۹۶/۰۴/۰۷

صوت | عقلانیت در قرائت دعا؛ احساسات در قرائت قرآن

شناسنامه

• زمان: رمضان 96

• مکان: شبکۀ افق

• تعداد: 30 جلسه

• موضوع سخنرانی: عقلانیت در قرائت دعا؛ احساسات در قرائت قرآن

معرفی بحث:

در مورد نحوه مراجعه به قرآن و قرائت آن و همچینن مراجعه به ادعیه و آداب دعا خواندن، ضرورت‌هایی وجود دارد که بر میزان معنویت و بهره‌مندی از این دو فیض الهی، مؤثر است. با توجه به افزایش مراجعه به قرآن کریم و ادعیه در ماه مبارک رمضان و ضرورت افزایش تعقل در هنگام دعا و غلیان احساسات در قرائت قرآن، حجت الاسلام پناهیان در این جلسات به بررسی بیشتر این دو مقوله و بررسی نتایج هر یک پرداخته‌اند.

فهرست:

جلسۀ1(960306): تأثیر عقلانیت بر افزایش معنویت

• ضرورت قرائت قرآن همراه با برانگیختگی عاطفی

• همراهی تدبر با برانگیختگی عاطفی

• ادعیه، محل ابراز احساسات

• همراهی دعا با تفکر و عقلانیت

• تأثیر عقلانیت بر معنویت

• در رمضان به دو موضوع اهمیت بدهیم: حزن انگیز بودن آیات قرآن و عقلانی بودن گزاره‌های ادعیه

