۹۷/۰۴/۱۰

چگونه مهربانی خدا را باور کنیم؟/ ج25

برای جذب مهربانیِ فراوان خدا چه‌کار کنم؟/ با دیگران مهربان باش و به آنها رحم کن

شناسنامه:

• مکان: مسجد امام صادق(ع)
• زمان: 1397/03/21
• مناسبت: ماه مبارک رمضان
• صوت: اینجا
• گزارش تصویری: اینجا
• کلیپ صوتی: پیشنهاد دهید
• اینفوگرافیک: پیشنهاد دهید

در ادامه بخش‌هایی از بیست و پنجمین شب سخنرانی حجت الاسلام علیرضا پناهیان در مسجد امام صادق(ع) با موضوع «چگونه مهربانی خدا را باور کنیم؟» را به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بیان معنوی می‌خوانید:

• رحمت پروردگار برخی از مواقع بیشتر خودش را نشان می‌دهد و اگر آدم در این مواقع یک‌مقدار دقت کند، رحمت الهی را بیشتر درک می‌کند. خیلی اوقات در دعا و عبادت، همین‌که منفعت‌مان یا مغفرت خدا را دریافت می‌کنیم، می‌رویم و به همین مقدار اکتفا می‌کنیم؛ درحالی‌که باید دقت کنیم و ببینیم که پشت این منفعت، خودِ مهربانی خدا چه لذتی دارد!

• مهم‌تر از منافع ما از خدا، مهربانی خود خداست! خداوند گله می‌کند از آدم‌هایی که در دریا و موقع طوفان، خدا را مخلصانه صدا می‌زنند، اما وقتی به ساحل می‌رسند، مشرک می‌شوند! (فَإِذا رَکِبُوا فِی الْفُلْکِ دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصینَ لَهُ الدِّینَ فَلَمَّا نَجَّاهُمْ إِلَى الْبَرِّ إِذا هُمْ یُشْرِکُون؛ عنکبوت/65)

• معنای استغفار و دعای اهل‌بیت(ع) که همه‌چیز از خدا گرفته‌اند، عذرخواهی از خداست که نتوانسته‌اند پاسخ مهربانی‌های او را بدهند. مثلاً امام سجاد(ع) در دعای ابوحمزۀ ثمالی عرضه می‌دارد: ممنونِ خدایی هستم که وقتی صدایش می‌زنم جوابم را می‌دهد «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی أَدْعُوهُ فِیُجِیبُنِی» این یعنی در مقابل مهربانی خدا شرمنده است ضمن اینکه اصلاً استرسِ «پاسخ نگرفتن» ندارد.

• متأسفانه اکثر دعاهای ما با سوءظن است؛ اینکه «نکند خدا جوابم را ندهد!» درحالی‌که طبق روایات، وقتی دعاکننده شروع کرد به دعا، باید یقین کند که حاجتش برآورده می‌شود (فَإِذَا دَعَوْتَ فَأَقْبِلْ بِقَلْبِکَ ثُمَّ اسْتَیْقِنْ بِالْإِجَابَةِ) (إِذَا دَعَوْتَ فَظُنَّ أَنَّ حَاجَتَکَ بِالْبَابِ؛ کافی/2/473) انگار دعاکردن یعنی اینکه بعد از استجابت، داری تشکر می‌کنی و مهربانی خدا را می‌چشی، اصلاً حاجت‌گرفتن، فرع قصه می‌شود! اگر دقت کنی مهربانی خدا را در پسِ حاجت‌هایی که از او می‌خواهی، می‌بینی و از مهربانی‌اش لذت می‌بری.

• در مناجات شعبانیه می‌خوانیم: «إِلَهِی هَبْ لِی کَمَالَ الِانْقِطَاعِ إِلَیْک» کمال انقطاع یعنی من از بقیه ببُرم! این کمالِ انقطاع، فقط در صورتی رخ می‌دهد که آدم از مهربانی خدا عمیقاً لذت ببرد و با محبت خدا گرم بشود، اصلاً همین‌که «خدا مهربان است» کافی است برای اینکه آدم هیچ‌چیز دیگری نخواهد! همین‌که بفهمی خدا مهربان است، دیگر از او جدا نمی‌شوی، لذا به سمتِ «کمالِ انقطاع» می‌روی.

• البته گاهی در متن بلاها و مصیب‌ها «انقطاع» حاصل می‌شود؛ مثلاً وقتی انسان در کشتیِ طوفان‌زده قرار می‌گیرد، اما همین‌که کشتی به ساحل می‌رسد، دوباره انسان مشرک می‌شود. اما «کمال انقطاع» با محبت رخ می‌دهد. در فراز دیگری از مناجات شعبانیه می‌خوانیم: «إِلَهِی لَمْ یَکُنْ لِی حَوْلٌ فَأَنْتَقِلَ بِهِ عَنْ مَعْصِیَتِکَ إِلَّا فِی وَقْتٍ أَیْقَظْتَنِی لِمَحَبَّتِکَ» وقتی خدا به آدم محبت کند، آدم چیز دیگری نمی‌خواهد. اصلاً بناست ما مهربانی خدا را ببینیم، وجودمان گرم شود، آتش بگیریم و بیفتیم دنبالش!

