چالش مهمی که همه با آن درگیریم: چرا دیگران قدر مهربانی مرا نمی‌دانند؟!

شناسنامه:

مکان: مسجد امام صادق(ع)
زمان: 1397/03/11
مناسبت: ماه مبارک رمضان
صوت: اینجا
گزارش تصویری: اینجا
کلیپ صوتی: پیشنهاد دهید
اینفوگرافیک: پیشنهاد دهید

وقتی به دیگران مهربانی می‌کنم، آیا آنها هم باید با من مهربان باشند؟/ طبق روایت، ارزشمندترین مردم نزد خدا، انسان نیکوکاری است که قدر کارش دانسته نمی‌شود/ اگر هر کار خوبی که انجام دادی از تو قدردانی کردند، به خودت شک کن؛ شاید اوضاعت خراب است!/ از ناسپاسی دیگران نسبت به خودت درس بگیر و تو دیگر نسبت به خدا و اولیاء خدا ناسپاسی نکن!/ خدا می‌فرماید: «به کسانی که در راهِ من به‌همدیگر مهربانی می‌کنند، محبتم را واجب کردم»/ خدا رابطۀ خودش را با ما مشروط به رابطۀ ما با یکدیگر کرده است و انتظار دارد با کسی که نسبت به ما خطا کرده، مهربان باشیم

در ادامه بخش‌هایی از هفدهمین شب سخنرانی حجت الاسلام علیرضا پناهیان در مسجد امام صادق(ع) با موضوع «چگونه مهربانی خدا را باور کنیم؟» را به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بیان معنوی می‌خوانید:

ما باید مهربانی دیگران را ببینیم، ولی آیا دیگران هم باید مهربانی ما را ببینند یا نه؟ این چالش مهمی است که همه در زندگی‌شان دارند؛ می‌گویند «من وقتی به دیگران مهربانی می‌کنم، دیگران هم باید با من مهربان برخورد کنند!» اما پیامبر(ص) می‌فرماید: ارزشمندترینِ مردم نزد خدا و نزدیک‌ترین فرد به پروردگار، انسان نیکوکاری است که قدر کارش دانسته نمی‌شود! «أَفْضَلُ النَّاسِ عِنْدَ اللَّهِ مَنْزِلَةً وَ أَقْرَبُهُمْ مِنَ اللَّهِ وَسِیلَةً الْمُحْسِنُ یُکَفَّرُ إِحْسَانُه» (نوادر راوندی/9)

امیرالمؤمنین(ع) می‌فرماید: «کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص مُکَفَّراً لَا یُشْکَرُ مَعْرُوفُهُ» (علل‌الشرایع/2/560) رسول خدا پاسخ خوبی‌هایش را نمی‌دید(ایشان انتظار داشت مردم لااقل با اهل‌بیتش مهربان باشند «لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبی» اما خیلی به اهل‌بیتش ظلم کردند) و بعد می‌فرماید: «وَ کَذَلِکَ نَحْنُ أَهْلَ الْبَیْتِ مُکَفَّرُونَ لَا یَشْکُرُونَنَا وَ خِیَارُ الْمُؤْمِنِینَ مُکَفَّرُونَ لَا یُشْکَرُ مَعْرُوفُهُم» ما اهل‌بیت هم هر خدمتی می‌کنیم کسی از ما تشکر نمی‌کند. بهترین مؤمنان هم همین‌گونه هستند. (حتی طبق برخی روایات، اگر هر کار خوبی که انجام دادی، از تو قدردانی کردند و پاداشت را گرفتی، به خودت شک کن؛ شاید اوضاعت خراب است!)

نباید آدم به‌دلیل ناسپاسیِ دیگران دست از مهربانی به دیگران بردارد. اگر شما آدم‌هایی باشید که خدمت می‌کنید اما بهرۀ خدمت‌تان را نمی‌گیرید، این درسی است که نشان می‌دهد «این‌کار چقدر زشت است!» لذا حواست باشد تو دیگر این کار را با خدا و اولیاء خدا و بزرگ‌ترهایت نکنی! «ادب از که آموختی؟ از بی‌ادبان!» وقتی دیگران تو را ناسپاسی کردند بگو: خدایا من به خاطر ناسپاسیِ خودم از تو معذرت می‌خواهم...

