۹۸/۰۵/۱۹

پیشنهاد سخنرانی برای «عید قربان» | عنوان: «اهمیت مسأله قربانی دادن در راه خدا و قبولی آن»

شناسنامه

• زمان: سال 92
• مکان: برنامه تلویزیونی یاد خدا
• متن :
• صوت: اینجا
• موضوع سخنرانی: اهمیت مسأله قربانی دادن در راه خدا و قبولی آن

  ---

• خلاصه و سیر بحث:

1. آغاز خلقت، با مسئله قبولی یا عدم قبولی قربانی شروع شده است. همان دعوایی که بین هابیل و قابیل راه افتد و موجب جنگ جهانی اول بین فرزندان آدم شد. آقای قابیل آیا عصبی‎مزاج بودند که یک‎دفعه‎ای تصمیم گرفتند برادرشان را به خاطر این موضوع بکُشند؟ خیر! پای موضوع مهمی در این میان بوده است، «قبولی قربانی» یا «عدم قبولی قربانی». کینه‎هایی که از سر موضوعات معنوی پدید می‎آیند کینه‎های کمی نیستند. به عصبی‎مزاج بودنِ طرف ربطی ندارد.
2. مؤمنین همه باید قربانی بدهند. گاهی از اوقات، ما باید از دوست‎داشتنی‎هایمان قربانی بدهیم. علاقه حضرت ابراهیم به اسماعیل، علاقۀ خدایی بود. اسماعیل هم پسر شایسته‌ای بود اما ابراهیم مامور شد که از این علاقه خدایی، بگذرد.
3. گاهی از اوقات ما باید یکی از استعدادهایمان را قربانی کنیم. غصه نخوریم اگر همۀ استعدادهایمان را نتوانستیم به کار بگیریم. غصه نخوریم اگر نتوانستیم یک کار خوب بزرگی را که اراده کرده بودیم انجام بدهیم. گاهی اینها قربانی ماست، ما تلاشمان را می‎کنیم اگر نشد می‎گوییم خدایا باشد.
4. اگر کسی قربانی بدهد و قربانی‎اش قبول شود آن‎قدر لذت معنوی می‎برد که نگو و نپرس، لذتی غیرخودخواهانه و عاشقانه. نشاط و شادی قربانی دادن به قدری هست که می‌توان برای قربانی دادن عید گرفت. می شود «عید قربان».

متن تفصیلی:

• 1. پیشینه قربانی دادن:
• الف) آغاز خلقت، با طرح مسئله «قربانی»
• ب) دعوای اصلی قابیل و هابیل بر سر «قبولی قربانی». فرمود:«وَ اتْلُ عَلَیْهِمْ نَبَأَ ابْنَیْ آدَمَ بِالْحَقِّ إِذْ قَرَّبا قُرْباناً فَتُقُبِّلَ مِنْ أَحَدِهِما وَ لَمْ یُتَقَبَّلْ مِنَ الْآخَرِ قالَ لَأَقْتُلَنَّکَ قالَ إِنَّما یَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقینَ»(مائدة ،27). آقای قابیل اولین جنگ جهانی را راه انداخت یعنی نیمی از ابناء بشر، نیم دیگر را کشتند. حالا درست است دو نفر بودند ولی می‎شود جنگ جهانی دیگر! آن زمان جهان همین دو نفر بود. این اولین جنگ جهانی سر چه اتفاق افتاد؟
• ج) ریشه روانی انگیزه قتل قابیل: پرسش: آقای قابیل آیا عصبی‎مزاج بودند که یک‎دفعه‎ای تصمیم گرفتند برادرشان را به خاطر این موضوع بکُشند؟ خیر! پای موضوع مهمی در این میان بوده است، «قبولی قربانی» یا «عدم قبولی قربانی». ما حالا ممکن است رفیقمان اعمالش قبول بشود و اعمال ما قبول نشود فوقش می‎گوییم: «خوش به حالت!» دیگر نمی‎گوییم می‎کُشمت! این چه شد که یک‎دفعه‎ای گفت:«من می‎خواهم تو را بکُشم؟» پاسخ: کینه‎هایی که از سر موضوعات معنوی پدید می‎آیند کینه‎های کمی نیستند. لذا ما مواظب باشیم سعی کنیم کینه و نفرت در کسی برانگیخته نکنیم. هِی به رُخش نکِشیم تو آدم مثلاً بی‎دینی هستی تو را خدا نمی‎پذیرد! آن‎وقت این کینۀ معنوی در دلش می‎افتد یعنی کینه‎ای که علتش مسائل معنوی هستند. این‎طور کینه‎ها خیلی وحشتناک هستند، به عصبی‎مزاج بودنِ طرف ربطی ندارد.
• د) ضرورت و اهمیت اهتمام داشتن به «قبولی عمل» و شرط قبولی عمل: در پایان هر فصلی از عبادت ما باید یاد قبول شدن بیفتیم. مثل حج، ماه رمضان. امیرالمؤمنین فرمود:«اهتمام‎ شما برای قبولی عمل بیشتر از خودِ عمل باشد؛ کُونوا بِقَبولِ العَمَلِ أشَدَّ اهتِماماً مِنکُم بِالعَمَل‏»(ورام،ج1، ص64) این موجب می‎شود آدم دچار عُجب نشود. رسم مؤمنین آن است که بعد از نمازها به همدیگر برای هم آرزو می‎کنند می گویند «تقبّل الله» ان‎شاءالله خدا قبول بکند. این یک دلسوزی فوق‎العاده مهم است! این دلسوزی خیلی مهمتر از این است که بگوید آدم خدا ان‎شاءالله به تو پول بدهد، به تو روزی بدهد، نمی‎دانم سلامتی بدهد، این تقبّل الله‎ای که ما آرزو می‎کنیم برای همدیگر خیلی دعای شایسته‎ای است. دعا برای قبولی عمل هست.

