چرا ما در تبلیغات ضعیفیم؟- ج2
اولین اقدام برای اینکه ضعف تبلیغاتی خودمان را برطرف کنیم چیست؟/ یک سوژۀ جالب برای هنرمندان جهت ساخت فیلم
شناسنامه:
زمان: 1400/05/30
مکان: هیئت هنر - حوزۀ هنری
موضوع: چرا ما در تبلیغات ضعیفیم؟
صوت: اینجا
فیلم: اینجا
شیطان با عملیاتی که در ذهن و احساس ما انجام میدهد می‌خواهد ما را گمراه کند
در این جلسات می‌خواهیم برخی از راهکارها برای برطرف‌شدن ضعف تبلیغات در جبهۀ دین و اهل حق را با همدیگر بحث کنیم. جلسۀ قبل، در آیات کریمۀ قرآن دیدیم که شیطان به‌طور قاطع می‌گوید «من انسان‌ها را گمراه میکنم» (قَالَ فَبِعِزَّتِکَ لَأُغْوِیَنَّهُمْ أَجْمَعِینَ؛ ص/82)
البته روش شیطان برای گمراه‌کردن انسان، روش فیزیولوژیک نیست بلکه کاملاً تبلیغاتی است، یعنی از طریق جنگ روانی و عملیاتی که در ذهن و احساس ما انجام میدهد، می‌خواهد ما را گمراه کند، اصلاً خودِ گمراه‌کردن، در واقع یک عملیات تبلیغاتی از این جنس است؛ شیطان می‌خواهد روی افکار مردم اثر بگذارد و این کار را هم خوب بلد است.
شیطان برای گمراه کردن انسان‌ها چه‌کار می‌کند؟ قرآن می‌فرماید: «لَأُزَیِّنَنَّ لَهُمْ فِی الْأَرْض» (حجر،39) یعنی غیرخدا را، دنیا را، زمین را، زندگی را و... برای انسان‌ها زیبا جلوه میدهد. البته زمین به عنوان «طبیعت» زیبایی دارد، اصل زندگی و دنیا که محلّ زندگی است هم زیبایی دارد؛ اما طوری که ابلیس می‌خواهد اینها را زیبا جلوه بدهد، یک چیز دیگری است. اتفاقاً درک زیبایی طبیعیِ دنیا، تو را به خدا و به خالق این زیبایی می‌رساند. درک زیبایی زندگی هم تو را شاکر خدا و ممنون و مقرّب به خدا خواهد کرد. اگر کسی به تو محبت کرد و هدیۀ زیبایی به تو داد، تو به خودِ او بیشتر علاقه‌مند می‌شوی تا به هدیۀ او. هیچ‌وقت به او نمی‌گویی که هدیۀ تو از خود تو زیباتر است. این حرف توهین است. لذا اگر ما بدون آسیب و آفت، زیباییِ طبیعی دنیا و زیبایی‌های زندگی و طبیعت و وجودِ خودمان را درست درک کنیم، از خدا دور نمی‌شویم.
شیطان سبک زندگی غلط را برای انسان‌ها زیبا جلوه میدهد تا به راه خدا نیایند
سخن شیطان که می‌گوید: «لَأُزَیِّنَنَّ لَهُمْ فِی الْأَرْضِ» یعنی من برای آنها زیبا جلوه می‌دهم، یعنی چه؟ خداوند در آیات دیگری معنای دقیق این زیبا جلوه دادنِ شیطان را که در واقع مکر خداست، بیان می‌فرماید: «زُیِّنَ لِلَّذینَ کَفَرُوا الْحَیاةُ الدُّنْیا» (بقره،212)، «زَیَّنَ لَهُمُ الشَّیْطانُ أَعْمالَهُم» (نمل، 24) خداوند متعال کلمۀ «زُیّنَ» را در قرآن با صیَغ (شکل‌های) مختلف به کار برده است ولی بیشترین مصرفش این است که «سبک زندگی این افراد، برای‌شان زیبا جلوه داده شده است» ما امروزه می‌گوییم «سبک زندگی» اما خداوند متعال، از تعبیر «اعمال» استفاده می‌فرماید.
خداوند متعال در شش آیه، زینت‌دادن اعمال انسان یا سبک زندگی انسان را کاملاً به ابلیس نسبت میدهد. گاهی زینت ابلیس، مجازاتی است که خداوند، انسان را گرفتار آن می‌کند. خداوند در آیۀ «فَلَوْ لا إِذْ جاءَهُمْ بَأْسُنا تَضَرَّعُوا وَلکِنْ قَسَتْ قُلُوبُهُمْ وَ زَیَّنَ لَهُمُ الشَّیْطانُ ما کانُوا یَعْمَلُون» (انعام،43) برخی آدم‌ها هستند که قساوت قلب پیدا کردند و شیطان برای آنها زیبا جلوه داد آنچه را انجام می‌دادند، «ما کانوا یَعمَلونَ»؛ یک کار خاص نیست که شیطان، انجامِ آن یک‌دانه کار را زینت داده باشد. «کانوا یَعمَلونَ» فعل ماضی استمراری است به معنای «انجام می‌دادند»، یعنی رفتاری که آدم همیشه انجام میدهد، یعنی سبک رفتار و زندگیِ انسان‌ها. شیطان سبک زندگی‌شان را زینت میدهد.