• دور شدن از سرگرمی های بیهوده، یکی از نتایج مناجات عاقلانه با خدا

جلسۀ2(960307): اندیشه در قرآن، عامل غلیان احساسات

• قرآن فقط کتاب اندیشه نیست

• اندیشه در قرآن، عامل غلیان احساسات

• ترکیب آیات قرآن مانند نت‌های موسیقی، جذاب و نشاط‌آور است

• تأثیر آهنگ قرآن در فاصله گرفتن از موسیقی

• روایتی در مورد همراه بودن قرائت قرآن با احساسات عمیق انسانی

• پیشنهادی برای اینکه بتوانیم قرآن را با احساسات بیشتری بخوانیم

جلسۀ3(960308): ادب، یکی از پایگاه‌های عقلانی دعا

• ضرورت توجه عقلانی در دعا

• بدون رابطه عقلانی، احساسات و عواطف در جای خود به کار گرفته نمی‌شود

• یک بررسی قرآنی در مورد نگاه عقلانی به دعا

• تناسب دعا کردن و رعایت ادب

• دعا نکردن، نوعی استکبار

• ادب، یکی از پایگاه‌های عقلانی دعا

• مؤدبانه دعا کنیم

• اولویت ادب و عقلانیت در دعا نسبت به عواطف و احساسات

• فرازهایی از دعای ابوحمزه و نگاه عقلانی به دعا

جلسۀ4(960309): تناسب فهم قرآن و تحریک عواطف معنوی

• فهم بهتر قرآن با کمک احساسات و عواطف

• تناسب فهم قرآن و غلیان عواطف

• تناسب گریه اشک با محافل قرآنی

• خاطراتی در مورد محفل قرآنی شهدا

• تأثیر ارتباط عاطفی با آیات قرآن در زندگی

• ضرورت تعلیم زبان عربی برای ارتباط بهتر با قرآن

جلسۀ5(960310): برخی از نتایج عقلانیت در ادعیه

• ضرورت توجه به عقلانیت در ادعیه

• خواندن ادعیه نیاز به تفکر عمیق دارد

• نمی‌توان بدون تفکر عمیق در ادعیه، با آن رابطه احساسی برقرار کرد

• نتیجه عقلانیت در ادعیه

• بیشتر دعا خواندن

• عمیق‌تر شدن

• بیشتر لذت بردن

• معنای عقل و تلازم آن با تفکر

• اگر به ادعیه عقلانی نگاه نکنیم، دعا صرفاً ابزاری می‌شود برای تخلیه انسان

جلسۀ6(960311): جایگاه عواطف و احساسات در قرائت قرآن

• گریه کردن هنگام قرائت قرآن در فرهنگ ما غریب است

• دستورالعمل قرآن در مورد چگونگی قرائت قرآن

• چه عواملی هنگام قرائت قرآن عواطف و احساسات ما را برمی انگیزد؟

• کس با قرآن مانوس شود، هرگز احساس تنهایی نمی‌کند

• بهترین نامه‌نگار عالم، برای ما نامۀ زنده‌ای فرستاده که سرشار از احساسات است

جلسۀ7(960312): تأثیر تفکر در ادعیه بر انتخاب بهتر و برتر

• ارزش عبادت هر کس به انداره علم و عقل اوست

• تأثیر نگاه عقلانی به ادعیه بر افزایش معنویت

• برطرف شدن سوءتفاهم؛ یکی از فواید نگاه عقلانی به ادعیه

• انسان​ها در هنگام دعا به دنبال خواسته​های خود هستند

• تفکر در متون ادعیه ما را برای انتخاب بهتر خواسته‌هایمان کمک می‌کند

• نقش تفکر در زمینه‌سازی برای استغفار

• بسیاری از متون ادعیه، اظهار عقیده است

جلسۀ8(960313): ضدرورت توجه به عواطف در هنگام قرائت قرآن

• اهمیت عواطف و احساسات انسان و نقش آن در فعال شدن اندیشه و فکر

• توصیه‌های اهل‌بیت(ع) در مورد نحوۀ قرائت قرآن

• اگر همیشه قرآن را بدون عاطفه و احساس و اشک بخوانیم، دچار بی‌ادبی به خدا و خسارت بزرگ می‌شویم

• با احساس خواندن و خشوع داشتن در هنگام قرائت قرآن باید عادت ما بشود

• اهمیت و جایگاه تباکی و معنای اصلی آن

• روایتی در مورد اهمیت تباکی در سیره پیامبر اکرم(ص)

 جلسۀ9(960314): تفاوت متون ادعیه برای تفکر

• تأثیر فکر کردن دربارۀ امور منفی بر دور شدن از دعا کردن

• سطح و مقدار تفکر برای فهمیدن متون ادعیه، یکسان نیست

• درک زندگی جاودانه در عالم آخرت نمونه‌ای از مسائلی که نیاز به تفکر عمیق دارد

• ضرورت مراقبت از فکر و اندیشه در مقابل افکار منفی و هرزه

• تفاوت دعاهایی که از امیرالمؤمنین(ع) و امام سجاد(ع) به ما رسیده است

• انسان با دعا راحت می​تواند ارتباط پیدا کند، چون دعا زبان مردم و متن تفکر است

 جلسۀ10(960315): حزن در تلاوت قرآن

• چرا اساساً در معنویت، حزن جاری است؟

• تفاوت‌های حزن معنوی با سایر غم و اندوه‌های دنیا

• تأثیر قرآن بر افزایش اشتیاق نسبت به خداوند متعال

• فلسفۀ محزون بودن و اشک ریختن در هنگام قرائت قرآن

• آیات عذاب، برای تشدید پناه بردن و افزایش شوق و اشتیاق ما به سمت خداست

• روایتی در مورد نحوۀ قرائت قرآن توسط امیرالمؤمنین(ع)

 جلسۀ11(960316): تناسب ادعیه با لذت‌های عمیق

• ادعیه به گونه‌ای طراحی شده‌اند که لذت باحساب و کتاب ببریم

• باید عادت کنیم از حرف‌های سطحی، لذت نبریم

• احساسات دقیق و عمیق را جایگزین حرف‌های سطحی کنیم

• لذت‌های سطحی ما، مانع لذت‌های عمیق می‌شوند

• بدون حساب و کتاب بودن، لذت بندگی را از انسان می‌گیرد

 جلسۀ12(960317): ویژگی‌های حزن معنوی

• تأکید روایات بر رعایت ادب حزن در هنگام قرائت قرآن

• برخی از موانع حزن معنوی

• تناسب حزن معنوی و شادی عمیق

• موسیقی در درازمدت توان تولید شادی در وجود انسان را از بین می‌برد

• چرا اکثر مردم با موسیقی‌های منفی و غمگین بیشتر ارتباط برقرار می‌کنند؟

• برخی ویژگی‌های حزن معنوی

 جلسۀ13(960318): آشنایی با برخی ویژگی‌های دعای افتتاح

• مطالعۀ ادعیه انسان را اهل تفکر می‌کند

• یک پیشنهاد کاربردی: هنگام مطالعۀ ادعیه، تفکر داشته و از نکات آن یادداشت‌برداری کنیم

• یکی از آداب مهمی که قبل از دعا باید رعایت شود: تشکر کردن از خدا به خاطر داشته‌ها

