۰۱/۰۱/۲۸

مقدمۀ علیرضا پناهیان بر کتاب الغارات

علیرضا پناهیان: کتاب مقتل برای یک‌بار خواندن و آگاه شدن نیست، مقتل را باید مکرر خواند و اندیشید و اشک ریخت. با خواندن جملات دردمندانۀ امام علی(ع) در مقتل غارات، اثر کلام نورانی و جان‌گداز حضرت در قلب ما ظاهر می‌شود و هرگز لحظات هم‌دردی با امیرالمومنین(ع) را فراموش نخواهیم کرد.

متن کامل مقدمۀ علیرضا پناهیان برای کتاب مهم «ترجمۀ الغارات» را در ادامه می‌خوانید:

کلید حل معماهای دوران حیات امیرالمؤمنین(ع)

شناختن صحیح، جامع و دقیق اسلام، بدون مطالعۀ تاریخ رسول خدا(ص) ممکن نیست. حتی فهم کامل قرآن و کلمات معصومین(ع) هم بدون درک دقیق تاریخ پیامبر اکرم(ص)، به دست نمی‌آید.

در مطالعۀ تاریخ حیات پیامبر اکرم(ص) با مسائل و معماهایی مواجه می‌شویم که کلید حل آنها در دوران حیات مظلومانۀ امیرالمومنین(ع) است. بنابراین، بدون درک دقیق تاریخ حیات امیرالمومنین(ع)، نه تاریخ زندگی پیامبر اسلام(ص) به درستی فهمیده می‌شود و نه شناخت اسلام تحقق پیدا می‌کند. همان‌طور که نبوت بدون امامت ناتمام می‌ماند، فهم رسالت نبوی نیز وابسته به فهم وقایع دوران امامت امام علی(ع) است.

راز رنج‌های رسول خدا(ص) و رمز غربت امیرالمؤمنین(ع)

در تاریخ حیات امیرالمومنین(ع)، بی‌تردید مهمترین بخش، پنج سال آخر حیات آن حضرت و دوران حکومت ایشان است که با فهم آن، می‌توان به یک جمع‌بندی صحیح از تاریخ صدر اسلام رسید. چرایی و چگونگی نبردهای سه‌گانۀ امیرالمؤمنین(ع) راز تمام رنج‌های رسول خدا(ص) و رمز غربت امیرالمؤمنین(ع) است و تنوع این نبردها ابعاد مختلف حقایق دین را به نمایش می‌گذارد.

رازگشایی از تمام اسرار صدر اسلام در نیمۀ دوم حکومت امام علی(ع)

اما جمع‌بندی نهایی و رازگشایی از تمام اسرار تاریخ صدر اسلام، در نیمۀ دوم حکومت امام علی(ع) است؛ زمانی که دیگر کسی از فرمان امیرالمؤمنین(ع) اطاعت نمی‌کرد و غارت‌های متعدد در مناطق مختلف مملکت اسلامی توسط سربازان شوم معاویه، امیرالمؤمنین(ع) را به ستوه آورده بود. این دوران که دو سال منتهی به شهادت امام علی(ع) را تشکیل می‌دهد، به دوران غارات مشهور شده است که نه تنها اسرار گذشتۀ تاریخ اسلام را در خود دارد، بلکه رازهای سر به مهر حوادث پس از شهادت امام علی(ع) تا امروز را برملا کرده است؛ به گونه‌ای که اگر ما بخواهیم مقدمه‌ساز ظهور باشیم، باید بتوانیم از مشکلاتی که امت اسلام در دوران غارات به آن مبتلا بوده‌اند به سلامت عبور کنیم.

فلسفۀ ابتلای مردم به غارات معاویه

شاید فلسفۀ ابتلا به غارات در پایان دوران تاریخ پرتلاطم صدر اسلام این بوده است که نشان دهد آیا غایت هدف ارسال پیامبران و بعثت انبیا تحقق پیدا کرده است یا نه. در آیه‌ای از قرآن کریم که هدف ارسال رسولان از زاویه‌ای بسیار مهم بیان شده آمده است: «لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلَنا بِالْبَیِّناتِ وَ أَنْزَلْنا مَعَهُمُ الْکِتابَ وَ الْمیزانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ؛ ما رسولان خود را با دلایل روشن فرستادیم، و با آنها کتاب و میزان نازل کردیم تا مردم به عدالت قیام کنند.» یعنی پیامبران آمده‌اند که مردم خودشان احساس مسئولیت کرده و قسط را در میان خود اقامه کنند. و در ادامه آمده است: «وَ لِیَعْلَمَ اللَّهُ مَنْ یَنْصُرُهُ وَ رُسُلَهُ بِالْغَیْبِ؛ تا خداوند بداند چه کسى او و رسولانش را، بدون ‏آنکه او را ببینند یارى مى‏‌کند.» (حدید/25) در امتحان بسیار پیچیده و مهم غارات در پایان دوران حکومت امیرالمؤمنین(ع) معلوم شد که مردم هنوز احساس مسئولیت لازم را ندارند و علی‌رغم همۀ حوادث تلخ گذشته، لزوم نصرت امام را درک نکرده‌اند.

تفاوت مهم غارات با سایر جنگ‌های امیرالمؤمنین(ع)

اساساً سه جنگ امیرالمؤمنین(ع) با جهادهای پای رکاب رسول خدا(ص) متفاوت بود؛ به‌گونه‌ای که بسیاری از مسلمانان و پیروان پیامبر اکرم(ص)، نه تنها حاضر به جهاد پای رکاب امیرالمؤمنین(ع) نشدند، بلکه در جبهۀ باطل و مقابل آن حضرت قرار گرفتند.