قرآن در یک آیۀ دیگری می‌فرماید: «تَاللَّهِ لَقَدْ أَرْسَلْنا إِلى أُمَمٍ مِنْ قَبْلِکَ فَزَیَّنَ لَهُمُ الشَّیْطانُ أَعْمالَهُمْ فَهُوَ وَلِیُّهُمُ الْیَوْمَ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلیمٌ» (نحل،63) یعنی به‌خدا سوگند، پیامبرانى را به‌سوى امت‌هاى پیش از تو فرستادیم، امّا شیطان اعمال‌شان را در نظرشان زینت داد و امروز او ولىّ و سرپرست‌شان است و مجازات دردناکى براى آنهاست! شیطان، رفتار غلط اینها را برای‌شان زیبا جلوه داد و مانع شد که به راه خدا بیایند، به‌واسطۀ اینکه مسحور این زیباییِ دروغین شدند.
خیلی‌ها تحمل شنیدن زشتی‌های پنهان فرهنگ و سبک زندگی غربی را ندارند/ کسی که غربی‌ها را خوشبخت بداند، خودش را دائماً زشت می‌بیند
در مقابل این جریان تبلیغی ابلیس که جریان تبلیغی کافران هم هست و سبک زندگی‌شان را زیبا می‌بینند، ما باید چه‌کار کنیم؟ یکی اینکه باید به کافران نشان بدهیم که شیطان به آنها دروغ گفته و درواقع زندگی‌شان زیبا نیست. دیگر اینکه به مؤمنانی که شیفتۀ کافران می‌شوند، بگوییم که زندگی کافران زیبا نیست، چون وقتی دنیای کافران در نظرِ این مؤمنان، زیبا جلوه داده شود-به دستور شیطان که می‌خواهد همه را با این تزیینِ دروغین، خراب بکند- این زیبایی را ترویج می‌کنند. ما در این چهل سال، این دو کار مهم را انجام نداده‌ایم. و نتیجه‌اش این شده است که خیلی‌ها حتی تحمل شنیدن زشتی‌های پنهان فرهنگ و سبک زندگی غربی را هم ندارند.
شاید مهم‌ترین حرفی که بنده می‌خواهم در این دهه، خدمت شما عرض کنم همین است که فرهنگ و سبک زندگی غربی، زیبا نیست اما برای ما زینت داده شده است. وقتی کسی آنها را خوشبخت بداند، آنها را پیشرفته بداند و زیبایی‌های زندگی آنها به چشمش آمده باشد، خودش را دائماً زشت می‌بیند و زیبایی‌های خودش را نخواهد دید. چنین کسی اصلاً ذهن و چشمش پُر شده است، او نمی‌تواند درست تفکر کند. انسانِ شیفته، نمی‌تواند نقد کند. «حُبُّکَ لِلشَّیْءِ یُعْمِی وَ یُصِم» (من‌لایحضر الفقیه/ج4/ص380) وقتی انسان چیزی را دوست دارد، کور و کر می‌شود.
در زمان پیامبر(ص) هم شیطان، زندگی مشرکین را برای مسلمان‌ها زینت می‌داد
حرفی که ابلیس گفته، بی‌اساس نیست. او می‌گوید «من کار غلط و سبک غلط زندگی هر کسی را برایش زینت می‌دهم» همیشه این‌طور بوده و هست، نه اینکه این بحث فقط مربوط به الآن و فرهنگ غرب باشد. در زمان رسول‌خدا(ص) هم شیطان، زندگی مشرکین را برای مسلمان‌ها زینت می‌داد. خدا می‌فرمود: چرا آنها پیش برخی از مسلمان‌ها زیباتر به‌نظر می‌رسند؟ مگر مشرکین چه چیزی داشتند که منجر می‌شد برخی از مسلمان‌ها، عزّت را پیش آنها بخواهند و دوست داشته باشند که آنها تحویلشان بگیرند؟ «أَ یَبْتَغُونَ عِنْدَهُمُ الْعِزَّة؟» (نساء،139)
آیا واقعاً زندگیِ دشمنان ما زشت است؟ اگر ما توانسته بودیم زشتی‌های آنها را نشان بدهیم، امروز همه می‌توانستند در اینترنت، این واقعیت را ببینند. ولی متأسفانه ما نتوانسته‌ایم این کار را انجام بدهیم و الان سبک زندگی آنها دارد به این‌طرف، تهاجم می‌کند و خیلی‌ها دارند الگوهای آنها را انتخاب می‌کنند.