  اگر خدا خواست عملی را از ما قبول بکند اساساً باید اهل مراقبت باشیم، چون فرمود:«من فقط از متقین قبول می‌کنم» متّقی یعنی کسی که اهل مراقبت است. کسی که معمولاً اهل مراقبت نیست یعنی بنای مراقبت ندارد، اگر این آدم، تک و توک هم کارهای خوب انجام دهد شاید خدا از او قبول ‎نکند، می‎فرماید تو آدم باتقوایی نیستی! من چکارت دارم مثلاً حالا یک‎دفعه‎ای حال کردی، صفا کردی، انگیزه پیدا کردی، یک کار خوب بکنی! البته مسئله قبولی عمل، خیلی پیچیده است. خدا در پرده‎ای از ابهام و به اصطلاح پوششی قرار داده که ما هم زیاد ندانیم بالاخره خدا قبول می‎کند یا نمی‎کند.

• خلاصه آنچه گفتیم عبارتست از 1. نفرت را در کسی که زمینه‎ آن نفرت، مسائل معنوی است، تحریک نکنیم. 2. فکر قبولی عمل خودمان باشیم. 3. خداوند متعال از چه کسی قبول می‎کند؟ نوعاً باید اهل تقوا باشیم اهل مراقبت باشیم تا خدا کارهایمان را قبول بکند.

