۹۳/۰۸/۰۳

صوت | چگونه امتحان می شویم؟

شناسنامه

• زمان: دهه اول ماه محرم ـ سال 93
• مکان: تهران ـ مسجد دانشگاه امام صادق(ع)
• تعداد: 11 جلسه
• موضوع سخنرانی: چگونه امتحان می شویم؟
• گزیده صوتی: اینجا | اینجا | اینجا
• کلیپ صوتی: اینجا
• روضه: اینجا | اینجا | اینجا
• دریافت سخنرانی‌ها: اینجا

معرفی بحث

محرم سال 92 در دانشگاه امام صادق(ع) بحث مهمی پیرامون موضوع «امتحان» بیان شد که در مقدمۀ آن به مقدرات الهی پرداخته شد و ضمن اشاره به عوامل تعیین‌کننده در مقدرات انسان، «امتحانات الهی» به عنوان مهمترین و مؤثرترین عامل تعیین‌کننده در مقدرات انسان معرفی شد. در بحث پیشِ رو هم به این موضوع پرداخته می‌شود که «خداوند چگونه از ما امتحان می‌گیرد؟» و به عبارت دیگر؛ «خداوند به چه وسیله‌ای از ما امتحان می‌گیرد؟»

قبل از ورود به موضوع اصلی بحث(امتحان) جلسۀ ابتدایی به ذکر اهمیت عزاداری اختصاص می‌یابد و دربارۀ لزوم توجه ویژه به سنت عزاداری برای سیدالشهداء(ع)، خصوصاً عزاداری‌های مشترک بین شیعه و سنی، بحث می‌شود. و به برخی از آثار و برکات آن در فرد و جامعه اشاره می‌شود.

در بخش اصلی بحث، ابتدا هدف از امتحان الهی مورد توجه قرار می‌گیرد و طبق روایات «خروج تکبر از قلب انسان» به عنوان هدف امتحانات الهی معرفی می‌شود. ضمن اینکه هدف امتحان با تعابیر دیگری نیز بیان می‌شود. از جمله: «دل بریدن از غیر خدا و عاشق خدا شدن» و همچنین «رشد استعدادهای انسان‌» که در واقع یک تعبیر انسان‌شناسانه برای هدف امتحانات الهی است.

در ادامۀ بحث، پیرامون ویژگی امتحانات الهی و اینکه خدا چگونه از ما امتحان می‌گیرد؛ مطالب مهمی بیان می‌شود، از جمله: اولین ویژگی امتحانات الهی «متناسب بودن آنها با توانایی‌های ما» است. یعنی امتحان هر کسی به قدر طاقت اوست. حتی انسان می‌تواند از روی امتحاناتی که خدا از او می‌گیرد، ظرفیت‌های خودش را درک کند. البته امتحان همیشه یک‌مقدار جلوتر از توانایی بالفعلِ ماست و باید هم همین‌طور باشد تا توانایی‌های بالقوۀ ما به فعلیت برسند. معمولاً تنبلیِ انسان باعث می‌شود که انسان ظرفیت خود را کم ببیند و ابلیس هم دوست ندارد ما انسان‌ها به ظرفیت‌های بالای خودمان پی ببریم لذا دائماً ما را وسوسه می‌کند که «تو نمی‌توانی!»

فهرست:

جلسه1: لزوم توجه ویژه به سنّت عزاداری

• عاشورا یک حماسۀ اسلامی؛ نه صرفاً شیعی

• یزید دشمن مشترک شیعه و سنی

• اشاره‌ای به جنایات یزید نسبت به اهل سنّت

• عاشورا محل اتحاد شیعه و سنی

• کشتن عزاداران حسین(ع)؛ توطئۀ استکبار

• عزاداری اهل سنت برای حسین(ع)

• وظیفۀ ما در خصوص عزاداری حسین(ع)

• اهمیت کمک به مجالس عزاداری غیرشیعیان

• گریه برای شهید؛ سنت پیامبر(ص)

• سنت عزاداری برای حمزۀ سیدالشهداء

• لزوم توسعۀ جلسات مشترک عزاداری حسین(ع)