اگر بنده الان شروع کنم از زشتی‌های پنهان موجود در فرهنگ و سبک زندگی غربی حرف بزنم، احتمالاً از این حرف‌ها برای تمسخر و جنگ روانی استفاده خواهند کرد. در جلسۀ قبل، دربارۀ این صحبت کردیم که چرا مسخره کردنِ اهل جبهۀ حق، راحت است؟ یک علتش همین است که حرف اینها یک‌مقدار عمیق است و درست فهمیده نمی‌شود. مخصوصاً الآن در ارتباط با غرب، آیا شما میتوانید راحت به مردم بگویید «آنهایی که سبک زندگی مؤمنانه ندارند، زندگی‌شان زیبا نیست»؟ و آیا مردم این حرف را قبول می‌کنند؟
این موضوع بسیار مهم است، این‌طور نیست که خداوند از یک موضوع غیرمهم، این‌قدر با تأکید صحبت کند. ابلیس کار خودش را خوب بلد است؛ او گفته است که من قطعاً سبک زندگی غلط اینها را زینت خواهم داد و این کار را هم انجام میدهد.
تا وقتی لایه‌های عمیق زندگی غربی را موشکافی نکنی نمی‌توانی بدیِ آن را درک کنی
آیا واقعاً زندگی در فضای فرهنگ و سبک زندگی غربی، بد است؟ تا وقتی لایه‌های درونی و عمیق این زندگی را موشکافی نکنی و اندوه و افسردگی و غمِ پشت‌سر این لبخندهای ظاهری را نبینی، نمی‌توانی این بدی را درک کنی. چون شیطان کارش را-که همان زیبا جلوه دادن است- دارد به‌خوبی انجام میدهد.
ما الان می‌توانیم بگوییم: «این چه وضع دموکراسی، آزادی‌خواهی و حقوق بشر در غرب است؟ که عین آب‌خوردن، مردم‌شان به مسئولان خود اجازه می‌دهند رسماً از تروریست‌ها حمایت کنند و این تروریست‌ها، دو میلیون نفر کشته یا آواره یا مجروح یا اسیر در سوریه ایجاد کنند؟ آیا در کشورهای غربی هیچ انسانی نیست که به این جنایت‌ها اعتراض کند؟» البته بعضی وقت‌ها شما می‌بینید که مثلاً در فرانسه، انگلیس یا آمریکا علیه این جنایت‌ها یک اعتراضاتی هم شده است که غالباً مسلمان‌ها و عرب‌هایی که آنجا هستند دارند اعتراض می‌کنند.
این هم خیلی دردآور است که مردم همین کشورهای عربی و مسلمان، می‌بینند که این غربی‌ها دارند در کشورهای مسلمان، این‌قدر آدم‌کشی و جنایت می‌کنند، اما با این حال، یکی از آرزوهای درصد قابل توجهی از جوان‌های‌شان این است که بروند در غرب زندگی کنند! درواقع باید به آنها گفت: یعنی دوست داری بروی در کنار قاتلان مردم کشورت زندگی کنی؟ چه‌طوری این واقعیت را نمی‌بینی؟! «لَأُزَیِّنَنَّ لَهُمْ فِی الْأَرْضِ» سبک زندگی آنها برای این جوان، زینت داده شده است و به همین خاطر، بدون فکر، سبک زندگی و فرهنگ آنها را قبول می‌کند.
برای اینکه ضعف تبلیغاتی خودمان را برطرف کنیم باید چه‌کار کنیم؟
چرا آنها از نظر تبلیغاتی، موفق‌تر از ما هستند؟ اگر ما بخواهیم ضعف تبلیغاتی خودمان را برطرف کنیم باید چه‌کار کنیم؟ بنده حدود بیست سال است که این ایده را دنبال میکنم؛ به هر هنرمندی می‌رسم، می‌گویم: نمی‌خواهد از ایران، برای ایرانی‌ها و خارجی‌ها فیلم بسازی، هرچه فیلم از ایران برای ایرانی‌ها ساختند بس است. اگر هم از ایران، برای خارجی‌ها در جشنواره‌ها فیلم بردند، معمولاً بدبختی ایرانی‌ها را نشان دادند. شما برو برای ما و برای خودشان، از باطنِ خراب زندگی غربی‌ها فیلم بساز. برای خودشان فیلم بساز، ما هم می‌بینیم. در آنجا هم برخی از محدودیت‌های فیلم‌ساختن در ایران را نداری. مثل این فیلم‌هایی که خارجی‌ها-بدون محدودیت- می‌سازند و در تلویزیون و سینمای ایران هم پخش می‌شود، همان‌جا بساز و بعد بیا اینجا پخش کن. یک لایه برو داخل زندگی آنها و عمیق‌تر نگاه کن. فریب سطح زندگی‌اش را که لبخند می‌زند، نخور.
