۰۲/۰۲/۳۱

اصلاح برداشت‌های ناروا از دین، در رسالت و کلمات امیرالمؤمنین(ع)-ج۲۸

راه افزایش مشارکت اجتماعی، تقویت «زندگیِ جمعی و متعاونانه» است   

شناسنامه:

• زمان: 1402/01/30 - سحرهای رمضان
• مکان: شبکۀ ۳ سیما - برنامۀ ماه من
• مناسبت: ماه مبارک رمضان
• متن کامل: اینجا
• پروندۀ ویژه این مبحث: اینجا

علیرضا پناهیان در جلسۀ بیست و هشتم برنامۀ ماه من:

• در اثر تحمیل تحریف‌های هزارساله بر دین، تصور عمومی مردم این است که دین، یک امر فردی است و صرفاً رابطۀ افراد را با خدا تنظیم می‌کند درحالی‌که هدف دین یعنی تقرب انسان به خداوند، از مسیر اجتماع می‌گذرد.

• امیرالمؤمنین(ع) با تحریف‌های زیادی مواجه بودند امّا محور تحریف‌هایی که ایشان در مقابلش ایستادند و به شهادت رسیدند، عدم تلقی اجتماعی از دین و عدم زندگی جمعی بود.

• ما باید با «زندگی جمعی» مشارکت اجتماعی را افزایش دهیم، البته این کار سختی است. با تحقق این مدل، فرهنگ و سبک زندگی ما متحول می‌شود. تمدن غرب، می‌خواهد همه انفرادی زندگی کنند و در نتیجه‌، سرمایه‌داران بزرگ درست می‌شوند و همه را چپاول می‌کنند. راه مقابله با تمدن غرب، تقویت زندگی جمعی است.

• رسول‌خدا(ص) بعد از هجرت، اعلام کردند مسلمانان به مدینه مهاجرت کنند. آیا پیامبر(ص) مسکن، شغل یا زمین کشاورزی برای آنها فراهم کرده بودند؟ نه؛ مهاجرین و انصار «باهم» زندگی می‌کردند، یعنی مردم مدینه، مهاجرین را در دارایی خود شریک کردند. این زندگی جمعی و متعاونانه، اثر عظیمی است که رسول‌خدا(ص) ایجاد کرد.

• بعد از رحلت رسول‌خدا(ص) تقریباً همۀ مردم از آن زندگی جمعی خسته شدند و فرار کردند. مسئله را زیاد شخصی یا اعتقادی نکنیم؛ مردم می‌دانستند اگر سراغ علیّ(ع) بروند، باید به آن زندگی جمعی ادامه بدهند. امروز هم اکثریت ما، تحمل آن زندگی جمعی را نداریم.

• زندگی جمعی، زندگی متعاونانه است. ما در مساجد معمولاً هیچ فعالیت تعاونی‌ و کار اقتصادیِ جمعی انجام نمی‌دهیم، بلکه کارها را به دیوان‌سالاری ارجاع می‌دهیم، لذا قدرت و ثروت در یک‌جا متمرکز می‌شود و رانت و فساد ایجاد می‌شود.

• باید زندگی جمعی و باهم بودن، تبدیل به فرهنگ شود، به حدی که ساختارهای اداری را به نفعِ خودش بشکند. مثلاً اگر ما زندگی جمعی داشته باشیم و به‌جای اینکه پول‌هایمان را در بانک بگذاریم و سودِ مضاربه‌ای بگیریم، خودمان یک فعالیت اقتصادیِ جمعی انجام بدهیم، آن‌وقت بانک صرفاً یک امانتدار خواهد بود؛ نه غارتگر ثروت مردم با خلق پول، ایجاد تورم و... . مؤمنینی که در مسجد کنار هم نماز می‌خوانند، چرا پول‌های‌شان را در بانک می‌گذارند؟ آیا این برای جامعۀ دینی زشت نیست؟!

• با وضعیت فعلی اعتقادات، اخلاق، انقلابی‌گری و محبت اهل‌بیت(ع) در حد تئوری باقی می‌ماند، درحالی‌که باید اینها را در عمل پیاده کنیم و باهم به صورت جمعی زندگی کنیم.

• به امام باقر(ع) گفتند چرا قیام نمی‌کنید با اینکه یاران زیادی دارید؟ حضرت فرمود: آیا وقتی نیاز دارید راحت دست در جیب همدیگر می‌کنید تا نیاز خود را بردارید؟ گفتند: نه؛ حضرت فرمود یاران حضرت مهدی(عج) این‌گونه‌اند. (إِذَا قَامَ الْقَائِمُ جَاءَتِ الْمُزَایَلَةُ وَ أَتَى الرَّجُلُ إِلَى کِیسِ أَخِیهِ فَیَأْخُذُ حَاجَتَهُ فَلَا یَمْنَعُهُ‏. اختصاص شیخ مفید، ص24)

• ما در دفاع مقدس، زندگی جمعیِ جهادی داشتیم. اربعین هم جلوۀ زندگی جمعی است. در موقعیت‌های بحرانی هم مؤمنین جمع می‌شوند و به همدیگر کمک می‌کنند. باید این اتحاد مستحکم را در زندگی عادی و جهاد اقتصادی خودمان پیاده کنیم. الان مرز جهاد، اقتصاد است. مساجد و هیئات باید کار اقتصادی ‌کنند.

• مواسات در زندگی جمعی، به معنای صدقه دادن نیست؛ باید در شغل و سرمایه‌گذاری هم مواسات داشته باشیم، این کار، فقر را از بین می‌برد. امام باقر(ع) می‌فرمود که اگر دست در جیب همدیگر می‌کردید محتاج نمی‌شدید و فقر ریشه‌کن می‌شد. (أما لَو فَعَلتُم مَا احتَجتُم؛ کشف الغمة، ج‏2، ص121)

• جوان‌هایی که ما آنها را دین‌گریز می‌دانیم، شاید از ظاهرِ دینیِ ما بدشان بیاید چون از حقیقت دین بی‌خبرند و الّا از ایثار و مواسات بدشان نمی‌آید. همۀ مردم دنیا، از فیلمی که زندگی جمعی متعاونانه و ایثارگرانه را نمایش بدهد، لذت می‌برند.

<<جلسه قبل

جلسه بعد>>