• 2. انواع قربانی:
• الف ) «قربانی دوست داشتنی‌ها»: گاهی از اوقات، ما باید از دوست‎داشتنی‎هایمان قربانی بدهیم. حضرت ابراهیم خلیل‎الرحمن پسرش را به خاطر خدا دوست داشت، حضرت اسماعیل را از خدا خواسته بود خدا اصلاً این پسر را به او داده بود. بعد این پسر هم یک پسر معمولی نبود شایستگی نبوّت داشت و او را می‎دید که چقدر شایسته است. به او علاقه داشت، علاقۀ او هم یک علاقۀ مشرکانه نبود حتماً یک علاقه‎ای در طول همین علاقۀ پروردگار عالم بود یعنی به خاطر خدا او را دوست داشت، ولی او را دوست داشت! همین قدر محبت کافی است که حالا شما باید پسرت را قربانی کنی. حضرت ابراهیم خلیل‎الرحمن رفت و این قربانی را اجرا کرد. حالا خداوند متعال لطف فرمودند به ایشان فرمودند که همین‎قدر که مرد عمل بودی کافی است من از شما قبول می‎کنم.
• ب) «قربانی استعدادها»: گاهی از اوقات ما باید یکی از استعدادهایمان را قربانی کنیم. غصه نخوریم اگر همۀ استعدادهایمان را نتوانستیم به کار بگیریم. غصه نخوریم اگر نتوانستیم یک کار خوب بزرگی را که اراده کرده بودیم انجام بدهیم. گاهی اینها قربانی ماست، ما تلاشمان را می‎کنیم اگر نشد می‎گوییم خدایا باشد. گاهی خداوند متعال می‎خواهد یک چیزهایی را از بنده‎اش بگیرد، اگر این زکات، این خارج کردن مال و دوست‎داشتنی‎ها و دارایی‎ها و توانایی‎ها، به زیبایی اجرا بشود آن عملیات قربانی را به یاد انسان می‎آورد. یک سری مشکلاتی که ما را فراگرفته اینها را روی حساب قربانی در راه خدا بگذاریم و لبخند را بر لبان روح خودمان بنشانیم و از زندگی‎مان راضی باشیم ، فوقش قربانی دادی دیگر یعنی یک کاری را نتوانستی بکنی، یک استعدادت را نتوانستی نشان بدهی، یک فرصتی را از دست دادی بگو اینها قربانی‎های من.

  امیرالمؤمنین علی (ع) بااستعدادترین آدم روی کرۀ زمین که همۀ استعدادهای خودش را می‎توانست تجلی بدهد. گاهی می‎فرمود مردم! می‎توانم من از این آب روان برای شما نور برای شبهایتان بگیرم! نگذاشتند امیرالمؤمنین توانایی‎هایش را تجلی بدهد. همۀ خوبان عالم همین‎طور هستند خیلی بیشتر از اندازۀ که می‎ارزند، خیلی کمتر از خوبی‎هایی که در وجودشان هست، فرصت پیدا می‎کنند،آنها را تجلی دهند.«حیثُ کانَ جالِسا عَلى نَهرِ الفُراتِ وبِیَدِهِ قَضیبٌ، فَضَرَبَ بِهِ عَلى صَفحَةِ الماءِ وقالَ: لَو شِئتُ لَجَعَلتُ لَکُم مِنَ الماءِ نورا ونارا.»( تصنیف نهج البلاغة: ص 782.)