ممکن است وقتی به غرب، فیلم‌ساز بفرستیم، یک‌سری از این فیلم‌سازهای ما بروند و از خوبی‌های ظاهری غرب، فیلم بسازند و بیاورند تحویل ما بدهند، یعنی خودِ این فیلم‌سازها هم تحت تأثیر ظاهر فریبندۀ غرب قرار بگیرند. بالاخره این جنگ تبلیغاتی است و برخی در این جنگ، مغلوب می‌شوند. بنده این راه‌حلّ استالین را قبول ندارم، چون معلوم است که این راه‌حل غیرانسانی است: می‌گویند وقتی سربازهای روسیه در جنگ علیه هیتلر به آلمان رفتند و برلین را گرفتند، استالین قطار سربازان را در مسیر بر‌گشت منفجر کرد و تمام سربازانش را کشت. پرسیدند چرا این کار را می‌کنی؟! اینها فاتحان هستند. گفت اینها غرب را دیدند و الآن که برگردند، به کم راضی نمی‌شوند و می‌خواهند اینجا را غربی کنند! این روش‌ها حتماً غلط است. تو باید مثل شیر، به میدان نبرد بروی و سالم بیرون بیایی، صید خودت را بگیری و پیروز بیرون بیایی. ما نمی‌خواهیم نسبت به غرب، «کورباش و دورباش» بگوییم. اتفاقاً می‌خواهیم همه با دیدۀ عبرت‌بین، به غرب نگاه کنند.
اخیراً دیدم بعضی از جوان‌ها یک حرکتی انجام دادند که به آنها خسته نباشید می‌گویم، البته این کار نسبت به آن چیزی که باید انجام بشود، صرفاً یک نیم‌قدمی است که برداشته شده است. اینها رفته بودند در برخی از کشورهای غربی، با زن و مرد و دختر و پسر جوان صحبت می‌کردند و می‌گفتند: در ایران اگر آقا و خانم باهم بیرون بروند، آقا خرج خانم را میدهد. آنها می‌گفتند: در اینجا زن و مرد، دُنگی خرج می‌دهند! از زن‌ها می‌پرسید: آیا خوب است که آقا خرج شما را بدهد؟ مثلاً یکی از آنها می‌گفت: بله، اینکه خیلی خوب است ولی اینجا یک چنین جوانمرد‌ی‌ای پیدا نمی‌شود. (البته کلمۀ جوانمردی را بنده استفاده میکنم و نقل به مضمون میکنم) در ایران، مرد به زن احترام می‌گذارد و به او می‌گوید من در تمام طول عمر، خرجت را می‌دهم چون بر من واجب است که خرجت را بدهم. آن خانم غربی وقتی این حرف را شنید، گفت: واقعاً؟! اگر من با چنین کسی زندگی کنم هرچه بگوید حرفش را گوش میکنم. اصلاً چنین چیزی برایش قابل تصور نبود؛ این‌قدر سبک زندگی آنها، برای‌شان زیبا جلوه داده شده است!
پیشرفت خوب است، اما به چه قیمتی؟
الآن مشکل ما چیست؟ بعضی از روشنفکرها و رسانه‌ای‌های ما نمی‌فهمند دموکراسی از دیکتاتوری بدتر است. درحالی‌که این خیلی ساده است، پنجاه سال پیش علامۀ طباطبایی(ره) فرمودند دموکراسی از دیکتاتوری بدتر است علّتش را هم توضیح دادند. (ترجمه تفسیر المیزان/ج4/ص194) معلم‌های دینی جرأت نمی‌کنند این حرف را در کتاب‌های مدرسه‌ای بنویسند. چرا؟ می‌گویند «من چه‌طوری این حرف را توضیح بدهم؟ معلوم است که دموکراسی بهتر است!» پس این آمار جنایت‌ها و کشتارها، چه می‌شود؟ آیا می‌دانی که این کشورهای پیشرفته با دزدی، جنایت و غارت، به این ثروت رسیده‌اند؟ آیا می‌دانی اگر همین الآن کشورهای پیشرفته دست از غارت و ظلم بردارند، قدرت رقابت ندارند؟! خیلی از کشورهای جهان سوم صنعت آن‌چنانی ندارند اما اگر کشورهایی که صنایع پیشرفته دارند، همین الآن دست از غارت منابع جهان سوم بردارند، در رقابت شکست می‌خورند.
می‌گویند: «بَه‌به! فلان کشور، چه ماشین‌هایی می‌سازد، فلان کشور چه تأسیساتی دارد...» اگر اینها همین الآن دست از غارت بردارند، دیگر نمی‌توانند این چیزها را بسازند. اگر همین الآن، آمریکا دست از غارت و جنایت بردارد، صنایعش می‌خوابد! چرا این‌قدر با ما مشکل دارند؟ اگر ما الآن قیمت نفت را در منطقه، به حدّ مطلوب بالا ببریم، آنها به گدایی و التماس می‌افتند. آن‌وقت قیمت ماشین‌شان چقدر می‌شود؟ بله؛ در دانش و تکنولوژی پیشرفت کرده‌اند، اما بدون جنایت شروع نکردند، بدون جنایت ادامه ندادند و همین الآن هم بدون جنایت نمی‌توانند ادامه بدهند!
وقتی این حرف‌ها را به بعضی‌ها می‌گویی، بلافاصله می‌گویند: «پس ژاپن چطور؟ مگر ژاپن هم استعمارگر است؟» خُب ژاپن، در دست آنهاست و از خودش اراده‌ای ندارد. سرمایه‌شان و اموال و دارایی‌های‌شان در اختیار آنهاست. برخی می‌گویند: «خُب پیشرفت چین را چه می‌گویی؟» آیا شما حاضر هستی به سبک زندگی مردم چین، زندگی کنی؟ کدام ایرانی حاضر است مثل چینی‌ها کار کند و زندگی کند؟ البته نمی‌گویم که ما تنبلی کنیم و کار نکنیم؛ کار کردن و منظّم بودن خوب است اما به چه قیمتی؟
می‌دانی در غرب، نظم و صداقت را به چه قیمتی به‌دست آوردند؟ /خواستند ابرو را درست کنند، چشم را درآوردند!