• اگر مهربانی خدا را بچشیم، لذت می‌بریم، آدم دوست دارد لذت ببرد، بعد از لذت‌بردن، دوست دارد شادمانی کند، بندگیِ اولیاء خدا، در واقع همان شادمانی‌کردن در قبال مهربانی خداست. به پیغمبر اکرم(ص) می‌گفتند: از بس نماز می‌خوانید، پاهایتان ورم می‌کند، بس است! خدا که به شما همه‌چیز داده است! می‌فرمود: من باید تشکر کنم (...أَ لَا أَکُونُ عَبْداً شَکُوراً ؛ کافی/2/95)

• وقتی بندۀ مؤمن، بامعرفت باشد، خدا هم او را با محبت رشد می‌دهد. در دعای ابوحمزه می‌‌خوانیم: «خدایا، من را با عقوبت، ادبم نکن ؛ إِلَهِی لَا تُؤَدِّبْنِی بِعُقُوبَتِکَ» من را با محبت‌کردن، درست کن! البته خدا همیشه این‌گونه است، منتها ما باید متوجهِ مهربانی خدا باشیم و محبتش را درک کنیم.

• رحمت خدا را کجاها بیشتر می‌شود پیدا کرد؟ قبلاً دو راه مهم بیان کردیم؛ یکی قرآن و یکی هم درِ خانۀ اهل‌بیت(ع). یک راهِ دیگرش هم «مهربانی‌کردن به دیگران» است؛ با رحم‌کردن، می‌شود مهربانی و رحمت فراوان خدا را جذب کرد. رسول خدا(ص) می‌فرماید: درهای بهشت، به‌روی فقرا باز است و رحمت خدا نازل می‌شود بر کسی که رحم کند و به فقرا کمک کند «أَبْوَابُ الْجَنَّةِ مُفَتَّحَةٌ عَلَى الْفُقَرَاءِ وَ الرَّحْمَةُ نَازِلَةٌ عَلَى الرُّحَمَاءِ وَ اللَّهُ رَاضٍ عَنِ الْأَسْخِیَاء»(مشکات‌الانوار/231) به فقرا و مساکین، رحم کن، آن‌وقت ببین چه حس قشنگی پیدا می‌کنی! حالا تو آماده هستی که خدای مهربان را درک کنی.

• رسول خدا(ص) فرمود: کسی که برادر دینی‌اش را با یک کلمه، احترام بگذارد و به او لطف کند و غمی را از دل او بردارد، مادامی که در این حال است رحمت الهی بالای سرش کشیده‌شده هست. «مَنْ أَکْرَمَ أَخَاهُ الْمُسْلِمَ بِکَلِمَةٍ یُلْطِفُهُ بِهَا وَ فَرَّجَ عَنْهُ کُرْبَتَهُ لَمْ یَزَلْ فِی ظِلِّ اللَّهِ الْمَمْدُودِ عَلَیْهِ الرَّحْمَةُ مَا کَانَ فِی ذَلِکَ» (کافی/2/206) ما باید خودمان با تجربیاتی که داریم این رحمت را لمس کنیم؛ خودمان باید از این جنس بشویم.

• امام سجاد‌(ع) آخر ماه رمضان غلامانش را جمع می‌کرد و خطاهایشان را یادآوری می‌کرد و می‌فرمود: من از همۀ خطاهای شما گذشتم، حالا بگویید: خدایا، امام سجاد‌ از ما گذشت، تو هم از امام سجاد بگذر(...و یَقولُ لَهُم: «ارفَعوا أصواتَکُم و قولوا: یا عَلِیَّ بنَ الحُسَینِ، إنَّ رَبَّکَ قَد أحصى عَلَیکَ کُلَّ ما عَمِلتَ، کَما أحصَیتَ عَلَینا کُلَّ ما عَمِلنا...» ؛ اقبال‌الاعمال/1/260)

• کسی که دیگران را ببخشد «خدای بخشنده» را هم درک می‌کند؛ کسی که به دیگران مهربانی کند «خدای مهربان» را درک می‌کند؛ انگار یک‌ذره شبیه خدا می‌شود و از جنسِ مهربانی می‌شود. اگر می‌خواهید رحمت خدا بر شما نازل شود، خودتان به دیگران مهربانی کنید(وَ الرَّحْمَةُ نَازِلَةٌ عَلَى الرُّحَمَاءِ) مطمئن باشید که در این‌صورت منافعش را می‌بینید و ضرر نمی‌کنید.

• فرهنگ مهربانی را باید در جامعه‌مان بیشتر کنیم، به حدی که وقتی مردم، ما را-به‌عنوان یک آدم مذهبی و هیئتی- دیدند، بگویند «اینها مهربان هستند، اینها می‌بخشند، اینها تا بتواند کوتاه می‌آیند...» اگر ما این حس را به دیگران منتقل کنیم، آن‌وقت خودمان مورد رحمت خاص خدا قرار می‌گیریم.

• اگر دیگران از ما این برداشت را داشته باشند که «فلانی مهربان است» آن‌وقت برداشت ما هم از مهربانی خدا قطعی خواهد شد؛ اهل‌بیت(ع) همین‌طور بودند، البته این رفتار مهربانانۀ آنها موجب می‌شد بعضی‌ها سوء‌استفاده کنند. اگر یک‌ذره از خشم علی(ع) می‌ترسیدند و از مهربانیِ او نسبت به امت اسلامی خبر نداشتند، حتی جرأت نمی‌کردند از سرِ کوچۀ ایشان هم عبور کنند اما...

<<جلسه قبل

جلسه بعد>>