۰۲/۰۲/۱۲

اصلاح برداشت‌های ناروا از دین، در رسالت و کلمات امیرالمؤمنین(ع)-ج۱۷

هنوز در حوزه‌های علمیه به راهبردهای «شهید صدر» توجّه لازم نشده است

شناسنامه:

• زمان: ۱۴۰۲/۰۱/۱۹ - سحرهای رمضان
• مکان: شبکۀ ۳ سیما - برنامۀ ماه من
• مناسبت: ماه مبارک رمضان
• متن کامل: اینجا
• پروندۀ ویژه این مبحث: اینجا

علیرضا پناهیان در جلسۀ هفدهم برنامۀ ماه من:

• شهید سید محمدباقر صدر یکی از چهار نفری است که توانست از آیت‌الله العظمی خوئی(ره) اجازۀ اجتهاد دریافت کند، آن هم در حدود سن 15سالگی.

• رهبر انقلاب دربارۀ شهید صدر می‌فرمایند: «او بی‌شک نابغه‌ای به معنای واقعی کلمه، اسلام‌شناس، فقیه و فیلسوف بزرگ اسلامی و یکی از چهره‌های استثنایی تاریخ اسلام، سرمایه‌ای بی‌نظیر، شخصیتی جامع الاطراف، ستاره‌ای درخشان بود.» (1379/10/29)

• شهید صدر نه‌تنها از نظر علمی و معنوی بلکه از نظر توجه به مسائل اجتماعی و انقلابی هم شخصیت فوق‌العاده بود. ایشان انقلاب اسلامی را در امتداد تاریخ اسلام و آغازگر تمدن نوین اسلامی تفسیر می‌کرد.

• ایشان دربارۀ رسالت امیرالمؤمنین(ع) در موضوع «تحریف دین» می‌فرماید: «... مشخصۀ اصلی مرحلۀ نخست آن بود که این چهار امام، امیرالمؤمنین(ع) و فرزندان او، به مصون‌سازی عناصر اساسی تمدن اسلامی در برابر آسیب کج‌روی پرداختند.» (کتاب بارقه‌ها)

• ایشان می‌فرماید: «بعد از رسول‌خدا(ص) حکومت و فرمانروایی امّت اسلامی را از علی بن ابیطالب(ع) غصب کردند، اگر فقط ستمدیدگی علی‌بن‌ابی‌طالب(ع) مطرح بود، این مسئله از سطح عقیدۀ مذهبی به همۀ عرصه‌های بیرونی زندگی اسلامی سرایت نمی‌کرد. مسئله فقط عقیده یا کشمکشی میان دو نفر بر سر حقّی مشروع نبود بلکه این جابه‌جایی شخص حاکم تجربۀ اسلامی را ابتدا در معرض شکستی حتمی و سپس فروپاشی کامل قرار داده بود.» (کتاب بارقه‌ها)

• تحریف دین یک جریان است. گاهی در روضه‌های‌مان این‌قدر مسئله را محدود می‌کنیم که انگار در جبهۀ اشقیا فقط چند نفر هستند و همان چند نفر بلیّه‌ها را ایجاد کردند. در واقع یک جریانی بود که باید آن را شناسایی کرد. این جریان باید در روضه‌های ما هم بیاید.

• ایشان می‌فرمایند: «رساله‌های عملیۀ امروزی این احساس را القاء می‌کنند که اسلام، نظامی فردی است. درحالی‌که رساله‌های عملیه باید اسلام را به‌عنوان نظامی برای فرد و بازار و خانواده و جامعه و حکومت جلوه دهد.» (کتاب بارقه‌ها)

• ایشان می‌فرماید: «وضعیت ما با وضعیت حوزه و مبلّغان در دوران پیش از ورود امّت اسلام به دوران استعمار به‌طور اساسی تفاوت می‌کند.» (کتاب بارقه‌ها) ایشان توضیح می‌دهد استعمار ساختارهای ادارۀ جامعه را در کشورهای اسلامی تغییر داد. قبل از دوران استعمار اگر شما یک رباخوار یا یک زن غیرمحجبه را می‌دیدید ممکن بود با موعظه‌، نصیحت اخلاقی یا ترساندن آنها از قیامت رفتارشان را تغییر بدهید.

• ایشان می‌فرماید الآن وقتی یک تاجر می‌بیند که جز با رباخواری راهی برای معیشت ندارد، به‌خاطر اعتقادات، دست از تجارتش برنمی‌دارد. الآن باید اسلام را به عنوان یک امر واقعی در زندگی معرفی کنیم و با بیان فوائد امروزین احکام، به مردم بگوییم که اسلام و احکام اسلامی چگونه زندگی شما را آباد می‌کند. این همان بحث واقعی بودن دین است.

• ایشان می‌فرماید: قبل از دوران استعمار انحراف فردی و موعظه هم فردی بود. مشکلْ فردی و راه حل هم فردی بود. اما امروز انحراف به مبنای زندگی بدل شده است... در چنین وضعیتی ما نباید به موعظه و تهذیب فردی بیندیشیم. چون تهذیب فردی تنها در صورتی می‌تواند موفق و مؤثر باشد که ظرفیت و توانی در حدّ ازخودگذشتگی و جانبازی به فرد بدهد. (کتاب بارقه‌ها)

• شهید صدر دو نظریۀ دربارۀ بانکداری دارند؛ نظریۀ «بانکداری بدون ربا» برای جامعه‌ای است که حکومت آن اسلامی نیست و نظریه «بانکداری اسلامی» برای جامعه‌ای است که حکومتش اسلامی است. نظریه‌ای که الآن دارد اجرا می‌شود بانکداری بدون رباست؛ درحالی که حکومت ما حکومت اسلامی است.

• اگر به نظریۀ دوم ایشان توجه شود، تفاوت‌های بسیاری در بانکداری ایجاد خواهد شد که چه‌بسا موجب کاهش تورم شود؛ دست‌اندرکاران اقتصادی از دیدگاه‌های شهید صدر بی‌خبر هستند. به شهید صدر که امام سفارش کرد به مطالعۀ آثار ایشان پرداخته شود، کم توجّهی شده است.

<<جلسه قبل

جلسه بعد>>