بعضی چیزها برای ما تزئین شده است. شما نمی‌توانی به کسی که غرب و تمدن غرب در ذهنش تزئین شده، تفکر دینی را منتقل کنی، چون او مدام دین را سیاه می‌بیند، نورانیت و صفای دین را نمی‌بیند. او اصلاً خودبه‌خود به سمت تنفر از دین‌داران می‌رود. برآورد شخصی بنده این است که بسیاری از مذهبی‌های ما بلکه حزب‌اللهی‌های ما هنوز نتوانسته‌اند از مانع کورکنندۀ تزئین فرهنگ و تفکر غرب عبور کنند. مثلاً می‌گویند آنجا خیلی منظم کار می‌کنند! می‌دانی این نظم را به چه قیمتی به‌دست آوردند؟ یا می‌گویند: آنجا در ادارات با آدم، درست و صادقانه برخورد می‌کنند. می‌دانی آنها چه‌طوری به این صداقت رسیدند؟ بعد ببین آیا شما حاضر هستی آن‌طوری صداقت داشته باشی؟ این از همان حرف‌هایی است که اگر بگویم، تحمّل نمی‌شود.
این ضرب‌المثل را شنیده‌ای که می‌گوید «آمد ابرو را درست کند، زد چشمش را کور کرد» فرض کنید به شما بگویند: یک دستگاهی آمده است که ابرو را خیلی خوب درست می‌کند، می‌خواهی مجانی به تو بدهیم؟ شما می‌گویی: اینکه خیلی خوب است. بعد می‌گویند: اما مشکلش این است که چشمت را کور می‌کند! شما نه‌تنها آن را نمی‌گیری، بلکه ناراحت هم می‌شوی و می‌گویی: این چه دستگاهی است که برای من آوردی؟ یک میلیارد هم پول اضافه رویش بگذاری و به من بدهی، من نمی‌گیرم! الان یک جاهایی در برخی از فرهنگ‌ها، یک امتیازهایی را ایجاد کردند و خواستند ابرو را درست کنند، اما چشم را درآوردند.
غربی‌ها فرهنگ صداقت را به قیمت از بین بردن حیا در جامعه ایجاد کردند
اگر در یک جامعه‌ای حیا را از بین ببری و صداقت را بر حیا ترجیح بدهی، دیگر صداقت در آن جامعه ارزش ندارد. آقای دکتر کاردان رئیس انستیتوی روانشناسی دانشگاه تهران و استاد روانشناسی اجتماعی بودند. ایشان می‌گفتند: فلان روان‌شناس غربی گفته است «در فرهنگ غرب، وقتی یک پسری بابایش از دنیا رفته و پول فراوانی به او ارث رسیده است، چرا باید غمگین باشد و دمِ در مجلسِ عزای پدرش بایستد؟ او طبیعتاً خوشحال است و می‌تواند پارتی بدهد!» آقای دکتر کاردان می‌گفت: ژاپنی‌ها برای فرهنگ آمریکایی‌ها این ضرب‌المثل را استفاده می‌کنند که «قورباغه را ببین، این‌قدر دهانش را باز کرده که زبان کوچک حلقش هم پیداست!» از بس بی‌حیایی در بین آمریکایی‌ها رواج دارد. آیا می‌دانید اگر در جامعه‌ای بی‌حیایی رواج پیدا کند صداقت افزایش پیدا می‌کند؟ پس اگر در جامعه‌ای صداقت افزایش پیدا کرد باید ببینید چرا افزایش پیدا کرده و آیا مبنایش درست است؟
صداقت ارزش اول در دین است، اما قبل از آن «حیا» است. پیامبر اکرم(ص) فرمود: «إِذَا لَمْ تَسْتَحْیِ فَاصْنَعْ مَا شِئْت» (امالی شیخ صدوق/ص510) یعنی اگر حیا نداری برو هر کاری دلت می‌خواهد انجام بده؛ من اصلاً نمی‌توانم با تو کاری بکنم. وقتی حیا داشتی بیا من صداقت را برایت آموزش بدهم. صداقت اوّلین صفت مؤمنان است. اما قبل از اینکه مؤمن بشوی باید حیا داشته باشی و الّا اصلاً از ایمان با تو صحبت نمی‌کنند. اگر صداقت بر اساس منفعت‌طلبی و از سرِ بی‌رحمی به دیگران باشد چطور؟ این صداقت چه ارزشی دارد؟ خیلی وقت‌ها آدم‌ها از سرِ لطف به دیگران بعضی از حرف‌ها را نباید بزنند چون اگر راستش را بگویند، طرف مقابل، دلش می‌شکند. اگر صداقت علامت یک خودخواهی خیلی شدید باشد چطور؟ اگر صداقت، بی‌مهری را رواج بدهد چطور؟ «أَ فَرَأَیْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلهَهُ هَواهُ» (جاثیه،23)؛ بعضی‌ها بت‌پرست بودند، بعضی‌ها هواپرست بودند. هوای نفس، در غرب تئوریزه شده و به یک مکتب تبدیل شده که آن را می‌پرستند. آیا جرأت می‌کنی در مقابل آن بایستی؟