• ویژگی‌های برجستۀ دعای افتتاح

• خواندن دعای افتتاح، غیرانقلابی را انقلابی و انقلابی را انقلابی‌تر می‌کند

 جلسۀ14(960319): خوف و خشیت در تلاوت آیات قرآن

• توجه به شوق و حزن در قرائت قرآن

• خشیت الهی، یکی از دیگر احساسات در هنگام قرائت قرآن

• حزن در قرائت سایر کتب آسمانی

• حزن، مناشی مختلفی دارد

• روایتی در مورد خشیت هنگام تلاوت قرآن

• چرا باید در قرائت قرآن خشیت داشته باشیم؟

• مؤمن با خوف، اصلاح می‌شود

• آیات عذاب، یکی از دلایل خوف

• تناسب خوف با مباحث انسان‌شناسی  

• نمونه‌ای از خشیت رزمندگان اسلام در دفاع مقدس

• اگر کسی در این دنیا از خدا بترسد، در آخرت راحت است

• برخی از آثار خشیت الهی

• مواقف خشیت الهی در بیان امام سجاد(ع)

• دوری فرهنگ ما از خوف

 جلسۀ15(960320): تفکر در ادعیه؛ بررسی نمونه‌ای در مورد درخواست حاکمیت سیاسی مطلوب

• اهمیت و جایگاه دعای افتتاح در بین سایر ادعیه

• هر چقدر ما متفکرانه‌تر دعا بخوانیم، حال خوش معنوی بهتری خواهیم داشت

• درخواست حاکمیت سیاسی مطلوب در یکی فراز‌های دعای افتتاح

• اهمیت حاکمیت سیاسی مطلوب با توجه به مهم‌ترین دعا در مهم‌ترین زمان

• منظور از عبارت  "دولت کریمه" در دعای افتتاح چیست؟

• تبیین تفاوت‌ها و علل ناپایداری حکومت امام حسن(ع) در مقایسه با حکومت امام زمان(ع)

 جلسۀ16(960321): آثار ترس از عذاب در هنگام قرائت قرآن

• احساس خشوع در هنگام قرائت قرآن، از چه جنسی است؟

• آشنایی با فلسفه ترس

• استعداد ترسیدن، اگر در راه درست استفاده شود؛ انسان را به کمال می‌رساند

• استعداد ترسیدن، یا در ترس از دنیا استفاده می‌شود و یا در ترس از عذاب خدا

• اگر از خدا نترسی، خدا تو را از همه چیز می‌ترساند و اگر از خدا بترسی، هیبت تو را در دل دیگران می‌اندازد