• نظر امام(ره) دربارۀ بُعد سیاسی اجتماعی عزاداری

• تأکید امام(ره) بر مفید بودن عزاداری برای جامعه

• لزوم توجه به آثار و برکات عزاداری

• اهتمام امام سجاد(ع) بر تهیه غذای عزاداران

• یک قاعدۀ طلایی برای اثرگذاری عاشورا در انسان

جلسه 2: هدف امتحان؛ خروج تکبر از دل

• توجه به شدّت احاطۀ مقدرات الهی بر زندگی انسان

• امتحان؛ مهمترین عامل تعیین‌کننده در مقدرات

• در این دنیا همه‌چیز امتحان است

• فایدۀ آگاهی از شیوۀ امتحان گرفتنِ خدا

• ضرورت درک وضعیت امتحانی جامعه برای تحلیلگران

• حیات‌شناسی حلقۀ مفقوده‌ای در آموزش‌های دینی

• معنادار شدن احکام دینی، در بستر امتحان

• امتحان؛ بستر دینداری

• هدف امتحانات الهی؛ خروج تکبر از قلب

• تولید دائمی علف هرزۀ تکبر در وجود انسان

• امتحان؛ فرآیند دائمی اخراج تکبر از دل

• میل به بزرگ شدن؛ تمایل دائمی روح انسان

• راهِ دور زدن امتحان الهی

• کمک گرفتن از نماز برای آسان شدن امتحان

• از بین بردن تکبر؛ هدف مشترک نماز و امتحان

جلسه 3: اولین ویژگی امتحان

• رابطۀ امتحان و عشق به خدا

• نقشۀ خدا برای دل‌بریدن انسان از غیرخدا 

• دلیل شکایت از عشق‌های شکست‌خورده

• هدف برخی امتحانات؛ قطع امید انسان از غیرخدا

• تعبیر انسان‌شناسانه از هدف امتحان

• رشد استعدادهای انسان‌؛ هدف امتحانات الهی

•  مأموریت عجیب فرشتۀ الهی برای امتحان یک مؤمن

• اولین ویژگی امتحان؛ متناسب بودن با توانایی‌های انسان

• متناسب بودن امتحان با ظرفیت انسان

• پی بردن به ظرفیت‌های خود، از روی امتحانات الهی

• برخی دنبال کاهش ظرفیت انسان‌ها هستند

• «تو نمی‌توانی!»؛ وسوسۀ همیشگی ابلیس

جلسه 4: امتحان تنها راه افزایش ظرفیت انسان

• همراه بودن امتحان با همۀ اوامر و نواهی الهی

• هیچ تکلیفی بدون امتحان نیست

• نقش امتحان در شکوفایی استعدادهای بالقوه

• امتحان کمی جلوتر از توانایی بالفعلِ ما

• نقش «تنبلی» در کم دیدن ظرفیت انسان

• اهمیت افزایش ظرفیت انسان

• نقش ابلیس در خراب کردن لذات دنیایی

• امتحان تنها راه افزایش ظرفیت انسان

• نقش امتحان در شکوفایی ظرفیت‌های انسان

• فایدۀ درک «غرضِ هر امتحان»

• تفاوت‌های بین ابناء بشر برای امتحان است

• برخی فقط با فقر یا بیماری اصلاح می‌شوند

• انگیزۀ صحیح برای رفع مشکلات زندگی

• چرا امام(ره) می‌فرمود «ما می‌توانیم»؟

• این امتحان ماست؛ پس ما می‌توانیم

• «ما می‌توانیم»؛ یک حقیقت دینی است

• نقش مدیران در کشف توانایی‌های بالقوۀ جامعه

جلسه 5: رشد در بستر سختی امتحان

• یک آفت دموکراسی

• ممکن نبودن تأمین راحتی مطلق برای فرد یا جامعه

• نکته‌ای در تربیت فرزند

• فرزند را در معرض سختی امتحان قرار دهید

• سختی‌های معقول به فرزندتان بدهید

• غیرممکن بودن رشد بدون سختی کشیدن  

• خطر تبعیت از هوای نفس مردم برای جلب آراء آنها

• محاصرۀ اقتصادی؛ نمونه‌ای از رشد جامعه در بستر امتحان

• امتحان یعنی سختی معقول برای رشد استعداد

• نقش اشعث در فتنه‌های دوران امیرالمؤمنین(ع)

• نقش اشعث در پایان دادن به جنگ صفین

• جنگ روانی اشعث برای تلقینِ «ما نمی‌توانیم» به مردم

• نحوۀ برخورد صحیح با سختی‌ها و امتحانات الهی

• بیماری «احساس ضعف»

• دین انسان را قوی می‌کند

• دسته‌های عزاداری مظهر قدرت جامعه

جلسه 6: ترس؛ اولین و شایعترین امتحان

• نقش مفهوم امتحان در تعریفِ زندگی و بندگی

• داشتن «نگاه امتحانی» به تمام زندگی و بندگی 

• تفاوت دین با مقررات راهنمایی رانندگی

• هم فقر امتحان است و هم ثروت

• خدا با زبان امتحان با ما سخن می‌گوید

• امتحان ترس؛ شایع‌ترین امتحان خدا از ما  

• بسیاری از امتحانات ما ترس از بلاست

• چرا خدا ما را می‌ترساند؟

• اهمیتِ «چگونه ترسیدن»  

• تربیت فرزند صرفاً با ترساندن اشتباه است

• مذمت انتقال ترس‌های بی‌جا به فرزند

• ترس به‌طور مطلق زشت نیست

• ترس ممدوح و ترس مذموم

• ترس شدید ناشی از چیست؟

• ضررِ ترسو بودن مسئولین جامعه

• فایدۀ نترسیدن از دشمن

جلسه 7: ترس از خدا؛ تنها راه علاج ترس

• امتحان، تقویت‌کنندۀ انگیزۀ انسان در انجام تکلیف

• رابطۀ امتحان با مفهوم عبودیت

• اهمیت «خوب امتحان دادن» نسبت به «خوب بودن»  