اگر یک صفتی را در غربی‌ها می‌پسندید، لایه‌های پشتی آن را هم بررسی کنید
شما کدام صفت را در غربی‌ها می‌پسندید؟ بیاورید لایه‌های پشتی آن صفت‌ها را با هم بررسی کنیم. مثلاً پرتلاش‌بودن یکی از صفاتی است که واقعاً در فرهنگ غربی هست. به چه دلیل؟ آیا اگر شما را دچار بردگی نوین کنند به‌حدی که شما از ترس فقر، برای یک لقمه نان بدوی، ارزش انسانی دارد؟ نظم در غرب هست ولی امیرالمؤمنین علی(ع) نظم را مطلق نمی‌داند. فرمود: «أُوصِیکُمَا وَ جَمِیعَ وَلَدِی وَ أَهْلِی وَ مَنْ بَلَغَهُ کِتَابِی بِتَقْوَى اللَّهِ وَ نَظْمِ أَمْرِکُمْ» (نهج‌البلاغه/نامه 47)، به‌خاطر تقوا نظم داشته باشید؛ نه از سر اینکه مثلاً «اگر نامنظم باشم از حقوقم کم می‌کنند!»
به یک استاد دانشگاه که البته خیلی استاد محترم و متدیّنی است و در دانشگاه‌های خارج از کشور تدریس می‌کند، گفتم بیا تهران تا از علمت در ایران استفاده کنند. گفت «نه؛ اگر من بیایم، در این دانشگاهی که الان تدریس میکنم، زود جایم را می‌گیرند، چون اینجا کسی به عنوان عضو هیئت علمی استخدام نمی‌شود بلکه اینجا یک رقابت دائمی بین اساتید هست و من باید مدام خودم را به‌روز کنم، و الّا من را کنار می‌گذارند.» خُب این آدم، دارد جهاد علمی می‌کند برای اینکه از کار بیکار نشود! این چقدر ارزش دارد؟ مثل این است که به طرف بگویند: «تو بدَم؛ بمیر و بدَم!» تو کار کن، حتی اگر انسانیت خودت را از دست بدهی!
نظم و صداقت اگر از سرِ تقوا نباشد، ارزش ندارد
به بنده نگویید که «شما طرفدار نظم، تلاش و صداقت، نیستی؟!» چرا من طرفدار اینها هستم؛ اما قرآن می‌فرماید: «إِنَّما یَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقین» (مائده،27)، اگر این خوبی‌ها به‌خاطر تقوا نباشد ارزش ندارد. این موفقیت‌هایی که در غرب هست، اگر ابرویی را درست کرده باشند ولی چشم را درآورده باشند، ارزش ندارد. چقدر در جنگ جهانی اول و دوم آدم کشته شد تا صنایع پیشرفت کرد؟ در مرحلۀ آغاز دوران استعمار که صنعت و کشتی‌های بخار غربی‌ها راه افتاده بود، چقدر کشورهای دیگر را استعمار کردند؟ کارخانه‌های نساجی انگلیس، چقدر به زنان خودشان ظلم کردند و کارگرهای ارزان‌قیمت گرفتند؟ آیا اینها ارزش دارد؟!
الآن هم رسماً می‌گویند: ما در خلیج فارس منافع داریم! شما غلط می‌کنید اینجا منافع دارید. این منطقه برای ما و کشورهای همسایه ما است، اصلاً به شما چه ربطی دارد؟ می‌گویند: آنجا نفت هست! بله، خُب هر موقع نفت به هر قیمتی بود، به شما هم می‌فروشیم.... آنها مشکل‌شان این است که اگر دست از این غارت بردارند، ورشکست می‌شوند و آمریکا اولین کشوری است که صدمه می‌بیند. اصلاً فرهنگش یک‌طوری است که هزینه‌هایشان را بالا گرفته‌اند و مجبورند به تناسبش غارت کنند. لذا می‌بینید که جنگ راه می‌اندازد، سلاح‌هایش را می‌فروشد، غارت می‌کند، معادن کشورهای دیگر را برمی‌دارد و همۀ کارهایی را که می‌دانید انجام میدهد. ترامپ در این زمینه یک‌مقدار صادق‌تر از بقیه بود. خیلی رسمی می‌گفت که اینها گاو شیرده ما هستند! یعنی آن ظاهر منافقانۀ دیپلماسی را هم رعایت نمی‌کرد.