• روایتی زیبا از امیرالمؤمنین(ع) در مورد ترس و خشیت از خدا

• آثار توجه به دوزخ و آیات عذاب

• ما برای رشد روحی و سلامت فکری و قلبی به احساس خشیت نیاز داریم

• آثار بی‌توجهی به فلسفه ذکر قیامت و آیات عذاب

 جلسۀ17(960322): اهمیت دعاهای سیاسی نسبت به سایر ادعیه

• بررسی جایگاه و اهمیت مسائل سیاسی-اجتماعی در ادعیه

• اوج احساسات و معنویت در هنگام دعا

• دعاهای سیاسی، بخش مهم دعای افتتاح

• دلایل اهمیت دعاهای سیاسی نسبت به سایر ادعیه

• پیچیدگی، دشوار بودن فهم، و نداشتن منفعت مستقیم شخصی در دعاهای سیاسی

• یکی از کارکرد‌های ولایت در جامعه

• ایجاد و افزایش ثبات در جامعه

• نظام ولایی، باعث هم‌افزایی مؤمنین می‌شود

• همراهی مردم منطقه و کشورهای مختلف با مرام جمهوری اسلامی به عنوان یک مرام ولایی

• توصیه به هیئت‌های مذهبی برای توجه ویژه به دعای افتتاح

 جلسۀ18(960323): قرائت قرآن و کسب خشیت الهی

• انواع خشیت در قرآن

• نوع ویژه‌ای از خشیت در قرآن وجود دارد

• خشیت مخصوص قرآن، خشیت از مقام ربوبی و عظمت پروردگار است

• توجه فطری و میل انسان به به عناصر با عظمت و بزرگ

• تمنای محبت و رحمت از خدا وقتی معنا می‌یابد که به عظمت خدا پی برده باشیم

• ادبیات قرآن، محکم و همراه با کبریایی و عظمت خدا است

• قاطعیت در بیان قرآن

• بهره‌مندی قرآن از قاطعیت برای تولید خشیت از مقام ربوبی

 جلسۀ19(960324): تأثیر ادعیه بر افزایش ایمان

• شب‌های قدر، پربرکت‌ترین شب‌های عمر ما

• اظهار عقاید در دعا خواندن

• دعای جوشن کبیر نمونه‌ای برجسته در اظهار و شرح عقاید

• تأثیر اظهار عقاید بر تقویت و تثبیت ایمان در قلب

• ادبیات قرآن، محکم و همراه با کبریائی و عظمت خدا است

• دعای جوشن کبیر نباید محدود به یک مناسبت باشد

• دعای جوشن کبیر را باید آرام و با تفکر خواند

• دعا، غفلت‌های ما از خوبی‌های خدا را از بین می‌برد

 جلسۀ20(960325): دو نتیجه تلاوت قرآن؛ خشوع دل و منظم شدن

• معنای دقیق قرائت قرآن به شیوۀ ترتیل

• روایتی از پیامبر اکرم(ص) در مورد شیوۀ قرائت قرآن

• آشنایی با تفسیر کلمۀ ترتیل که در قرآن آمده است

• توصیه پیامبر اکرم(ص) در مورد نحوه قرائت قرآن

• از تک تک آیات قرآن بهره ببرید و به سادگی از آن عبور نکنید

• توجه پیدا کردن انسان به عظمت و دقت نظام هستی؛ یکی از آثار قرائت قرآن

• چگونه قلوب مؤمنین نرم می‌شود؟

• کسی که اهل قرائت قرآن باشد، به مرور منظم خواهد شد

• چرا مؤمنین به نظم مشهور نیستند؟

• جایگاه و اهمیت نظم در قرآن و روایات

• آخرین وصیت امیرالمؤمنین(ع) چه بود؟

 جلسۀ21(960326): اهمیت معرفت نسبت به دعا

• تأثیر افزایش معرفت نسبت به دعا بر اجابت دعا

• تفاوت معنای آگاهی و معرفت

• معرفت پیدا کردن، کار قلب انسان است

• اگر بخواهیم اشک بیشتری در دعا داشته باشیم، باید معرفتمان را نسبت به ائمه افزایش دهیم

• دو راهکار برای افرایش معرفت

• تأثیر دعای جوشن کبیر بر کسب معرفت نسبت به اهل بیت(ع)

• افزایش معرفت با مرور و مطالعۀ تاریخ زندگی اهل بیت(ع)

 جلسۀ22(960327): حمد الهی، مقدمه اجابت دعا

• آثار و برکات قرائت و ختم قرآن در ماه مبارک رمضان

• پرورش روحیه شکر به کمک قرائت قرآن

• حمد و سپاس، مقدمه‌ای برای اجابت دعا

• نمونه‌هایی از حمد خداوند در دعای عرفه

• تفاوت شکر و حمد نعمت‌های خصوصی و نعمت‌های عمومی

• شکر نعمت ولایت در ماه مبارک رمضان

 جلسۀ23(960328): عمیق شدن در دعاهایی که ساده به نظر می‌رسند

• استجابت دعا، بستگی به اندازۀ توجه ما به آن دعا دارد

• تفاوت فرازهای ادعیه با توجه به درک و فهم ما

• یکی از دعاهایی که معنایش ساده به نظر می‌رسد

• تکریم کسی که برای امامش دعا می‌کند

• توجه خدواند به بی‌تابی مؤمن برای امامش

• مهم‌ترین ویژگی دعا برای سلامتی امام زمان(عج)

 جلسۀ24(960329): تحریک احساسات معنوی با قرائت قرآن

• معانی و شیوه بیان، دو عامل تحریک کنندۀ احساسات هنگام قرائت قرآن

• قرائت قرآن و شکفته شدن گرایش‌های توحیدی

• تحریک احساس معنوی را جدی بگیریم

• شیرینی حرف زدن با خداوند را در خطابات قرآن لمس کنیم

• جذاب‌ترین لحظه قرائت قرآن

 جلسۀ25(960330): تأثیر آداب دعا خواندن بر افزایش تفکر

• شرایط و آداب دعا خواندن چیست؟

• عمل کردن به آداب دعا، ما را به سمت تفکر می‌برد

• اولین شرط اجابت دعا، حضور قلب است

• به اندازۀ توجه ما هنگام قرائت باید انتظار اجابت داشته باشیم

• تعقل، راهی برای درک عاطفی ادعیه

 جلسۀ26(960331): توجه به محبت الهی، یکی از راه‌های غلیان احساسات در قرائت قرآن

• عوامل مختلف در تحریک احساسات هنگام قرائت قرآن

• توجه به مهربانی و محبت خدا، یکی از برجسته‌ترین عوامل تحریک احساسات در تلاوت قرآن