مهربانی‌کردن به دیگران مهم است خصوصاً نسبت به کسی که دو ویژگی دارد: هم نسبت به تو خطا کرده، هم نسبت به او قدرت داری. اگر کسی نسبت به شما خطا کرد با سرزنش‌های خودتان او را له نکنید، اگر خدا با ما این رفتار را بکند که نابود می‌شویم! با هر کسی خواستی برخورد کنی بگو اگر حق دارم به او فحش بدهم، خدا هم حق دارد به من خیلی چیزها بگوید! اگر حق دارم محرومش کنم، خدا هم حق دارد محرومم کند! خدا از ما انتظار دارد کسی که نسبت به ما خطا می‌کند یا مقصر است مثل مادرش باشیم و بدی‌هایش را نادیده بگیریم.

خدا رابطۀ خودش را با ما مشروط به رابطۀ ما با یکدیگر کرده است. ما معمولاً با خودِ خدا راحت می‌توانیم کارمان را پیش ببریم ولی اینجاها گیر می‌کنیم! مثلاً طبق روایت، در خانواده اگر زن و شوهر باهم دعوا نکنند رزق‌شان زیاد می‌شود(من حَسُنَ بِرُّهُ فی أهلِ بَیتِهِ زیدَ فی رِزقِهِ؛ دعوات راوندی/127) اگر باهم دعوا کنند قبل از اینکه ببینند تقصیرِ کیست، رزق‌شان کم می‌شود! یعنی «روحیۀ عدم توافق» رزق را کم می‌کند.

امام صادق(ع) به یکی از دوستانش درباره ارتباط با گروهی که ضعفی در ایمان‌شان بود فرمود: خوب است ما هم به‌خاطر فاصله‌ای که با شما داریم شما را تحویل نگیریم، خدا هم به‌خاطر فاصله‌ای که با ما دارد ما را تحویل نگیرد؟! چرا به‌خاطر این فاصله، مهربانی‌تان را به آن قوم ترک کنید؟( یَتَوَلَّوْنَا وَ لَا یَقُولُونَ مَا تَقُولُونَ تَبْرَءُونَ مِنْهُمْ قَالَ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ فَهُوَ ذَا عِنْدَنَا مَا لَیْسَ عِنْدَکُمْ فَیَنْبَغِی لَنَا أَنْ نَبْرَأَ مِنْکُمْ؛ کافی/2/43)

مانع درک مهربانی خدا این است که مهربانی دیگران را نمی‌بینیم. لذا روحیه ما باید طوری باشد که برای مهربانی‌های کوچک تشکر کنیم و سعی کنیم جبران کنیم. وقتی مهربانی خدا را ببینیم از تنهایی در می‌آییم، ابرقدرت می‌شویم، به خلاقیت و شکوفایی می‌رسیم، اخلاق‌مان درست می‌شود و معصیت نمی‌کنیم.

رسول خدا(ص) در شب معراج سؤال کرد: کدام عمل با فضیلت‌تر است؟ خداوند فرمود: هیچ‌چیزی نزد من، ارزشمندتر از توکل به من و راضی‌بودن به رضای من نیست! «لَیْسَ شَیْءٌ أَفْضَلَ عِنْدِی مِنَ التَّوَکُّلِ عَلَیَّ وَ الرِّضَا بِمَا قَسَمْتُ» (ارشاد‌القلوب/1/199) توکل یعنی به خدا بسپار، اگر به خدا نسپاریم اخلاق‌مان خراب می‌شود، ناراحت و ناآرام می‌شویم.

و بعد فرمود: واجب است بر من دوست داشته باشم کسانی را که در راه من به‌هم محبت و مهربانی می‌کنند و به‌خاطر من به‌هم وصل می‌کنند. «وَجَبَتْ مَحَبَّتِی لِلْمُتَحَابِّینَ فِیَّ وَ وَجَبَتْ مَحَبَّتِی لِلْمُتَعَاطِفِینَ فِیَّ وَ وَجَبَتْ مَحَبَّتِی لِلْمُتَوَاصِلِینَ فِیَّ وَ وَجَبَتْ مَحَبَّتِی لِلْمُتَوَکِّلِینَ عَلَیَّ» مهربانیِ من حد ندارد «وَ لَیْسَ لِمَحَبَّتِی عِلْمٌ وَ لَا غَایَةٌ وَ لَا نِهَایَةٌ» (همان)

یک راه میان‌بُر هم هست؛ خدا حتماً یک راه ساده جلوی پای ما می‌گذارد. نمی‌توانی به کسانی که ناشکری و اذیتت کردند محبت کنی؟ به کسانی مهربانی کن که خدا مهربانی‌کردن به آنها را خیلی خیلی دوست دارد، به چهارده معصوم مهربانی کنید، مثلاً اینکه به حرم اهل‌بیت(ع) بروید یا جلسۀ روضه بگیرید، آن بزرگواران همین روضه‌ها و ‌نشستن‌های ما را محبت تلقی می‌کنند.

<<جلسه قبل

جلسه بعد>>