• 3. «لذت قربانی دادن»: اگر کسی قربانی بدهد و قربانی‎اش قبول شود آن‎قدر لذت معنوی می‎برد که نگو و نپرس، لذتی غیرخودخواهانه و عاشقانه. نشاط و شادی قربانی دادن به قدری هست که می توان برای قربانی دادن عید گرفت. می شود «عید قربان».
  حضرت ابراهیم خلیل‎الرحمن که عید قربان، عید ایشان هست وقتی که خداوند متعال قوچی را فرستادند که شما ایشان را قربانی کن دیگر چون پسرت معاف است از قربانی کردن، نشستند گریه کردند خدایا! بنده‎ای که در راه مولای خودش قربانی ندهد این چه‎طوری می‎شود؟ من دوست داشتم قربانی بدهم. حالا یک طرف دلش خوشحال است که پسرش بود بالاخره و پسر ارزشمندی می‎ماند خدمت می‎کند از نسل او، پیامبران خدا به دنیا آمدند ولی از طرف دیگر آن قربانی دادن یک لذت دیگری دارد خدا از آدم قربانی می‎گیرد.
  حضرت ابراهیم خلیل‎الرحمن این لذت را در اوج احساس کردند به همین دلیل حالا در روایت دارد که وقتی ایشان غمگین شدند خداوند متعال فرمودند من یک قربانی دیگر از تو قبول می‎کنم. ایشان دوست داشتند عزیز دلبند خودشان باشد که قربانی بدهند، عزیزترین کس‎شان باشد. خداوند به حضرت ابراهیم می‎فرماید ابراهیم! شما خودت را بیشتر دوست داری یا آخرین پیامبر را؟ حضرت ابراهیم عرضه داشت: « خدایا پسر آخرین پیامبر را!» بعد پرده‎ها را از جلوی چشم حضرت ابراهیم خلیل‎الرحمن کنار زدند کربلا را ایشان مشاهده کردند. بعد برای اباعبدالله الحسین (ع) گریه کردند یعنی دیدند آن قربانی و ذبح عظیمی که در راه دارند و خیلی بیشتر سوختند از اینکه می‎خواستند پسر خودشان را در راه خدا قربانی کنند. این گریه بر ابی عبدالله را به عنوان قربانی از حضرت ابراهیم پذیرفتند. «عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ قَالَ سَمِعْتُ الرِّضَا ع یَقُولُ لَمَّا أَمَرَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى إِبْرَاهِیمَ ع أَنْ یَذْبَحَ مَکَانَ ابْنِهِ إِسْمَاعِیلَ الْکَبْشَ الَّذِی أَنْزَلَهُ عَلَیْهِ تَمَنَّى إِبْرَاهِیمُ ع أَنْ یَکُونَ یَذْبَحُ ابْنَهُ إِسْمَاعِیلَ ع بِیَدِهِ وَ أَنَّهُ لَمْ یُؤْمَرْ بِذَبْحِ الْکَبْشِ مَکَانَهُ لِیَرْجِعَ إِلَى قَلْبِهِ مَا یَرْجِعُ إِلَى قَلْبِ الْوَالِدِ الَّذِی یَذْبَحُ أَعَزَّ وُلْدِهِ بِیَدِهِ فَیَسْتَحِقَّ بِذَلِکَ أَرْفَعَ دَرَجَاتِ أَهْلِ الثَّوَابِ عَلَى الْمَصَائِبِ فَأَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْهِ یَا إِبْرَاهِیمُ مَنْ أَحَبُّ خَلْقِی إِلَیْکَ فَقَالَ یَا رَبِّ مَا خَلَقْتَ خَلْقاً هُوَ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ حَبِیبِکَ مُحَمَّدٍ ص فَأَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْهِ یَا إِبْرَاهِیمُ أَ فَهُوَ أَحَبُّ إِلَیْکَ أَوْ نَفْسُکَ قَالَ بَلْ هُوَ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ نَفْسِی قَالَ فَوَلَدُهُ أَحَبُّ إِلَیْکَ أَوْ وَلَدُکَ قَالَ بَلْ وَلَدُهُ قَالَ فَذَبْحُ وَلَدِهِ ظُلْماً عَلَى أَعْدَائِهِ أَوجَعُ لِقَلْبِکَ أَوْ ذَبْحُ وَلَدِکَ بِیَدِکَ فِی طَاعَتِی قَالَ یَا رَبِّ بَلْ ذَبْحُهُ عَلَى أَیْدِی أَعْدَائِهِ أَوْجَعُ لِقَلْبِی قَالَ یَا إِبْرَاهِیمُ فَإِنَّ طَائِفَةً تَزْعُمُ أَنَّهَا مِنْ أُمَّةِ مُحَمَّدٍ ص سَتَقْتُلُ الْحُسَیْنَ ع ابْنَهُ مِنْ بَعْدِهِ ظُلْماً وَ عُدْوَاناً کَمَا یُذْبَحُ الْکَبْشُ فَیَسْتَوْجِبُونَ بِذَلِکَ سَخَطِی فَجَزِعَ إِبْرَاهِیمُ ع لِذَلِکَ وَ تَوَجَّعَ قَلْبُهُ وَ أَقْبَلَ یَبْکِی فَأَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْهِ یَا إِبْرَاهِیمُ قَدْ فَدَیْتُ جَزَعَکَ عَلَى ابْنِکَ إِسْمَاعِیلَ لَوْ ذَبَحْتَهُ بِیَدِکَ بِجَزَعِکَ عَلَى الْحُسَیْنِ ع وَ قَتْلِهِ وَ أَوْجَبْتُ لَکَ أَرْفَعَ دَرَجَاتِ أَهْلِ الثَّوَابِ عَلَى الْمَصَائِبِ فَذَلِکَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ فَدَیْناهُ بِذِبْحٍ عَظِیمٍ‏ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّه‏»(عیون اخبارالرضا،ج1،ص 209)