۰۲/۰۲/۲۸

اصلاح برداشت‌های ناروا از دین، در رسالت و کلمات امیرالمؤمنین(ع)-ج۲۵

علت اصلیِ مظلومیت علی(ع)، مشارکت‌خواهی از مردم در مرحلۀ فهم و اقدام است

شناسنامه:

• زمان: 1402/01/27 - سحرهای رمضان
• مکان: شبکۀ ۳ سیما - برنامۀ ماه من
• مناسبت: ماه مبارک رمضان
• متن کامل: اینجا
• پروندۀ ویژه این مبحث: اینجا

علیرضا پناهیان در جلسۀ بیست و پنجم برنامۀ ماه من:

• چرا خیلی از مردم و حتی یاران امیرالمؤمنین(ع) مدیریت ایشان را ضعیف می‌دانستند؟ چرا حکومت حضرت در ظاهر موفق نبود؟

• بعضی‌ها علت مظلومیت و غربت امیرالمؤمنین(ع) را عدالت ایشان می‌دانند درحالی‌که طبیعتاً مردم باید عدالت را دوست داشته باشند و همراهی کنند. این‌طور هم نبود که مردم تحت فشار مشکلات اقتصادی باشند و به این دلیل، همراهی نکنند. اینکه «تبلیغات معاویه علیه امیرالمؤمنین(ع) خیلی قوی بود» همً غلط است؛ چون امیرالمؤمنین(ع) بهترین خطبه‌ها را می‌خواند و در تبلیغات بسیار قوی‌تر بود.

• برخی از دلایل هم دقیق نیست، مثلاً می‌گویند «مردم ولایت‌مدار نبودند» اگر مردم ولایت را می‌فهمند و ولایت‌مدار بودند مشکلات حل می‌شد، امّا «مگر مردمِ شام ولایت‌مدار بودند؟!» آنها هم ولایت‌مدار نبودند. برخی هم می‌گویند «مردم دنیازده بودند» چنین تعبیری در کلمات امیرالمؤمنین(ع) هم وجود دارد، امّا اهل شام هم همین‌طور بودند.

• برخی می‌گویند: جنگ موجب شد کار برای مردم و امیرالمؤمنین(ع) سخت بشود. جنگ برای طرف مقابل(معاویه) هم سخت بود. لشکر معاویه بیشتر از سپاه امیرالمؤمنین(ع) کشته شدند ولی تا آخر ایستادند.

• چرا مردم با امیرالمؤمنین(ع) همراهی نمی‌کردند؟ حضرت به مردم می‌فرمود: من می‌دانم چطور باید شما را درست کنم امّا نمی‌خواهم شما را به قیمت افساد خودم اصلاح کنم (الغارات،ج2، ص428)

• یک راه ادارۀ جامعه، دیکتاتوری است، یعنی مسئولیت به مردم ندهید، از مردم مشارکت نخواهید و خودتان با زد و بند سیاسی با رؤسای قبایل و افراد ذی‌نفوذ، کارها را پیش ببرید کمااینکه برخی می‌گویند «کدخدا را ببین، ده را بچاپ!» امیرالمؤمنین(ع) هم می‌توانست این کار را انجام بدهد و جامعه را این‌گونه اداره کند.

• شیوۀ مدیریت امیرالمؤمنین(ع) همان شیوۀ پیامبر(ص) است. شیوۀ مدیریت پیامبر(ص) هم به گونه‌ای بود که بعد از آن حضرت، مصائب فاطمیه پیش آمد. شیوۀ مدیریت رسول‌خدا(ص) به همه جرأت داد و برخی از افراد سوءاستفاده کردند.

• تقوای امیرالمؤمنین(ع) به ایشان اجازه نمی‌دهد که در مدیریت، جلوی این جرأت دادن را بگیرد و از مردم انتظار بصیرت و تشخیص نداشته باشد. دین ما بیشتر از اینکه دین تکلیف باشد، دین تشخیص است. حضرت باید کاری کند که مرد خودشان تشخیص بدهند در کارها مشارکت کنند. مبنای این حرف، آیۀ قرآن است که می‌فرماید: پیامبران می‌‌‌آیند تا مردم، خودشان به قسط قیام کنند. «لِیَقومَ النّاسُ بِالقِسطِ» (حدید، 25)

• علّت اصلی مظلومیت معصومین(ع) و خصوصاً پنج تن آل عبا، مشارکت‌خواهی از مردم، اولاً در مرحلۀ فهم و ثانیاً در مرحلۀ اقدام است. مشارکت‌خواهی برای این است که مردم را رشد بدهند، اصلاً فلسفۀ خلقت، همین است.

• مشکل حضرت موسی با بنی‌اسرائیل این بود که بنی اسرائیل می‌گفتند شما خودت برو موانع را برطرف کن و کارها را درست کن، ما اینجا نشسته‌ایم (فَاذْهَبْ أَنْتَ وَ رَبُّکَ فَقاتِلا إِنَّا هاهُنا قاعِدُونَ؛ مائده، 24) نتیجه‌اش هم این شد که چهل سال در بیابان آواره بودند.

• امیرالمؤمنین علی(ع) گاهی لشکر هشت هزار نفره داشتند، اما سخنرانی می‌کردند که بقیه مردم هم بیایند، وقتی مردم نمی‌آمدند، حضرت همان لشکر را هم می‌فرستادند که بروند. امیرالمؤمنین(ع) اصرار داشت که مردم مشارکت کنند. امیرالمؤمنین(ع) مشارکت مردم را فلسفۀ دین و امامت و ولایت می‌داند.

• بعضی‌ها به امام حسین(ع) گفتند از راه مخفی به سمت کوفه برود، اگر امام این کار را می‌کرد، به راحتی می‌توانست کوفه را بگیرد. امّا حضرت از راه اصلی حرکت کرد چون می‌خواست مردم باخبر بشوند و با فهم و تشخیص خودشان اقدام کنند.

• «عدم‌احساس مسئولیت عمومی» اصل تحریف در دین است و الّا اعتقاد به امامت، عصمت و ولایت امیرالمؤمنین(ع) زیاد دشوار نیست. بسیاری از آن مردم، فضائل امیرالمؤمنین(ع) را می‌دانستند.

• تا وقتی که این احساس مسئولیت عمومی و احساس مشارکت مردم، تقویت نشود، امام‌زمان(عج) تشریف نمی‌آورد، یعنی ایشان وقتی می‌آید که ما دین را همین احساس مسئولیت و احساس مشارکت بدانیم.

<<جلسه قبل

جلسه بعد>>