• توجه به اینکه خدا، ما را دوست دارد

• از علاقه خدا به خودمان، مأیوس نباشیم

• روایتی عجیب در مورد حال خوش هنگام قرائت قرآن

• محبت الهی را جدی بگیریم

• با حسن ظن به خداوند، به تلاوت قرآن بپردازیم

• یکی از مظاهر محبت الهی؛ خدا ایمان را محبوب دل مؤمن قرار داده است

• قرآن از سر لطف خدا نازل شده است

• در مراجعه به قرآن، به لطف و مهربانی خدا توجه کنیم

• آیات قرآن، دل‌ها را نرم می‌کنند

• باید از قرآن لذت برد تا احساسات به غلیان بیایند

• آیات عذاب هم ناشی از مهربانی خدا هستند

 جلسۀ27(960401): جایگاه تفکر برای استغفار

درک اهمیت طلب مغفرت، نیاز به تفکر دارد

چرا اندیشیدن، لازمه استغفار است؟

چرا اصل طلب مغفرت، مهم است؟

آثار اعمال ما الی الابد، باقی می‌مانند

ما در جهان بسیار حساب شده‌ای زندگی می‌کنیم

از بین رفتن آثار گناه با توبه، بسیار شگفت‌آور است

با توجه به عمق بدی کار خود، توبه کنیم

فرازهایی از دعای ابوحمزه در مقام توبه

وابستگی درک دعا و استغفار به تفکر

با تفکر به طلب مغفرت بپردازیم

برای بهره بردن، نباید با توجه اندک به استغفار پرداخت

مروری بر داستان یک توبه مقبول در قرآن کریم

 جلسۀ28(960402): عوامل دوری از حزن هنگام تلاوت قرآن

• چرا قرآن را با احساس نمی‌خوانیم؟

• عوامل دوری از حزن هنگام تلاوت قرآن

  • نقش عوامل فرهنگی و سازمان‌های فرهنگی

  • ناآشنایی با معنای آیات

  • نداشتن صفای دل

  • دل بستگی به دنیا

  • افرادی که دغدغه ابناء بشر را دارند و اهل سیاست‌اند، بیشتر پای قرآن گریه می‌کنند

  • بی تفاوتی نسبت به سرنوشت دیگران، یکی از عوامل بی‌تفاوتی در هنگام قرائت قرآن

  • حساسیت سیاسی داشته باشیم تا از قرآن بیشتر بهره ببریم

• روایتی در مورد گریه امام صادق(ع) هنگام تلاوت قرآن

• مؤمن به دنبال برتری بر دیگران نیست

• ضرورت سیاسی بودن و مبارزه با ظلم

• برخی از آیات سیاسی قرآن

• هنگام قرائت قرآن، نسبت به ظلم به بشریت، بی‌تفاوت نباشیم

 جلسۀ29(960403): آگاهی‌های مورد نیاز هنگام دعا

• اندیشه هنگام دعا

• متون ادعیه، بسیار مؤدبانه، دقیق و عقلانی هستند

• آگاهی‌های مورد نیاز هنگام دعا

  1. بدانیم دعای ما در عالم تأثیر دارد

  2. دعا باید بیشتر در جهت معنوی باشد

  3. آشنای با آداب دعا

  4. عالمانه سراغ دعا برویم

  5. آگاهی از متن دعا

• تفکر در هنگام دعا

• اشک، نتیجه تفکر در دعا

• موضوعاتی برای تفکر در قرآن؛ جاودانگی آخرت، مغفرت و ....

• تفکر در فرازهایی از دعای امام سجاد(ع) در مورد توبه

• نیاز خود به دعا را درک کنیم

 جلسۀ30(960404): تناسب قرآن و شجاعت

• مروری بر مباحث گذشته در مورد حزن در قرائت قرآن

• قرآن کریم، عامل دردمندی نسبت به دیگران

• قرآن و ایجاد احساس حماسی در انسان

• روحیه انقلابی‌گری و حماسی، ریشه در آیات قرآن دارد

• تناسب حماسه و شجاعت

• قرآن، ترس از دیگران را از بین می‌برد

• تناسب قرآن و شجاعت

• سوره مبارکه محمد(ص) و تأثیر آن بر افزایش شجاعت

• مروری بر آیاتی از سوره محمد(ص)

• تمجید از محکم و استوار بودن ایرانی‌ها در سوره محمد(ص)