نقد تمدن غرب در خود غرب راحت‌تر است، چون مردمِ آنجا تجربه‌اش کرده‌اند
یکی از اولین کارها این است که زیبایی تمدن غرب که یک زیبایی حقیقی نیست در ذهن مردم جامعۀ ما فرو ریخته بشود. باید بتوانی زیبایی تمدن غرب را در ذهن خودِ مردم مغرب‌زمین هم فرو بریزی که اتفاقاً این کار آسان‌تر است. جالب است وقتی من در خارج از کشور در جمع ضدّانقلاب‌ها علیه تمدن غرب صحبت می‌کردم، سرهای‌شان را پایین می‌انداختند. در آن جلسه که اکثراً ضدّانقلاب‌ها بودند، وقتی از دین و خدا و پیغمبر حرف می‌زدم، توهین می‌کردند اما وقتی شروع کردم به نقد تمدن غربی و همان فرهنگی که در آن زندگی می‌کردند، دیگر ساکت شدند و سرشان را پایین انداختند. گفتم اگر اینجا ترافیک و نظم خیابان‌ها خوب است، به خاطر وحشی‌گری پلیس اینجاست، این ترافیک خوب چه ارزشی دارد؟ سرهای‌شان را پایین انداختند، چون تجربه کرده بودند و می‌دیدند که در خیابان‌های‌شان چه خبر است! آنجا راحت‌تر می‌شود این حرف‌ها را گفت چون مردم تجربه کرده‌اند.
در جلسه‌ای نشسته بودم که جوان‌های ایرانی آمده بودند، یکی از دانشجوها که تازه از ایران به کانادا رفته بود در جمع اینها بود. او بیشتر اشکال می‌کرد. یکی از اشکالات یا سؤالاتش این بود که چرا در ایران نمی‌گذارید دختر و پسر در دبیرستان‌ها با هم راحت باشند؟ در دانشگاه‌ها هم که محدودیت‌هایی می‌گذارید. با یک ادبیات خیلی شیک و مثلاً روشنفکرانه‌ای که شما اینجاها می‌شنوید حرف می‌زد. من عرض کردم در کانادا که دخترها و پسرها با همدیگر راحت‌اند اولین تجربۀ شکست و اولین ضربۀ روحی‌ای که خانم‌ها می‌خورند در چه سنی است و به چه دلیلی است؟ خودشان شروع کردند یکی‌یکی گفتند و اصلاً من جواب ندادم. یک کمی که نطق‌شان باز شد، یکی‌یکی سراغ بدبختی‌های‌شان رفتند و شروع کردند به توضیح دادن مشکلات آن فضایی که از این محدویت‌ها خبری نیست.
اولین اقدام این است که زشتی‌های پنهان غرب را نشان بدهید
غربزدگی خیلی بدبختی بزرگی است. غرب یعنی چه؟ آیا اگر همین مسائل، در شرق بود مشکلی نداشتیم؟ اصلاً بحث غرب و شرق نیست، منظور ما از زندگیِ غربی، یعنی «زندگیِ بدون خدا و بدون دستور دین خدا» و این زندگی، به ضرر انسان تمام می‌شود. «إِنْ أَحْسَنْتُمْ أَحْسَنْتُمْ لِأَنْفُسِکُمْ وَ إِنْ أَسَأْتُمْ فَلَها» (اسراء،7). البته آنها ظاهرش را بزک می‌کنند که بتوانند آن را تحمل کنند و به خوردِ دیگران هم بدهند. چون مؤمنین هنوز با دین خودشان به‌درستی دین‌دارانه زندگی نکرده‌اند که خوشبخت بشوند، لذا مثل افراد ندید بدید، اسیر آنها می‌شوند. اولین اقدامی که تو باید بکنی این است که به خودِ آن غربی‌ها نشان بدهی که «دارد دروغ می‌گوید، دارد زیبا جلوه میدهد درحالی‌که زیبا نیست» همچنین باید بتوانی برای خودمان هم ثابت کنی، باید بتوانی برای جوان اینجا هم زشتی‌های پنهانش را نشان بدهی.
حالا معلوم شد چرا مقام معظم رهبری فرمودند که ما در تبلیغات ضعیف هستیم؟ برای اینکه ضعیف نباشیم بیا این کار را انجام بده، یعنی زشتی‌های پنهان غرب را نشان بده. نمی‌خواهد دوربین روی کولت بگذاری؛ از همین موبایلت استفاده کن.
بعضی‌ها برای سبک زندگی غلط و غیرمؤمنانه در فریب‌خوردگی غرق هستند، و دچار اغوای ابلیس شده‌اند «لَأُغْوِیَنَّهُم» (حجر،39) لذا نمی‌توانند زیبایی این زندگیِ مؤمنانه را ببینند. اگر شما از زیبایی مجلس امام حسین(ع) و اربعین لذت نمی‌بردی نمی‌آمدی، آیا توانستی زیبایی اینها را نشان بدهی؟ آن وجه ماجرا این است که زیبایی خودت را نشان بدهی. اول این زیبایی را درک کن تا بتوانی این زیبایی را منتقل کنی. آیا لذتی را که از اینجا می‌بری می‌توانی منتقل کنی؟ هنرش را داری؟ تا حالا که این کار را نکرده‌ایم مگر اینکه امام حسن عسگری(ع) در خود اربعین تجمع بیست میلیون نفری راه بیندازد، و ما هر کدام سیاهی‌‌لشکر این لشکر بزرگ بشویم، بعد تعدادش برای غربی‌ها چشمگیر باشد و به آن نگاه کنند. ولی ما نمی‌توانیم و هنرش را نداریم که این زیبایی را به آنها منتقل کنیم.
