۰۲/۰۳/۰۲

واقع‌بینی و احساسات معنوی در قرآن؛ با نگاهی به تفسیر سورۀ محمد(ص)-ج1

فتنه‌های آخرالزمان ایمان انسان را سست می‌کند؛ با سورۀ محمد(ص) ایمان‌مان را مستحکم کنیم/ نبود محافلی که در آن با قرآن گریه کنیم یک نقص بزرگ است؛ شاید این محافل قرآنی باید از دانشگاه‌ها شروع شود

شناسنامه:

• زمان: 1402/01/03
• مکان: فاطمیۀ بزرگ تهران
• مناسبت: ماه مبارک رمضان
• صوت: اینجا
• متن کامل: اینجا

علیرضا پناهیان در جلسۀ اول مبحث واقع‌بینی و احساسات معنوی در قرآن:

یکی از راه‌های انس و آشنایی با قرآن که کمتر بیان می‌شود، این است که به‌جای پرداختن به کل قرآن به یک سوره بپردازیم. در این روش، مدتی به مطالعه و تفکر در مفاهیم و تفسیر یک سوره مشغول می‌شویم. همان‌طور که درس‌های مدرسه و دانشگاه را به فصل‌ها و بخش‌های مختلف تقسیم‌بندی می‌کنند، خداوند هم بر اساس حکمت، آیات قرآن را در ساختار سوره‌ها تقسیم‌بندی کرده است.

افراد زیادی به آشنایی و انس با کلّ قرآن علاقه دارند امّا به‌خاطر عظمت و پیچیدگی‌های قرآن هیچ‌وقت موفق نمی‌شوند. شما با یک سوره از ابتدا تا انتها انس بگیرید، با آن زندگی کنید، از آن حاجت بگیرید، به‌عنوان ذکر استفاده کنید، آن را قرائت‌ کنید، درباره‌اش فکر کنید، مفاهیمش را در ذهن‌تان به‌طور عمیق کار کنید و...

نگران نباشید که از قسمت‌های دیگر قرآن، محروم می‌شوید. کسی که روی یک سوره خوب کار کند، إن‌ شاء الله ابواب سوره‌های دیگر قرآن هم برای قلب و فکرش باز می‌شود. اگر با یک سوره ارتباط کامل برقرار کنیم ترجیح دارد بر اینکه همۀ قرآن را بخوانیم امّا چیزی دستگیرمان نشود و ارتباط عاطفی و فکری برقرار نکنیم.

اجرای طرح آشنایی سوره‌ای با قرآن در جامعه، انسان را ترغیب می‌کند که از جمع مؤمنین عقب نماند. علاوه بر جمع مؤمنین، نخبگان و متفکّرین هم ابعاد آن سوره را باز کنند، آن‌وقت یک فهم و ادبیات مشترک در جامعه ایجاد می‌شود که جامعه را پیش خواهد برد.

قرآن باید بر عاطفۀ ما تأثیر بگذارد و احساسات ما را تکان دهد. امام صادق(ع) می‌فرماید: قرآن با حزن نازل شد، پس شما هم با حزن آن را بخوانید (کافی، ج2، ص614). روزی رسول‌خدا(ص) به گروهی از جوانان انصار فرمودند من برای شما قرآن می‌خوانم، هر کس گریه کرد به بهشت خواهد رفت (امالی صدوق، ص545). این مژده بسیار بزرگ است. ما هنوز به اینجا نرسیدیم و چنین رسمی نداریم. برای ما ضروری است این سفارش رسول‌خدا(ص) و ائمۀ هدی(ع) را اجرا کنیم.

اگر می‌خواهید با قرائت قرآن، احساس عاطفی و روحی پیدا کنید تا شما را به گریه بیاندازد در مساجد و جمع‌های‌تان روی یک سوره، قرائتِ آن، معانی آیاتش و اشاره‌هایش خیلی زیاد کار کنید. نبود محافلی که در آن با قرآن گریه کنیم یک نقص بزرگ برای محافل معنوی ماست. شاید این‌طور محافل قرآنی باید از دانشگاه‌ها شروع شود چون یکی از لوازم ارتباط عاطفی با قرآن فهم عمیق قرآن است. وقتی به فهم عمیق نیاز است مجبوریم، سوره‌ای کار کنیم.

حالا چرا سورۀ محمّد(ص) را انتخاب کرده‌ایم؟ این سورۀ شریف آغاز یک بخشی از قرآن است که به قرائت بیشترِ آن سفارش شده است. در ضمن آثار فوق‌العاده‌ای برای قرائت این سوره بیان شده است.

امام صادق(ع) در روایتی (ثواب الأعمال، ص115) چند اثر مهم برای قرائت این سوره بیان می‌فرماید. یک؛ هر کسی این سوره را بخواند هیچ‌وقت دچار شک و تردید نمی‌شود. در فتنه‌های آخرالزمان که ایمان انسان را سست می‌کند، می‌توانیم با این سورۀ شریف ایمان‌مان مستحکم کنیم. دو؛ خدا قرائت‌کنندۀ این سوره را هیچ وقت به فقر مبتلا نمی‌کند. سه؛ قرائت‌کنندۀ این سوره هیچ‌وقت دچار ترس از هیچ سلطانی نمی‌شود. کسی که این سوره را می‌خواند شجاعت انقلابی بی‌نظیری پیدا می‌کند.

خداوند در این سوره از ضعف‌ها و عیوبی که مؤمنین اطراف پیامبر(ص) داشتند گله دارد و در پایان سوره می‌فرماید: اگر این وضع را ادامه دهید، خدا گروه دیگری را می‌آورد که مثل شما نیستند «وَ إِنْ تَتَوَلَّوْا یَسْتَبْدِلْ قَوْماً غَیْرَکُمْ ثُمَّ لا یَکُونُوا أَمْثالَکُم‏». از پیغمبر(ص) پرسیدند آن قوم چه کسانی هستند؟ پیامبر(ص) فرمود آنها از قوم سلمان هستند (تفسیر مجمع البیان، ج9، ص164). اگر ما قوم سلمان فارسی هستیم، باید بدانیم اطرافیان پیامبر(ص) چه عیوبی داشتند که ما هرگز نباید مثل آنها باشیم.

جلسه بعد>>