغفار بعد از شب‌های قدر
• کسی که استغفار نکند، قطعاً دچار استکبار است
• ورود به دوزخ با خواری، نتیجۀ تکبّر از استغفار
• بیشترین تأکید برای استغفار، از شب‌های قدر تا پایان ماه مبارک رمضان
• گاهی کم استغفار کردن هم نشانۀ استکبار است
• کسی که بگوید «خدایا! من خطا کردم، مرا ببخش» متکبّر نیست
• رشد مدام استکبار در انسان
• ضرورت تداوم استغفار بعد از شب‌های قدر به قصد ریشه‌کن کردن استکبار
• عدم افزایش میل به عبادت و استغفار در شب‌های آخر ماه رمضان، علامت خطر
• چشیدن شیرینی استغفار در شب‌های قدر، انگیزه‌بخش تداوم استغفار
• طلب مغفرت یعنی خدایا! فاصله و موانع بین من و خودت را بردار
• ما دائماً در حال افزودن گناهان، بی‌توجهی‌ها، غفلت‌ها و بی‌ادبی‌ها هستیم