هنرمندان ما ناراحتی‌های پنهان انسان‌ها را پیدا کنند و مردم را به قیام علیه این ناراحتی‌ها دعوت کنند
بعضی از دوستان یک موسیقی‌ای ساخته بودند و روضه را به زبان موسیقی برای غربی‌ها به انگلیسی ترجمه کرده بودند. کار قشنگی بود. ولی بعد از اینکه ما چندبار گوش کردیم گفتیم ما اینها را می‌فهمیم ولی او که نمی‌فهمد! امام برای ما عزیز است، برای ما وداع خواهر و برادر خیلی مهم است؛ آنجا اصلاً برادر و خواهر همدیگر را نمی‌بینند که بخواهند وداع کنند. گفتیم، خدایا زیبایی کربلا را چه‌طوری بیان کنیم تا او بفهمد ماجرا چیست؟
یکی از اندیشمندان غربی گفته بود آیا این حسین(ع) که شما می‌گویید اخیراً شهید شده است؟ گفتیم نه؛ این مربوط به هزار و چهارصد سال پیش است. گفت آیا اینها اخیراً فهمیده‌اند؟ گفتیم: نه، اینها همه می‌دانستند. پس چرا این‌طوری دارند گریه می‌کنند؟ خُب دلیلش را نمی‌فهمد، شما این را منتقل کن، اگر توانستی؟ البته انتقال این مطالب خیلی سخت است. ما و هنرمندهای ما خیلی ضعیفیم. چیزی را که خیلی آسان‌تر است و جلوی چشم ما و آنها است و دارند حسّ‌اش می‌کنند نمی‌توانیم منتقل کنیم!
هنرمندهای ما اولین کاری که برای نجات حیات بشر انجام می‌دهند این باشد که ناراحتی‌های پنهان انسان‌ها را پیدا کنند و مردم را به قیام و فریاد علیه تحمیل این ناراحتی‌ها دعوت کنند. الان در بین جوامع غربی، بیدارترین و آماده‌ترین جامعه، فرانسه است، اگر می‌توانستم به یک عده‌ای واجب کنم، می‌گفتم شما بروید این کار را بکنید و آنها را نجات بدهید. آنها یک سال و خرده‌ای تظاهرات کردند، کرونا آمد تظاهرات‌شان را به‌هم ریخت؛ معتقدند حلقۀ «واشنگتن، لندن، تل‌آویو» اینها را استثمار کرده است. خودشان معتقدند که ما این‌طوری در فرانسه فساد نداشتیم. برای اینکه زورِ ملّت فرانسه را بگیرند فساد را به آنها تزریق کردند. من با یک گروه بیست نفره از دانشمندان و دلسوزان‌شان، در ایران صحبت کردم. می‌گفتند ما می‌خواهیم ملت فرانسه را از فرهنگ هالیوودی نجات بدهیم. نمی‌خواستند مسلمان بشوند ولی برای‌شان مهم هم نبود که از یک مسلمان بپرسند و جواب بگیرند.
امام حسین(ع) با روضه‌های خودش کاری کرد که ما به دشمنان‌اش علاقه‌مند نشویم
«خیلی حسین(ع) زحمت ما را کشیده است...» امام حسین(ع) با روضه‌های خودش در کربلا کاری کرد که ما یک ذره هم به دشمنان‌اش علاقه‌مند نشویم. خدا می‌داند اگر یزید ملعون این جنایت را در حقّ امام‌حسین(ع) انجام نمی‌داد شاید ما به کاخ معاویه علاقه‌مند می‌شدیم. امام حسین(ع) کاری کرد که ما طرف آنها نرویم.
در یکی از محله‌های تهران یک کسی می‌گفت: یکی از عرق‌خورهای حرفه‌ای محلّۀ ما گفت که من دیگر در ماه محرم عرق نمی‌خورم. در ماه رمضان به او می‌گوییم دست از این بردار! دست بر نمی‌داشت ولی گفت، محرم یک چیز دیگر است. گفتم چرا؟ گفت شنیدم وقتی سر بریدۀ حسین(ع) جلوی یزید بود، بساط عرق هم آنجا بوده است...
(الف3/ن2)
من و همسرم سال هاست در غرب و الان هم در ژاپن زندگی میکنم و سطح زندگی خوبی داریم و دارای جایگاه بالای اجتماعی هستیم با این حال همیشه به مردم از فامیل و دوستان در داخل کشور در مورد مشکلات زندگی تو غرب صحبت می کنیم از منش فکری و عملی مردم غرب و الان ژاپن صجبت می کنیم اما متاسفانه با یک گارد بد مواجه میشیم، کسی حرف مارو قبول نمی کنه، الان که تو ژاپنم هروز در حال افسوس خوردن برای این مردم ذهن تسخیر شده ام.