نوع جهاد در ماجرای غارات، با سه جنگ دیگر حضرت هم متفاوت بود؛ مردمی که به شیوۀ مدیریت خلفای سابق عادت کرده بودند، در جمل و صفین با آن حضرت همراهی کردند، اما وقتی در ماجرای حکمیت دیدند که امیرالمؤمنین(ع) نه آنها را به کاری اجبار می‌کند، و نه با ابزار پول و قبیله‌گرایی به انجام کاری سوق می‌دهد، فهمیدند که می‌شود روی حرف حضرت حرف زد و به دستورات او عمل نکرد. این یعنی امیرالمؤمنین(ع) تنها به احساس مسئولیت خود آنها تکیه کرده است.

احساس مسئولیت؛ نقطۀ نهایی انسان مؤمن

در چنین شرایطی سپاهیان آن حضرت از همراهی و پیروی ایشان سرباز زدند. به همین دلیل است که می‌بینیم بسیاری از کسانی که در نبردهای قبلی پای رکاب امیرالمؤمنین(ع) جنگیده بودند، در امتحان غارات مردود شدند. آری؛ این احساس مسئولیت است که نقطۀ نهایی است که انسان مؤمن باید به آن برسد.

در مقابل، تکیۀ معاویه بر تهدید و تطمیع و استفاده از نظام قبیله‌گرای حاکم بر عرب بود، و به همین دلیل دوران غارات، پایان دردآوری برای حکومت امیرالمؤمنین(ع) شد و زمینه‌های سلطۀ معاویه بر تمام جهان اسلام را فراهم کرد.

تأثیر عجیب جنایات معاویه بر مردم

عجیب آن است که جنایت‌های معاویه در دوران دوسالۀ غارات، به جای اینکه باعث افزایش نفرت عمومی نسبت به او شده و عزم مردم را برای مقابله با او بیشتر کند، موجب سستی بیشتر مردم و فرار آنها از رویارویی با حمله‌های معاویه می‌شد. گویی معاویه به خوبی از عدم مسئولیت‌پذیری مردم، که عمق ولایت‌مداری است باخبر بود.

فهم دلیل مظلومیت اولیای خدا با مطالعۀ این کتاب

کتاب غارات نشان‌دهندۀ اوج حکمت و بصیرت عالم جلیل‌القدر «ابراهیم بن محمد ثقفی کوفی» است، که این فصل از حیات غم‌بار و با عظمت امام علی(ع) را مستقلاً دیده و به آن پرداخته است. مطالعۀ این کتاب و فهم حوادث پیچیده و دردناک آن دوران می‌تواند ما را به درک فلسفۀ مظلومیت اولیای خدا و فهم راه‌های رفع این مظلومیت رهنمون کند و از مشهوراتی که گاهی دقیق نیستند عبور داده و متن وقایع تاریخ را برای ما به نمایش بگذارد.

«مدافعان حرم»؛ مژده‌دهندگان نزدیکی ظهور

آنچه امروزه برای ما مژدۀ نزدیک شدن ظهور و فرج امت اسلامی است، رفتار دلاورمردان بابصیرتی است که تحت عنوان «مدافعان حرم» توانستند از امتحان ابتلا به غارات سربلند بیرون بیایند. ما اگر بتوانیم در این مسیر، در مقابل انواع غارات و فتنه‌ها مقاومت کنیم و به اشارات امام امت، موجبات نابودی غارتگران را فراهم آوریم، دیری نخواهد پایید که کوفه مجدداً محل استقرار حکومت ولی الله الاعظم(ع) و پایان یافتن دوران غربت امیرالمؤمنین(ع) می‌شود.

سردار سلیمانی کتاب غارات را یک مقتل کامل می‌دانست

سردار با عظمت اسلام، شهید سلیمانی عزیز، کتاب غارات را یک مقتل کامل می‌دانست. او و همرزمانش در جریان مقابله با تروریست‌های غارتگر، دقیقاً در همان مناطق غارات در زمان حکومت امیرالمومنین(ع)، به ندای امامشان لبیک گفتند و از غربت تاریخی امیرالمؤمنین علی(ع) غبار غم زدودند. با خواندن کتاب غارات می‌توانیم ارزش والای مدافعان حرم را بهتر درک کنیم.

مقتل غارات؛ مقدمۀ فهم مقتل عاشورا

باید مقتل غارات را برای خود، مقدمۀ فهم مقتل عاشورا قرار دهیم تا بدانیم چگونه کسانی که در جریان غارات سستی کردند، مبتلا به بلای عظیم یزید شدند و رذالتشان به جایی رسد که نه تنها در مقابل دیدگان آنها خیمه‌های امام غارت شد، بلکه خودشان به غارت خیمه‌های اباعبدالله الحسین(ع) پرداختند.

این کتاب را باید بارها خواند...

کتاب مقتل برای یک‌بار خواندن و آگاه شدن نیست، مقتل را باید مکرر خواند و اندیشید و اشک ریخت. با خواندن جملات دردمندانۀ امام علی(ع) در مقتل غارات، اثر کلام نورانی و جان‌گداز حضرت در قلب ما ظاهر می‌شود و هرگز لحظات هم‌دردی با امیرالمومنین(ع) را فراموش نخواهیم کرد.

علیرضا پناهیان

/انتهای خبر/