• رابطۀ امتحان ولایت با قبولی کارهای خوب

• انتظار خدا از ما، در امتحان ترس

• زیبایی ترس بنده از خدا و پناه بردن به خدا

• نمی‌شود انسان از هیچ چیزی نترسد

• افراد شجاع هم از یک چیزهایی می‌ترسند

• خطر سیاستمداران ترسو برای جامعه

• رابطۀ ترس از خدا و نترسیدن از غیرخدا

• ترسیدن از خدا؛ تنها علاج ترس

• ترس از خدا؛ در صدر اخلاق اسلامی

• ترس از خدا انسان را از خدا فراری نمی‌دهد

جلسه 8: پاسخ صحیح به امتحان ترس

• شکوفایی برخی استعدادها در بستر ترس

• سوختن استعدادها در اثر ترس بی‌جا 

• چه کسانی ما را می‌ترسانند؟

• شباهت ترس با برخی بیماری‌های مسری

• اثر منفیِ ترساندن بچه برای درس خواندن

• زندگی اکثر مردم مبتنی بر ترس است

• نقش ترس‌های نابجا در زندگی

• بچه را از امتحان و نمره نترسانید

• نترسیدن؛ پاسخ صحیح به امتحان ترس

• بررسی کلیدی‌ترین ریشه‌های ترس

• سوء ظن به خدا؛ یکی از ریشه‌های ترس

• خوف از خدا؛ عامل از بین بردن ترس

• ریشۀ ترس؛ بی‌اعتقادی و بی‌اعتمادی به خدا

• یک ذکر مؤثر در قوت قلب انسان

• ترس از دشمن؛ بدترین صفت مدیران جامعه

• بهره‌گیری عبیدالله از ترس مردم کوفه

• محرم ماه فاصله گرفتن از صفت شوم ترس

جلسه 9: بررسی ریشه‌های ترس

• نقش زیرساخت‌های فرهنگی جامعه در برقراری دین

• مقولۀ ترس، یکی از زیرساخت‌های فرهنگی جامعه

• مبارزه با ترس، با نگاه فرادینی

• اثرِ مخرّب ترویج ترس و بی‌حیایی در جامعه

• ترس از فقر، مایۀ هلاکت بشر

• شکوفایی خلاقیت؛ یکی از آثار نترسیدن

• اثر فلج‌کنندۀ ترس، در درازمدت

• ریشۀ اول ترس؛ قطع ارتباط با خدا

• از هرچه بترسی، خدا آن‌را بر تو مسلط می‌کند

• ریشۀ دوم ترس؛ محبت

• ترس یکی از زشت‌ترین نتایج محبت‌های دنیایی

• ترسو شدن در اثر دل بستن به دنیا

• از بین رفتن ترس با دل بریدن از محبت به دنیا

• به دنیا دل نبند تا دنیا نوکر تو شود

• ترس از خدا؛ نتیجۀ محبت به خدا

جلسه 10: اهمیت نشاط و قوّت روحی

• دین مثل درمانگاه نیست!

• روحیۀ بانشاط، از شاخص‌های موفقیت انسان در دینداری

• اُفت روحیه، علامت اشکال در دینداری

• نشاط؛ یکی از آثار توجه به موضوع امتحان

• نبض معنوی فقط اشک نیست

• نشاط؛ از علائم معنویت

• نشاط، منشأ قدرت روحی و صلابت مؤمن

• قوت روحی در اثر پذیرش سختی امتحان

• نتیجۀ نشاط در متن بلا و امتحان

• آیا ظرفیتِ نشاط و قدرت را داریم؟

• لزومِ داشتن ظرفیت پیروزی

• نصرت‌های بی‌سابقۀ الهی در شرایط فعلی

• ولایت مهمترین و حساس‌ترین محل امتحان

• دو نوع احترام در قبال ولایت

• فلسفۀ سلام دادن به اهل‌بیت(ع)

جلسه 11: نترسیدن از دیگران در بیان حقّ

• رو آمدن بدی‌های پنهان انسان در امتحان الهی

• مسئولین هر جامعه؛ محل بروز رذایل و فضایل آن جامعه

• نتیجۀ بی‌تفاوت بودن مردم به امتحانات اجتماعی

• لزوم حمایت مردم از نخبگان جبهۀ حقّ

• ضرورت «نترسیدن از غیرخدا» برای مبلغین دین

• ترس از آبرو؛ یکی از مهمترین زیرمجموعه‌های ترس

• «رسانه‌های باندی» یک پدیدۀ نامطلوب در جامعۀ ما

• یک پیشنهاد به رسانه‌های حزب‌اللهی

• چرا در قرآن بر آزادی بیان تأکید نشده؟

• قرآن نیاز ما به آزادی را چگونه تأمین کرده؟

• طرح قرآن برای رسیدن به «هدف آزادی بیان»

• لزوم بیان سخن حقّ، بدون ترس از دیگران

• «نترسیدن از دیگران»، راهِ رسیدن به آزادی

• خیانت به بشریت با شعار آزادی بیان

• «نترسیدن از مردم» بله، «بی‌اعتنا بودن به مردم» نه

• پای ولایت نباید از غیرخدا ترسید

• ویژگی قوم مورد علاقۀ خداوند